حتما بارها و بارها نام پلیس فتا را شنیده‌اید. این روزها که زندگی همه ما با فضای مجازی گره خورده طبیعی است این نام به گوشمان آشنا باشد. ولی احتمالا نمی‌دانید که کلمه فتا مخفف «فضای تولید و تبادل اطلاعات ایران» است. در این مقاله قصد داریم به معرفی پلیس فتا بپردازیم.
پلیس فضای تولید و تبادل اطّلاعات کشور، با نام اختصاری پلیس فتا در سال ۱۳۸۹ به عنوان یکی از مرجع‌های رسمی در خصوص برخورد با جرایم رایانه‌ای تشکیل شد.
در دهه اخیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در کره زمین و بالتبع در کشورما توسعه روزافزونی داشته است. افزایش کاربران یا اصطلاحا یوزرهای اینترنت و تجهیزات اطلاعاتی و مخابراتی مانند خطوط تلفن‌های ثابت و همراه، شبکه دیتای کشوری، محلی و ارتباطات ماهواره‌ای از جمله دلایل مهم ایجاد و توسعه سازوکار برقراری امنیت در فضای تولید و تبادل اطلاعات ایران (فتا) بود.
به علاوه توسعه خدمات الکترونیک در کشور و ارائه خدماتی نظیر دولت الکترونیک، بانکداری الکترونیک، تجارت الکترونیک، آموزش الکترونیک ضرورت وجود پلیسی تخصصی در مجموعه نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران راجهت تامین امنیت و مقابله با جرایمی این فضا ایجاب می‌کرد.
افزایش جرائم در فضای سایبری مثل کلاهبرداری‌های اینترنتی، جعل داده‌ها و تجاوز به حریم خصوصی اشخاص، هک و نفوذ به سامانه‌های رایانه‌ای و اینترنتی، هرزه‌نگاری(اسپمینگ)، جرایم اخلاقی و جرایم سازمان یافته اقتصادی اجتماعی و فرهنگی، موجب شد که پلیس تخصصی که توان پی‌جویی و رسیدگی به جرائم و سطح بالای در حوزه فناوری داشته باشد، به وجود آید.
با توجه به تصویب قانون جرایم رایانه‌ای در مجلس شورای اسلامی و لزوم تعیین ضابط قضایی برای این قانون و مصوبات کمیسیون افتا (امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات) دولت جمهوری اسلامی ایران، مبنی بر تشکیل پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات این پلیس در بهمن ماه سال ۱۳۸۹ به دستور فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران تشکیل گردید.
اهداف تشکیل پلیس فتا بدین شرح است:
طبق ماده ۴ قانون تأسیس ناجا، مأموریت و وظایف نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران عبارت است از:
تبصره : کیفیت و نحوه همکاری را شورای امنیت کشور تعیین می‌کند.
تبصره ۱ : جمع‌آوری اخبار و اطلاعات مربوط به مسائل سیاسی، امنیتی و پیگیری اطلاعاتی آن به عهده وزارت اطلاعات است. چنانچه نیروی انتظامی در حین انجام وظایف محوله به این قبیل اخبار و اطلاعات دسترسی پیدا کند، مکلف است ضمن کسب و جمع‌آوری، آن‌ها را سریعاً در اختیار وزارت اطلاعات قرار دهد. وزارت مذکور موظف است اخبار و اطلاعات مورد نیاز و مرتبط با وظایف نیروی انتظامی را به موقع در اختیار آن نیرو بگذارد.
تبصره ۲ : پیگیری اطلاعاتی مواردی از جرائم اجتماعی که با امنیت ملی مرتبط بوده یا قسمتی از یک توطئه یا فعالیت‌های پنهانی با هدف براندازی را تشکیل دهد، با هدایت متمرکز وزارت اطلاعات و همکاری نیروی انتظامی انجام خواهد شد.
تبصره ۳ : نیروی انتظامی مکلف است، پرسنل انتظامی مورد نیاز جهت تأمین اهداف اطلاعاتی (کسب و جمع‌آوری) وزارت اطلاعات را در صورت درخواست در کنترل عملیاتی آن وزارت قرار دهد. کیفیت همکاری و نحوه تأمین پرسنل مورد نظر را شورای امنیت کشور معین خواهد کرد.
گفتنی است، طبق قانون و دستورالعمل‌های اجرایی، یکی از مراجع رسمی در موضوعات مرتبط با فضای مجازی، پلیس فتا است. با نظر به تفسیر ماده ۴ قانون تأسیس ناجا مسئولیت تامین نظم و امنیت و آسایش عمومی و فردی در فضای مجازی را بر عهده دارد. شرح این ماده را به منظور آشنایی با وظایف قانونی ناجا در بخش پیشین خواندید.
موارد زیر از جمله‌ی وظایف و مأموریت‌های پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات ناجا یا همان پلیس فتا است.
