خیار یا به فارسی افغانستان بادرنگ گیاهی از خانوادهٔ کدوییان است. خیار ساقه‌ای بالارونده دارد که میوه‌ها از آن آویزان می‌شوند این ساقه نیز به عنوان گیاه خوراکی استفاده می‌شود. خیار در واقع نوعی سبزی است.
ساقه‌های گیاه خیار حالت رونده دارد و دور هر تکیه‌گاهی می‌پیچد. همچنین خیار می‌تواند به صورت هیدروپونیک بدون ریشه در زمین رشد کند و اگر تکیه گاه نداشته باشد در سطح زمین پیچ بخورد.
خیار برگ‌های بزرگی دارد و می‌تواند روی دیگر میوه‌ها سایه بیاندازد. خیار معمولاً استوانه شکل است و می‌تواند تا ۶۰ سانتیمتر در طول و ۱۰ سانتیمتر در قطر رشد کند.
از دیدگاه گیاه‌شناسی، خیار یک سَته است به عبارت دیگر میوه ای است که بخش بیرونی آن سخت است و در درون هیج تقسیم‌بندی ندارد.
اما مانند گوجه فرنگی و کدو، در آماده‌سازی و خوراک با آن مانند تره‌بار برخورد می‌شود. برپایهٔ جدول بالا ۹۵ درصد خیار آب است.
گلدهی و گرده‌افشانی
رقم‌های کمی از خیار بدون لقاح تخمک به‌وجود می‌آیند به این معنی که میوه‌ها بی دانه‌اند و برای ایجاد آنها گرده‌افشانی صورت نگرفته‌است.
گرده افشانی برای این نوع خیار باعث کاهش کیفیت آن می‌شود. در آمریکا خیارها در گلخانه‌هایی تولید می‌شوند که زنبور نباشد در اروپا هم در فضای باز اما در مکان‌هایی پرورش داده می‌شوند که دسترسی زنبور به آن ممکن نباشد.
به هر حال رقم‌های کمی از خیار بی دانه‌اند بلکه بیشتر آنها دانه دارند و به گرده افشانی نیازمندند.
سالانه هزاران زنبور عسل به باغ‌های خیار آورده می‌شوند تا گرده افشانی کنند البته دیگر گونه‌های زنبور مانند خرزنبوریان هم به گرده‌افشانی می‌پردازند.
خیار گیاهی خود ناسازگار است به عبارت دیگر برای گرده‌افشانی در آن حتماً باید یک گیاه دیگر وجود داشته باشد تا دانهها تشکیل شوند.
البته رقم‌های خودسازگار هم وجود دارد اما آنها با لیمو هم خانواده‌اند. از نشانه‌های گرده افشانی ضعیف داشتن میوه‌هایی با ظاهری نامتعارف (گاهی دوقلو) است یا افتادن شکوفه‌های گیاه است.
معمولاً در خیار معمولی نخست شکوفه‌های نر سپس شکوفه‌های ماده پدید می‌آیند و البته شمار آنها تقریباً با هم برابر است.
اگر بخش زایشی گیاه تازه باشد شکوفه‌ها همه ماده می‌شوند. اما در خیار گلخانه‌ای یا خیار درختی گل‌ها کامل هستند؛ یعنی گل‌های نر و ماده از هم جدا نیستند.
۱۰۰ گرم خیار با پوست خام، ۹۵ درصد آب دارد و می‌تواند ۶۷ کیلوژول انرژی تولید کند. مواد مغذی ضروری برای بدن در خیار چندان فراوان نیست غیر از ویتامین کا که ۱۶ درصد نیاز روزانه را تأمین می‌کند.
پژوهشگران معتقدند منشأ پیدایش گیاه خیار، کشور هند است که امروزه این کشور یکی از بزرگ‌ترین ذخایر ژنتیکی گیاه خیار را در اختیار دارد.
بیش از سه هزار سال است که در منطقهٔ غرب آسیا کشت خیار رایج بوده و به احتمال فراوان این سبزی توسط رومی‌ها به مردم کشورهای اروپایی معرفی شده‌است.
طبق تحقیقات و مطالعات انجام شده در سطح جهان مشخص شده که منشأ خیار در کشور هند در کوهپایه‌های هیمالیا است و بیش از سه هزار سال در این منطقه کشت و پرورش می‌یابد.
از هند به کشورهای یونان و روم باستان منتقل شده‌است و رومی‌های باستان علاقه زیادی به این سبزی داشته‌اند.
سابقه کشت در فرانسه به قرن نهم میلادی و در انگلستان به قرن چهاردهم میلادی بازمی‌گردد، که توسط رومیان به این مناطق منتقل شده‌است.
اسپانیایی‌ها هم را به مناطق حوزه قاره آفریقا انتقال داده‌اند. در کشور آمریکا نیز سابقه کشت به اواسط قرن شانزدهم میلادی بازمی‌گردد.
با توجه به دست‌نوشته‌های پلینی، امپراتور روم «تیبریوس» در طول فصل تابستان و زمستان از خیار به عنوان یک میوه روی میز غذای خود استفاده می‌کرده‌است،
به علت علاقه زیاد امپراتور روم به این سبزی، پرورش آن در تمامی فصول سال متداول و گلخانه مخصوصی بدین منظور تأسیس شده‌است.
رومیان باستان از برگ‌های خیار برای درمان محل گزش عقرب، افزایش بینایی و برای دور کردن موش استفاده می‌کرده‌اند.
در قرن شانزدهم میلادی کشاورزان آمریکایی با استفاده و تبادل اطلاعات با کشاورزان اسپانیایی، اقدام به تولید و تکثیر انواع گیاهان کشت شده در اروپا از جمله خیار کردند.
در قرن ۱۷ میلادی علیه مصرف میوه‌ها و سبزیجات نپخته در کشور آمریکا جنبش‌هایی به راه افتاد و مردم معتقد بودند.
نباید از سبزیجات و میوه‌های نپخته مصرف کرد به همین علت از خیار برای تغذیه گاوها استفاده می‌شد که از همین زمان اصطلاح خیار گاوی در آمریکا متداول شد.
