کانابیس یا ماریجوانا به دسته ای از گیاهان اطلاق می شود که از خانواده ی شاهدانگان هستندکه مصرف کنندگان زیادی را از قشر نوجوان و جوان به خود اختصاص داده است. این گیاه در بازار سیاه با عنوان گل، علف، وید و… به فروش می رسد. این گیاهان به شیوه های مختلفی از جمله تدخین، جویدن و دم کردن همانند چای مصرف می شود که بیشترین و محبوب ترین شیوه ی استفاده ی آن تدخین می باشد.مطالعات نشان داده است که مصرف کنندگان این گیاه اغلب نوجوانان و جوانان هستند و مصرف این ماده در مردان بیش از زنان است. این گیاهان بالغ بر 60 نوع ماده ی کانابینوئید دارند که اصلی ترین ماده ی روانگردان در این گیاهان دلتا–9-تترا هیدروکانابینول یا (THC) است که با اتصال به گیرنده های کانابینوئیدی سیستم عصبی مرکزی تاثیرات خود را اعمال می کند. غلظت این ماده در انواع گیاهان شاهدانگان متفاوت است اما امروزه نوعی از این گیاهان(Cannabis Sativa) کشت می شود که حدود 21 درصد این ماده را در خود دارند و در حال حاضر این بیشترین مقدار THC است که در بازار موجود است. از این گیاه محصولات متنوعی برداشته می شود از جمله گل که محبوبیت بسیار زیادی دارد، برگ ها و شیره یا صمغ گیاه که به حشیش معروف است که در بازار تحت عنوان پنیر عرضه می شود و از آن یا روغن آن استفاده می شود. پس از تدخین ماریجوانا به وسیله ی سیگار یا پیپ نیم ساعت طول می کشد تا اثرات مورد نظر ظاهر شوند بنابراین این کندی فعالیت دارو منجر به مصرف بیش از اندازه و در نتیجه مسمومیت ها من جمله سندرم سروتونین می شود.
ثرات روانشناختی و فیزیکی این ماده به شرح زیر است:
همانطور که گفته شد ماده ی روانگردان کانابیس بسیار کند عمل می کند و همینطور بسیار طولانی در خون باقی می ماند این به حدی است که مصرف 2 درصد این ماده می تواند تا 8 ساعت پس از اینکه مصرف کننده فکر می کند دیگر نشئه نیست در خون باقی بماند.
مکانیسم اثر THC به این طریق است که پژوهشگران در آغاز دهه ی 90 دو گیرنده ی مغزی کانابینوئید به نام های CB1 و CB2 را شناسایی کردند. گیرنده های CB1 در همه جای بدن و مغز یافت می شود و مقدار آن در هیپوکامپ، بخشی از مغز برای شماری از توانایی های یادگیری و حافظه، بیشتر است. پژوهشگران بر اساس این یافته ها استنتاج کرده اند که مشکلات شناختی که با مصرف ماریجوانا همراه است به اثرات تی اچ سی بر این گیرنده ها مربوط می شود. در یک مطالعه با استفاده از اسکن پت این نتیجه بدست آمد که تدخین ماریجوانا با افزایش جریان خون در قسمت هایی از مغز از جمله آمیگدال و کمربند قدامی که اغلب با هیجان رابطه دارند می شود.
در خصوص اعتیاد آور بودن این گیاه یافته های ناهمگنی وجود دارد و هنوز نیازمند پژوهش است و باید مشاهده کرد که افرادی که مصرف طولانی مدت کانابیس داشته اند در موقع قطع مصرف آیا علائم ترک را براورده می سازند یا خیر؛ همچنین مطالعات نشان داده است که مصرف تفریحی و غیر منظم این مواد منجر به تحمل این ماده می شود.
منابع
اتکینسون، اتکینسون، اسمیت، بم، هوکسما،(1396)، زمینۀ روان‌شناسی هیلگارد، براهنی و جمعی از همکاران. تهران: انتشارات رشد
جیمز کالات،(2016)، روان‌شناسی فیزیولوژیک، ویراست دوازدهم، یحیی سید محمدی. تهران: نشر روان
کاپلان و سادوک، (2015)، خلاصه روان‌پزشکی، جلد2، رضاعی. تهران: نشر ارجمند
هالجین و ویتبورن،(1398)، آسیب‌شناسی روانی، جلد2، ویراست هفتم، یحیی سید محمدی. تهران: نشر روان
دکتر میرفرهاد قلعه‌بندی و همکاران، (1398)، درسنامه روان‌پزشکی بالینی و علوم رفتاری. تهران: نشر ارجمند
آن کرینگ، شری جانسون، جرالد دیویسون، جان نیل، (1398)، آسیب‌شناسی روانی جلد2، ویراست13، حمید شمسی پور، سعید صباغی پور. تهران: نشر ارجمند
