حتماً شما هم بارها این جمله را شنیدهاید: “دنبال علاقهات برو!” یا “رویاهات رو دنبال کن!”. این توصیهها اگرچه از سر دلسوزی گفته میشوند، اما آیا واقعاً میتوانند راهنمای مطمئنی برای تصمیمگیریهای مهم زندگی باشند؟
بیایید با یک مثال ساده شروع کنیم: تصور کنید فردی به موسیقی علاقه دارد و میخواهد خواننده شود. اما:
استعداد موسیقیایی محدودی دارد
شخصیتی درونگرا و خجالتی دارد
خانوادهاش از نظر مالی در مضیقه هستند
در جامعهای زندگی میکند که محدودیتهای خاصی برای موسیقی وجود دارد
آیا صرف داشتن علاقه میتواند تضمینکننده موفقیت این فرد باشد؟
واقعیت این است که در علم مشاوره، علاقه تنها یکی از عوامل مهم در تصمیمگیری است. ما به این علایق “رغبتها” میگوییم و آنها را به سه دسته تقسیم میکنیم:
رغبتهای بیانشده: مثل وقتی که میگویید “من عاشق نقاشیام!”. اما آیا تا به حال فکر کردهاید که این علاقه از کجا آمده؟ شاید چون دوست صمیمیتان نقاش است؟ یا شاید تحت تأثیر یک فیلم یا سریال قرار گرفتهاید؟
رغبتهای سنجیدهشده: اینها علایقی هستند که با آزمونهای استاندارد مثل تست هالند سنجیده میشوند. این آزمونها کمک میکنند تا تصویر دقیقتری از علایق واقعی خود داشته باشیم.
رغبتهای تحققیافته: مهمترین نوع رغبتها هستند. اینها کارهایی هستند که واقعاً انجام میدهید، نه فقط حرفش را میزنید. مثلاً اگر میگویید به عکاسی علاقه دارید، چقدر وقت واقعی برای آن میگذارید؟
اما داستان فقط به علاقه ختم نمیشود. برای یک انتخاب هوشمندانه باید به این موارد هم توجه کنیم:
شخصیت: هر کدام از ما شخصیت منحصر به فردی داریم. مثلاً اگر فردی برونگرا هستید، احتمالاً در مشاغلی که نیاز به تعامل اجتماعی بالا دارند، موفقتر خواهید بود. شناخت شخصیت میتواند از انتخابهای اشتباه جلوگیری کند.
استعداد: همه ما استعدادهای متفاوتی داریم. نظریه هوشهای چندگانه گاردنر به ما میگوید که هوش فقط نمره ریاضی و دیکته نیست! شاید شما در موسیقی، ورزش، یا درک احساسات دیگران استعداد ویژهای دارید.
ارزشها: ارزشهای ما مثل قطبنما عمل میکنند. اگر شغلی با ارزشهای شما در تضاد باشد، حتی با وجود علاقه و استعداد، احتمالاً در آن احساس رضایت نخواهید کرد.
نکته مهم: علایق ما، بهخصوص در سنین پایین، میتوانند تحت تأثیر عوامل بیرونی مثل:
رسانهها
فشار خانواده
دوستان
شبکههای اجتماعی قرار بگیرند. پس باید مطمئن شویم علاقهای که داریم واقعاً از درون خودمان میآید.
توصیه کاربردی: برای تصمیمگیری بهتر:
علایق خود را بشناسید (ترجیحاً با کمک آزمونهای استاندارد)
استعدادهایتان را کشف کنید
شخصیت خود را بهتر بشناسید
ارزشهای اصلی زندگیتان را مشخص کنید
محدودیتها و فرصتهای محیطی را در نظر بگیرید
به یاد داشته باشید: انتخاب درست مثل یک پازل است که همه قطعات باید کنار هم قرار بگیرند، نه فقط قطعه علاقه!
سعی خواهم کرد در محتوا های بعدی هر یک از فاکتور های انتخاب را به صورت کامل بیان کنم اگر سوالی دارید خوشحال میشوم که به آنها پاسخ بدهم.
