وقتی من المپیاد دانشجویی مهندسی شیمی آشنا شدم و تصمیم گرفتم که براش آماده شم خیلی چیز زیادی درموردش نمی‌دونستم و خیلی به ندرت مطالبی رو تونستم پیدا کنم که چجوری و از چه منابعی استفاده کنم. در این نوشته منابع و رفرنس‌هایی که استفاده کردم را معرفی می‌کنم تا دانشجویانی که علاقمند به شرکت در آزمون المپیاد هستند نقشه‌راه بهتری نسبت به من داشته باشند.
من دارا درحال حاضر دانشجوی ارشد مهندسی شیمی گرایش طراحی فرایند دانشگاه تهرانم و کارشناسیم رو دانشگاه علم و صنعت گذروندم. و در دوره ۲۷م المپیاد دانشجویی رتبه ۸م رو کسب کردم. البته که افرادی بسیاری هستند مثل ۷ نفری که از من نتیجه بهتری کسب کردند که صلاحیت بیشتری برای نوشتن چندین راهنمایی دارند و اگر این مطلب رو خوندن ازشون دعوت می‌کنم که مشابه این بلاگ منابعی که استفاده کردند رو معرفی کنند و یا در بخش کامنت ها بنویسنش.
من خودم ورودی سال ۹۷ بودم و با توجه به معدلم نسبتا خوبم، صلاحیت پذیرش ارشد مسقتیم دانشگاه سابقم "علم و صنعت" رو تو گرایش ترموسینتیک و کاتالیست رو به دست آورده بود و اصلا حال و حوصله مطالعه برای کنکور ارشد رو نداشتم(البته بگذریم که به‌صورت معجزه آسایی بدون اینکه بدونم چه مباحثی تو کنکور می‌یاد رفتم امتحان دادم و رتبه قابل قبولی کسب کردم و دانشگاه تهران، طراحی فرایند قبول شدم) و اینکه ترم ۸م ۱۱ واحد داشتم و پروژمم به‌صورت قابل قبولی پیش رفته بود تصمیم گرفتم از وقت خالیم استفاده کنم و برای المپیاد آماده شم تا حداقل از امتیازاتی که جلوتر توضیح می‌دم بهره‌مند شم و چون هر گرایشی می‌رفتم ورژن پیشرفته همه اون درسایی که ازشون توی المپیاد سوال می‌یاد درس داده می‌شه، جلو جلو یک مروری کرده بوده باشم.
المپیاد دانش‌آموزی رو که همگی باهاش آشناییم و می‌دونیم که دانش‌آموزانی که در سطح کشوری و بین‌المللی رتبه‌ای کسب می‌کنند، می‌تونن بدون شرکت در آزمون کنکور سراسری وارد هر دانشگاه و تقریبا هر رشته‌ای که میخواهند بشوند. المپیاد دانشجویی هم به همین شکل هستش. طبق خود قوانین بنیاد ملی نخبگان که برگزار کننده المپیاد هستش، نفرات اول تا پانزدهم هر رشته واجد شرایط انتخاب گرایش در مقطع ارشد در هر دانشگاهی خواهند بود( بیشتر مناسب کساییه که ترم ۶ن تا ترم ۸ چون دو ساله نتیجه نهایی المپیاد رو وسط آبان می‌دهند و یک ماه و خورده‌ای از شروع ترم یک ارشدتون گذشته!). همچنین نوشته شده که برای پسرها آن مبلغی را که برای خروج از کشور باید گرو بذارید بخشیده می‌شه و می‌تونن پروژه کارشناسی ارشدشون رو به عنوان امریه بگذرونن که به نظرم این مهمترین مزیتشه. در نهایت هم اینکه در مجموع از ۵ تا درس مهم مهندسی شیمی نمره خیلی خوبی بگیرید رزومه بسیار خوب و قویه.
المپیاد دانشجویی از دو مرحله تشکیل شده، در دوره ۲۷م که در سال ۱۴۰۱ برگزار شد مرحله اول توی اردیبهشت، یک هفته قبل از کنکور ارشد و مرحله دوم در هفته اول شهریور برگزار شد و نتیجه نهایی هم در هفته اول آبان اومد. در مرحله اول بدین صورت هستش که هر دانشگاهی بین ۳ تا ۸ نفر از دانشجویان خوب دانشکده از ورودی‌هایی که در ترم ۶م و یا ۸م خود هستن انتخاب می‌کنند و به بنیاد ملی نخبگان معرفی می‌کنن. مسئولیت این کار اول با معاون فرهنگی دانشکده و سپس رئیس بخش استعداد درخشان دانشگاه هستش. در ایران دانشگاه‌هارا به ۱۰ منطقه تقسیم می‌کنند و یک دانشگاه از هر منطقه مسئول برگزاری امتحان خواهد بود. اگر دانشجو دانشگاه‌های تهران باشید معمولا مرحله اول در دانشگاه تربیت مدرس و مرحله دوم در دانشگاه شهید بهشتی برگزار می‌شه(البته این ممکنه هر سال تغییر کنه).
کسانی که در مرحله اول المپیاد نمره قابل قبولی کسب کنند به همراه ۵۰ نفر اول کنکور ارشد وارد مرحله دوم می‌شن. المپیاد مهندسی شیمی در ۵ مبحث مطرح می‌شه و دانشجو باید همه رو در یک روز امتحان بدید.
دروس امتحانی و مدت هر مبحث:
حالا در ادامه به منابعی که برای مرور هر مبحث استفاده کردم و فکر می‌کنم می‌تونه بهتون در آماده شدن برای المپیاد کمک کنه اشاره می‌کنم. لازمه بگم که اگر زمانی که واحد این درس‌هارو داشتید، خیلی خوب نخوندینش راه بسیار سختی درپیش دارید!
سخت‌ترین درس از نظر من، اولین درسی هم هستش که امتحان می‌دید و معمولا بین ۳ تا ۵ سوال می‌یاد. واحد‌هایی که مستقیما با این بخش در ارتباطن "ترمودینامیک مهندسی شیمی ۱"، "ترمودینامیک مهندسی شیمی ۲" و بخش‌هایی از "شیمی فیزیک ". از درس‌های ترمودینامیک که مستقیما سوال می‌یاد ولی شیمی فیزیک می‌تونه کمک کننده برای بخش‌هایی از سوالات باشه.
به شخصه معتقدم کتاب رفرنس اصلی این درس"ترمودینامیک اسمیت ون‌نس" نه نسخه انگلیسیش و نه ترجمش توضیح خوبی نمی‌دن و من همیشه مشکل اینو داشتم که "خب حالا که چی؟" این تعریف و این اثبات رو یادگرفتیم به چه درد می‌خوره؟
یکی از بهترین منابعی که برای درک درست ترمودینامیک استفاده کردم ویدئوهای TMP Chem بود. و تقریبا تمامی مباحثی که در اسمیت ون نس مطرح شده رو در ویدئوهای کوتاه توضیح داده و خیلی خیلی بهتر از کتاب رفرنس معمول ترمودینامیک هستش.
کتاب دیگه‌ای که من چندباری نگاه انداختم ولی وقت نشد کامل مطالعه و تمرین کنم. کتاب prausnitz بود و در مجموع توصیش می‌کنم.
اگر تا آخر دوره کارشناسی مهندسی شیمی اومده باشید حقیقتا این بخش دیگه سختی نداره و تقریبا در هر درسی با مفاهیم اصلی این درس کار کردید. تنها کاری که در طرح سوالات این بخش انجام می‌دن پیچوندن مسئلست! عددهای کج و کوله، ۵ ۶ تا واکنش، bypass، recycle و ... رو مخلوط می‌کنن و می‌شه سوال و اگر بیس اصلی رو خوب بلد باشید راحته.
تنها کاری که من برای این بخش کردم حل سوالات ۲ و ۳ ستاره‌ای رفرنس اصلی درس "هیمل بلاو" بود و همان کفایت می‌کرد.
این درسای مورد علاقه من بودن همیشه و اتفاقا توی کنکور ارشدم(با اینکه حتی یک تست هم نزده بودم) بالاترین درصد رو برام آوردن. اینجا دیگه شما نباید درسارو موردی بخونی و باید به یک دید بالاتر برسید. تشابه همه‌ی پیده‌های انتقالی! و چه منبعی بهتر از کتاب brid. این کتاب ۲۴ فصل داره و ۸ فصل اول در مورد سیالات، ۸تای دوم درمورد حرارت و ۸تای آخر در مورد جرم هستش. و به نظرم حداقل برای بخش انتقال جرم و سیالات خیلی خیلی توضیحات و مثال‌های بهتری از تمام رفنرس‌های معروف دیگه داره.
بخش‌هایی از کتاب فراتر از مباحثیه که در دروس پدیده انقالی کارشناسی درس داده شده و اگه وقتتون کمه لازم نیست برید سراغش بعضیا از فصولش. مباحثی مثل "انتقال در جریان متلاطم" و یا "انتقال با دو متغیر مستقل" از این قبیل هستند. بین فصولی که هایلایت کردم هم مباحثی هست که به‌صورت موردی نیاز به پرداختن نداره مثلا خیلی جاها در مورد انتقال حرارت در سوسپانسیون و امولوسیون صحبت کرده که نیازی به مطالعه و وقت زیاد گذاشتن نیست.
در مورد حل تمرینش هم آخر فصل ۴ مدل سوال داره A,B,C,D و اگر نسخه فارسی رو تهیه کنید الف، ب، ج و دال که سوالای نوع الف بیشتر عددی و جاگذاری در فرمول هستن. ب و ج نیاز به مدل سازی دارن که برای آمادگی المپیاد من این نوع سوالات رو پیشنهاد می‌کنم سوالات دال هم می‌تونن خوب باشن ولی معمولا پیچیده و روش حلشون نیاز به متدهایی هست که در ریاضیات پیشرفته ارشد تدریس می‌شه هستش.
در مورد بخش حرارت کتاب برد کمی از مباحثی مصوب فاصله می‌گیره و به طور جنرال تر به مبحث انتقال انرژی می‌پردازه. مطالعه کلیش می‌تونه خیلی کمک کننده باشه ولی بیش از اندازه فراتر از مباحثی هست که کتاب اینکورپرا و هولن خوندید هستش و باید به این دو کتاب برگردید.
در مورد بخش انتقال حرارت تابشی در مورد دوره ۲۷م حداقل هیچ سوالی نیومد چون برای مهندسی شیمی معمولا فقط کاربرد معادلات آورده شده و در مورد اثباتشون حرفی نزده شده. برای دو بخش مبدل حرارتی و تابش کتاب اینکورپرا رو پیشنهاد می‌کنم و در بخش مبدل‌های حرارتی تمرکز در اثبات معادلات LMTD باشه بهتره و در مرحله دوم نیز سوالی که مستقیما لازم بود از بیس معادله LMTD رو درایو کنیم اومده بود.
امیدوارم راهنمای مناسبی نوشته باشم تا هرچند اندک به دانشجویانی که میخواهند در آزمون المپیاد مهندسی شیمی شرکت کنند کمک شده باشد تا منابع بهتری انتخاب کنند و نتیجه خوبی بگیرند. لازم است که به این نکته اشاره کنم که در المپیاد اکثر سوالات نیاز به خلاقیت و دانش عمیق دارند و حفظ کردن معادلات بیهوده است. در بیشتر سوالات ابتدا باید مدل‌سازی کنید، قوانین بقای جرم و انرژی را بنویسید، فرمولاسیون کنید و فرضیات حاکم و بر مسئله را بنویسید و در نهایت حل کنید. از این رو مطالعه و تمرین کتب کاربرد ریاضی به خصوص مباحث مدل‌سازی بسیار مفید خواهند بود.
در کنار رفرنس‌هایی که معرفی شد من youtube رو هم منبع مهمی می‌دونم و هر مبحثی که مطالعه و تمرین می‌کردم، سرچ کردم و همیشه ویدئوهایی بسیار با کیفیتی وجود دارن که بهتون کمک کنه! (افسانه‌ای هست که می‌گه: هر مبحث شناخته و ناشناخته‌ای که فکرش رو بکنید، یک هندی هست که در یک رب روی یوتیوب به ساده‌ترین حالت ممکن توضیحش داده =) )
یک منبع دیگه هم که پیشنهاد می‌کنم مطالعه کنید المپیاد، غریب آشنا! هستش. البته یکم مطلب قدیمیه و تا حدی سیستم فرق کرده ولی می‌تونه کمک کننده باشه.
