وضعیتی را تصور کنید شما و دوستتان تصمیم میگیرید که از بانکی دزدی کنید. شما با موفقیت بانک را میزنید و فرار میکنید. پس از چند روز پلیسها دم در خانه شما و دوستتان ظاهر میشوند و شما را میبرند. در پاسگاه شما را جدا کرده و هرکدامتان را در اتاقی جدا قرار میدهند. پس از مدتی یکی از بازرسین پلیس وارد اتاق میشود و به شما میگوید در مورد سرقت بانک به شما و دوستتان مضنون است. همچنین میگوید که در طی این چند روز تمام سوابق مالی شما را بررسی کرده و متوجه شدهاست که در سالیان گذشته فرار مالیاتی داشتهاید. دقیقا همین مکالمه را یکی دیگر از بازرسین با دوست شما در اتاق دیگر خواهد داشت. حالا بازرسین به شما و دوستتان پیشنهادی میدهند.
چه کار میکنید؟
توجه کنید که شما و دوستتان در اتاقهایی جدا هستید و از یک دیگر خبر ندارید!
این مسئله، مسئلهای کلاسیک در نظریه بازیها به نام prisoner's dilemma میباشد و با استفاده از نظریهی بازیها اثبات میشود که پایدارترین استراتژی برای چه شما و چه دوستتان اعتراف کردن(Confess) میباشد. تحلیل و بررسی این نوع مسائل و تشخیص بهترین استراتژی توسط نظریهی بازیها انجام میشود.
در ادامه به بررسی بهترین کانالهای یوتویب، دورهها، کتابها و بلاگها برای شروع یادگیری نظریهی بازیها خواهیم پرداخت.
در این مسئلهی کلاسیک prisoner's dilemma اعتراف کردن بهترین انتخاب شما خواهد بود. در هر دو حالتی که دوست شما اعتراف بکند و یا نکند اگر شما اعتراف بکنید براتون بهتر هستش. اگر دوست شما اعتراف بکند و شما اعتراف نکنید، شما ۲۰ سال به زندان خواهید رفت. اما اگر شما هم اعتراف کنید هردوی شما ۵ سال زندانی خواهید شد. پس در این حالت به نفع شماست که اعتراف کنید.
در حالتی که دوست شما ساکت بماند، اگر شما اعتراف کنید، شما آزاد خواهید شد. اگر ساکت بمانید یک سال زندانی خواهید شد و در این حالت هم به نفع شماست که اعتراف کنید.
در نهایت در هر حالتی اعتراف کردن به نفع شما میباشد.
با شنیدن game theory اکثریت به اولین چیزی که فکر میکنند بازی هست. ولی در واقع هرنوع تعامل بین دو یا چند موجود که توانایی تعقل دارند و بهدنبال منافع شخصی خود هستند توسط نظریهی بازیها بررسی میشود. چنین بازیهایی امروزه در تمام اطراف ما میباشند. قیمتگذاری روی کالاها و سهامها، برنده شدن یک جایگاه تبلیغ در موتورهای جستوجوگر اینترنت، رقابت در مزایدهها، تنظیم مناسبات سیاسی کشورها و ...
در این بازیها ممکن هست تصمیمات بهصورت همزمان انجام بگیرد. ممکن است بازیها بارها تکرار شوند. احتمال دارن بعضی بازیکنها به هدف تشکیل اتحاد باشند. گاهی بعضی بازیکنها اطلاعات بیشتری از دیگر بازیکنان در مورد مکانیزم بازی داشته باشند. تمام این حالات توسط نظریهی بازیها با زبان ریاضی بررسی میشود.
چندتا از ویدئوها، سخنرانیها و وبینارهای کوتاهی که نمونهای از نظریهبازیها رو نشون میدنن تا ببینید از این شاخهی علم چه کارهایی بر میآید در ادامه لیست شدهاند.(لینک هستند و قابل کلیک)
همچنین فرادرس هم یک بلاگ نسبتا کوتاه و جمع و جور در مورد نظریه بازیها دارد که مطالعش خالی از لطف نیست:
خب پس از اینکه چندتا ویدئوی یوتیوب دیدیم که نظریهبازیها در کل چی هست و در چه ضمینههایی کاربرد داره و تصمیم گرفتیم که بهصورت اصولی یادشون بگیریم حال به معرفی معروفترین دوره game theory میرسیم. دورهی game theory دانشگاه Stanford و UBC که در سایت Coursera میباشد. این دوره محتوای بسیار خوبی دارد. به ۸ هفته تقسیم میشود که در هر هفته دو تا کوییز از محتوای آن هفته گرفته میشود و در نهایتم یک امتحان کامل از کل محتوای دوره گرفته میشود. اگر مجموع نمرات این کوییزها و امتحان پایانی بیشتر از حد نصاب بشود مدرک دوره را هم دریافت میکنید. اسلایدها، خلاصهی هر هفته و جواب کوییزها(بهتره استفاده نکنید =) مگر در شرایط بحرانی) را در این رپوزیتوری گیتهاب میتوانید پیدا کنید. همچنین یک خلاصه خیلی تر تمیز از مفاهیم و تعاریف در این رپوزیتوری نیز نوشته شده است.
برای تمرین بیشتر کتابی هست تحت عنوان GAME THEORY که در مجموع ۱۶۵ مثال در آن حل شده است. محتوای این کتاب درصد بسیار بالایی با محتوای دورهی کورسرا یکی هستش و شدیدا پینشهاد میکنم پس از هر فصل به این کتاب رجوع کنید، فصل مروبطه رو مطالعه کنید و تعداد بالایی از تمارینش را برای جا افتاد بیشتر حل کنید. این کتاب کاملا رایگان است و فایل PDF آن به راحتی پیدا شده و قابل دانلود میباشد.
همچنین در یوتیوب افراد و کانالهای متعددی هستند که دورههای نظریهبازیها را قرار دادهاند. بهترین کانالی که در این زمینه پیدا کردم که زمانی موضوعی را از دوره کورسرا متوجه نمیشدم از آن استفاده میکردم و بسیار در فهم مسائل کمک کرد، کانال game theory 101 که توسط William Spaniel ساخته شده بود. ویلیام ویدئوهای متعددی در زمینه تحلیل روابط کشورها، وضعیت جنگها و ... با استفاده از نظریهبازیها داره. یک پلیلیست تحت عنوان game theory 101: full course دارد که شامل ۸۶ قسمت هستش و مفاهیم پایهای را به بهترین نحو توضیح داده است.
پس از پایان دورهی کورسرا و دیدن قسمتهایی از یوتویب game theory 101 و حل تمارین متعدد از کتاب معرفی شده و جا افتاد کامل مبانی اولیه نظریهی بازیها. قسمت دوم game theory II از stanford و UBC در سایت کورسرا قدم مناسبی هستش. شامل ۴ هفتست که کاربردها و مفاهیم کمی پیچیدهتر game theory آموزش داده می شود. هر هفته بین سه تا پنج کوییز دارد. پس از این دوره شما آمادهاید که حوزهی مورد علاقه خود را انتخاب کنید و مقالات حوزه تخصصی مورد علاقتان را مطالعه کنید.
در نظر شخصی من همین محتوایی تا اینجا معرفی کردم در زمان کمتر و با بازدهی بهتری مطالب اولیه و پایهای نظریهی بازیها را پوشش دادهاند و نیازی به محتوای فارسی نیست. اما در اینجا لیستی را قرار میدهم که اگه مایل بودید بررسیشون کنید و اگر فکر میکنید میتوانند بهتون کمک کنند ازشون استفاده کنید.