شمارهٔ ۹۷ | سرمقاله | ملیکا هواسی
اهمیت نقدکردن و تفکر انتقادی و تأثیر این دو در پویایی جامعه، غیرقابل‌انکار است. بااین‌حال هنگامی که به‌طور جدی برای اولین بار نقد می‌شویم، احساسات متفاوتی را تجربه می‌کنیم؛ شرم، خجالت، ضعف یا شاید هم تنفر از شخص نقدکننده. حتی احتمال دارد مضطرب شویم و احساس ناکافی‌بودن همچون خوره به جانمان بیفتد. موضوعی که ممکن است درنظر نگیریم این است که هدف نقد سازنده، نه تخریب است و نه لطمه به شخص یا گروهی، بلکه تلنگری است برای بازنگری مشکلات و ضعف‌ها‌ی موجود و همچنین فرصتی است برای اصلاح.
هرکدام از ما نیاز به نقدشدن داریم تا عامل محرکی برای حرکت به‌سوی رشد و پیشرفت داشته باشیم؛ این عامل محرک لزوماً بیرونی نبوده و می‌تواند از خودِ ما شروع شود. داشتن تفکر انتقادی و درنتیجه نقدِ دقیق و بی‌طرفانۀ فعالیت‌هایمان، به ما این امکان را می‌دهد که به‌شکلی منطقی و به‌دور از هیجانات با دیدگاه‌های متفاوت برخورد کنیم و موضوعات را از زوایای مختلف بررسی کنیم. این اولین گام در راه بهبود عملکردمان است. متأسفانه این شیوۀ تفکر نه‌تنها به‌درستی در پروسۀ آموزش جای ندارد، بلکه در مدارس تا حد زیادی سرکوب می‌شود؛ به‌طوری که کودکانِ فعال و تحلیل‌گری که از توانایی خود برای استدلال بهره می‌برند و هر ایده‌ای را نمی‌پذیرند، عمدتاً سرزنش شده و کودکانِ منفعلی که اطلاعات را بدون شک و پرسش می‌پذیرند، تشویق می‌شوند. خوشبختانه یادگیری چنین مهارتی مختص زمان کودکی نیست و محدودیت سنی ندارد. بنابراین هر شخصی می‌تواند با مطالعه و تمرین، این مهارت را در خود تقویت کند.
دومین مرحله در مسیر افزایش بهره‌وری، پذیرش نقدهای منطقی‌ای است که از کارهایمان می‌شود؛ اینکه بتوانیم با آغوشی باز پذیرای انتقادات باشیم و برای پیشبرد اهدافمان بدون موضع‌گیری و تعصب بیجا آن‌ها را مدنظر قرار دهیم. فرایند نقدکردن، ما را قادر می‌سازد تا مشکلات و نقاط ضعف خود را شناسایی کنیم و در مسیر پیداکردن راه‌حل‌های مؤثر، قدم‌های محکمی برداریم. خوب است به یاد داشته باشیم که انتقادکردن بخشی از روند حل مسئله است و هرچه بیشتر درگیر دفاع از خود در برابر انتقادات شویم، فرصت‌های رشد بیشتری را از خودمان دریغ خواهیم‌کرد. علاوه‌براین، گسترش فضای انتقاد سازنده، موجب تقویت ارتباطات بین‌فردی، بهبود مهارت‌های ارتباطی و درنتیجه، افزایش پویایی آن گروه یا جامعه خواهدشد و امکان حرکت به‌سمت پیشرفت را فراهم می‌کند. از طرفی همۀ نقدها به‌طور قطع مفید و ضروری نیستند و درصورتی‌که پایه و اساسی قوی نداشته باشند، نمی‌توانند آن‌طور که باید مؤثر واقع شوند.
ما در این شماره تلاش کردیم با گردآوری اطلاعات و استدلال‌هایی مبنی‌بر حقایق، انتقاداتی سازنده از گروه‌های فعال دانشجویی دانشکده داشته باشیم تا در کنار هم به‌سمت بهترشدن حرکت کنیم.
