مهندسی آبی یا «بلو اینجینیرینگ» نام درسی است که در تابستان سال ۱۳۹۷ به عنوان یکی از دروس اختیاری توسط دانشکده ارائه شد. شاید در آن برهه بسیاری از دانشجویان به دلیل جدیدبودن درس، ناشناختهبودن مفّاد آموزشی و نحوه ارزیابی و نمرهدهی آن از اخذ این درس خودداری کردند، امّا کسانی که تصمیم به اخذ درس گرفتند، تجربه بدیعی را بدست آوردند که به جرعت در طول دوره تحصیلشان در دانشگاه کمسابقه و یا شاید بیسابقه بود.
در نگاه اول شاید اینطور به نظر برسد که یادگیری و فراگیری مطالب در کلاسی که استادش به زبان ما تکلّم نمیکند برای عدّهای دشوار باشد، درحالیکه «آندره بایر» (استاد درس) به مرور توانست نه تنها این مانع ذهنی را از بین ببرد بلکه خیلی از دانشجویان را به شرکت در فعالیتهای گروهی کلاس تشویق کند. کلاس آندره تمامی سنّتهای غالب بر کلاسهای درسی ما را که در طول ترم در دانشکده یا دیگر ساختمانهای آموزشی دانشگاه مشاهده کردیم، در هم شکست؛ از نبود ارزیابی سنّتی دانشگاه شامل امتحانات، کلاس حل تمرین، تکلیف و پروژه گرفته تا نحوه مشارکت دانشجویان در فعالیتهای کلاسی از قبیل انجام بازیهای گوناگون، تبادل نظر و مباحثه پیرامون نتایج آن و حتّی موارد جزئیتر مانند نحوه قرارگرفتن صندلیها، همگی دستبهدست هم باعث شدند تا خستگی شش ساعت حضور در کلاس به چشم نیاید. هدف «بلو اینجینریگ» نگاهی فلسفیتر به مسائل مهندسی است، بطوریکه سعی دارد در قالب فعالیتهای مذکور نشان دهد که بهعنوان یک مهندس چالشها، موانع و راهحلهای مطلوب را شناسایی کرده و شرح وظایف خود را به صورت انفرادی و گروهی در حیطه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بدانیم. این چالشها بهطور عمده شامل محیطزیست، منابع انرژی، تکنولوژی و تأثیرات آن، ایدئولوژیهای گوناگون و سایر میشود. تمامی فعالیتها و برهمکنشهای مرتبط با حیطه مهندسی آبی در قالب نموداری با عناصر زیر نشان داده میشود. این عناصر شامل تکنولوژی، طبیعت، فرد و جامعه است که مطابق شکل دوبهدو با یکدیگر ارتباط دارند و در مرکز این روابط عنصری تحتعنوان دموکراسی قرار دارد. از این نمودار و روابط میان عناصر مذکور میتوان بهعنوان یک ابزار برای شناسایی موشکافانهتر مسائل و چالشها در هر حوزه علیالخصوص مهندسی بهره برد.
از نظر روانشناختی بهنظر بزرگترین دستاورد کلاس احیاءکردن اعتماد به نفس بعضیها برای مشارکت و ارتباطگرفتن با دیگران بود. شاید تا پیشاز آن برخی از صحبتکردن و ارائه مطالب و نظرات خود در کلاس یا محافل مانند آن واهمه داشتند، امّا بهنظر اتمسفر کلاس توانست یخ آنها را ذوبکند و حتّی استعدادهای برخی را در انجام فعالیتهای گروهی شکوفا کند.
حال با گذشت زمان و عدم ارائه این درس توسط دانشکده، شاهد ارائه آن توسط دانشگاه تی-یو برلین آلمان و برگزاری آن در قالب کلاسهای مجازی هستیم. کلاسی که دانشجویان آن طیف وسیعی از ملیتهای مختلف از سرتاسر جهان را در بر میگرفت، به گونهای که این فرصت مهیا شد تا در کنار فراگیری مطالب در قالب فعالیتهای مطرحشده با همان سبک و سیاق (و حتی به روزتر و جذابتر) با افراد جدیدی آشنا شده و با بدون هیچگونه محدودیتی با آنها به تعامل بپردازیم. کلاسی که به اندازه نوع حضوریاش جذاب است و شاید حتی بیشتر. در پایان میتوان اینطور مطالب را جمعبندی کرد که فارغاز حضوری یا مجازیبودن کلاس، شما میتوانید تجربه و مهارتهایی را کسب کنید که امکان آن شاید در کلاسهای درسی دانشگاه وجود ندارد. شما میتوانید به معنای واقعی کلمه فعالیت یا مشارکت گروهی انجام دهید و یا حتی قدرت آن را بدست آورید که فعالیتهای مخصوص خودتان را طرح کرده و برای دیگران ارائه کنید.
علیرغم مجازیبودن، میتوان گفت جو کلاس از نظر پویایی و تازگی همتراز کلاس حضوریاش بود. کلاسی که بر خلاف کلاسهای درسی ما، استاد در آن متکلم وحده نیست و یا حتی در آن حضور ندارد و کلاس توسط دستیاران آموزشی خود برگزار میشود. در تمام مدت کلاس به جرئت میتوان گفت به لطف اتمسفر کلاس و فعالیتهای کلاسی جذاب و سرگرمکننده آن حتی برای یک دقیقه احساس خستگی و بیحوصلگی نداشتید و گذر زمان را حس نمیکردید. شاید بهندرت این حس در شما بهوجود آید که مشتاق برگزاری جلسه بعدی کلاسی باشید، اما تازگی و منحصربهفردبودن مطالب و فعالیتهای کلاس در هر جلسه، حس یکنواختی را القاء نمیکرد. از دیگر نقاط قوت کلاس میتوان به پویا و خلاقکردن ذهن اشاره داشت؛ طوریکه میبایست نتایج فعالیتهای هر جلسه و مباحثه پیرامون آن را در قالب یک گزارش بهصورت یک مجله یا ژورنال بنویسید. این کار نهتنها به مرور مؤثر مطالب کلاس کمک میکرد، بلکه در نهایت شما یک ژورنال در اختیار داشتید که ناشر آن خودتان بودید. یا در قالب یک پروژه گروهی میبایست با همگروهیهای خود پیرامون موضوعی مشخص برنامهای شامل مجموعهای از فعالیتها (یا به اصطلاح building block) را ارائه کنید؛ ارائهای که شامل اسلایدهای سرد و بیروح پاورپوینت نمیشود، بلکه میتواند طیف وسیعی از فعالیتهای گروهی نظیر بازی و سرگرمیهایی از این دست را دربر بگیرد. درگیرشدن ذهن برای یافتن فعالیتی مناسب، تنظیم کنش و واکنشهای اعضای کلاس پیرامون آن و پیشبینی آنها نهتنها به بهبود کیفیت building block کمک میکرد، بلکه ذهن شما را در مسیر ساختن آن فعال میکرد.