شمارۀ ۹۰ | مقررات و شروط تغییر رشته در دوران کارشناسی | اشکان دماوندی
دانشجو گاهی بعد از دو ترم تحصیل در رشتۀ انتخابی خود، با توجه به درس‌های تخصصی‌اش به سؤال «این‌ها دیگه چی هستند؟!» برمی‌خورد و چون از همان اول رشته‌ای را انتخاب کرده که موردپسندش نبوده، به نقطۀ «باید رشتۀ تحصیلی‌ام را عوض کنم» در زندگی آکادمیک خود می‌رسد. در این یادداشت پروسۀ تغییر رشته و شرایط آن را توضیح می‌دهم.
شما باید برای تغییر رشته، یک شرط عمومی و سه شرط مخصوص به تغییر رشته را دارا باشید. اولین شرط این است که نباید منع قانونی‌ای برای ادامۀ تحصیل در رشتۀ فعلیتان وجود داشته باشد. دومین شرط این است که باید حداقل یک‌ششم یا حداکثر دوسوم از واحدهای رشتۀ تحصیلی خود را گذرانده باشید که البته منظور از واحدهای رشتۀ تحصیلی فقط درس‌های تخصصی نیست؛ بلکه منظور کل درس‌هایی است که گذرانده‌اید. شرط سوم تغییر رشته هم مربوط به نمرۀ کنکور است و باید نمرۀ کنکور کارشناسیتان از نمرۀ کنکور کارشناسیِ آخرین فردِ پذیرفته‌شده در سهمیه و رشتۀ موردتقاضا در همان سال، کمتر نباشد. توجه کنید منظور از نمره، رتبۀ کنکورتان نیست و نمرۀ کنکور تحت عنوان «کارنامۀ محرمانه» به آموزش دانشگاه ارسال می‌شود. طبق تجربۀ افرادی که تغییر رشته داده‌اند، این کارنامه به رشته‌هایی که در فرم انتخاب رشتۀ کنکور انتخاب کرده‌اند و بر اساس کارنامۀ سبز در آن‌ها پذیرفته شده‌اند، بی‌ارتباط نیست. شرط «حداکثر مدت زمان مجاز برای تحصیل» هم به صورت عمومی برای همۀ دانشجویان -چه دانشجویان عادی، چه تغییر رشته‌ای‌ها و چه افراد دارای رشتۀ فرعی (ماینور)- لازم‌الاجرا است؛ یعنی دانشجوی تغییر رشته‌ای باید با توجه به حداکثر مدت مجاز تحصیل -که 12 ترم است- امکان گذراندن واحدهای درسی چارت رشتۀ جدید را داشته باشد.
اگر تمامی شروط موردنیاز شامل شما شود و دانشکدۀ مقصد نیز با درخواست شما موافقت کند، تغییر رشتۀ شما به دو صورت قطعی یا مشروط صورت می‌گیرد. در تغییر رشتۀ مشروط، شما باید با نظر آموزش دانشکدۀ مقصد انتخاب واحد کنید و پس از برآورده‌کردن شروط معاونت آموزشی، تغییر رشتۀ شما انجام می‌گردد.
به کمی قبل‌تر بازگردیم. حال با فرض این که تمامی شروط اولیه را دارا نبودید، تغییر رشتۀ شما طبق مصوبات کمیسیون موارد خاص دانشگاه انجام می‌شود؛ به این صورت که اگر معدل دو ترم قبلی تحصیل شما بالای 16 باشد و دانشکدۀ مبدأ با فرم الف درخواست تغییر رشتۀ شما موافقت کند، در مرحلۀ اول درخواستتان به دانشکدۀ مقصد ارسال می‌شود. در صورت موافقت دانشکدۀ مقصد با درخواست شما، در مرحلۀ دوم باید در دانشکدۀ مقصد دو ترم مهمان شده و زیر نظر آموزش همان دانشکده واحدهای درسی رشتۀ موردنظرتان را بگذرانید. در صورتی که انتظارات دانشکدۀ مقصد را برآورده کرده و حداقل نمرۀ معدل 16 را در آن دو ترم کسب کرده باشید و همچنین کمیسیون موارد خاص شما را تائید کرده باشد، با تغییر رشتۀ شما موافقت می‌شود. اگر هم شروط دانشکدۀ مقصد را تأمین نکرده باشید، واحدهایی که از آن دانشکده گذرانده‌اید به صورت مازاد حساب می‌شود. همچنین نمرۀ آن دروس نیز در معدل شما لحاظ می‌شوند.
حال اگر با درخواست شما موافقت شد، باید در رشتۀ جدید نام‌نویسی کنید و توجه داشته باشید که پس از نام‌نویسی، حق بازگشت به رشتۀ قبلی خود را ندارید. وقتی که نام‌نویسی کردید، دروس رشتۀ قبلیتان در گروه آموزشی رشتۀ جدید بررسی و معادل‌سازی شده و فقط دروسی پذیرفته می‌شوند که به تشخیص این گروه با دروس جدید اشتراک محتوایی داشته باشند و البته نمره‌شان زیر 12 نباشد. دروس پذیرفته‌شده در کارنامه ثبت و نمراتشان هم در معدل کل تأثیرگذار خواهند بود. نمرات دروس پذیرفته نشده نیز بدون تأثیر در معدل کل، در کارنامه باقی می‌مانند. با این حال اگر میانگین نمرۀ تمام واحدهای پذیرفته‌نشده کمتر از 12 باشد، به منزلۀ یک نیمسال مشروطی در رشتۀ جدید ثبت می‌شود. در ضمن اگر تعداد واحدهای دروس پذیرفته‌نشده در حدی باشد که امکان گذراندن واحدهای موردنیاز رشتۀ جدید را در طول مدت مجاز تحصیل نداشته باشید، با درخواست تغییر رشته موافقت نمی‌شود. همچنین باید این را بدانید که در طول تحصیل فقط یک بار می‌توانید درخواست تغییر رشته دهید؛ این درخواست فقط در مقاطع هم‌سطح، یعنی کارشناسی به کارشناسی یا از مقاطع بالاتر به پایین‌تر امکان‌پذیر است.
