شمارۀ 103 | معرفی و بررسی چالشهای گرایشهای کارشناسیارشد مهندسی نفت
اگر گذرتان به سالبالاییها خورده باشد یا نیمنگاهی به دفترچۀ کنکور ارشد «مهندسی نفت» (که اخیراً نام آن در دفترچۀ کنکور کارشناسی به «مهندسی نفت و زمین انرژی» تغییر کرده) انداخته باشید، متوجه میشوید که رشتۀ مهندسی نفت در مقطع کارشناسیارشد، برخلاف رشتههایی مثل «مهندسی برق» یا همین «مهندسی شیمی» خودمان که گرایشهای متعددی دارند، تنها چهار گرایش اصلی دارد؛ این گرایشها بهترتیب حروف الفبا عبارتاند از: «اکتشاف»، «بهرهبرداری»، «حفاری و استخراج» و «مخازن هیدروکربوری»؛ اما در این میان نکتهای که باید به آن اشاره کرد این است که در دانشگاه ما، گرایش اکتشاف ارائه نمیشود؛ این در حالی است که دانشگاههای مطرح دیگر مانند دانشگاه «تهران»، «امیرکبیر»، «صنعت نفت» و... این گرایش را فعال دارند و سالانه دانشجو میپذیرند. بااینحال سه گرایش دیگر یعنی بهرهبرداری، حفاری و مخازن در دانشکدۀ ما به قوت خود باقی هستند و هرکدام با تمرکز بر بخش خاصی از صنعت نفت، دانشجویان را برای ورود به بازار کار تخصصی یا ادامۀ تحصیل آماده میکنند.
گرایش مهندسی مخازن یکی از مهمترین و پرکاربردترین شاخههای مهندسی نفت است که نقش کلیدی در بهینهسازی تولید از مخازن نفت و گاز ایفا میکند. در ادامه به جزئیات بیشتری دربارۀ این گرایش در دانشکده ازجمله تعداد دانشجویان پذیرششده، دروس ارائهشده، اهداف آموزشی، فرصتهای شغلی و همچنین نقاط قوت و ضعف آن میپردازم. سعی میکنم همهچیز را شفاف و بدون هیچگونه سانسور و مصلحتاندیشی بیان کنم تا شما بتوانید دید بهتری نسبت به این گرایش پیدا کنید.
پیشینه و معرفی گرایش
مهندسی مخزن یکی از قدیمیترین و بنیادیترین گرایشهای مهندسی نفت است که بهمرور زمان با پیشرفتهای صنعتی، اهمیت آن دوچندان شده است. این گرایش از ابتدای شکلگیری رشتۀ مهندسی نفت، بهعنوان یک بخش کلیدی مطرح بوده و هدف اصلی آن بررسی، تحلیل و بهینهسازی تولید از مخازن هیدروکربوری است؛ اما چطور این گرایش به وجود آمد؟
با کشف مخازن نفت و استخراج از آن در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، نیاز به درک بهتر رفتار سیالات در زیرزمین و بهینهسازی استخراج، بهشدت احساس شد. در ابتدا استخراج نفت بهصورت سنتی و بدون توجه به ویژگیهای پیچیدۀ مخازن انجام میشد که این موضوع باعث هدررفت منابع و کاهش بهرهوری میشد. با توسعۀ فناوریهای جدید و رشد دانش بشری در زمینۀ «دینامیک سیالات» و «سنگشناسی»، شاخهای از مهندسی نفت تحتعنوان «مهندسی مخازن» شکل گرفت تا با استفاده از مدلسازیهای علمی و شبیهسازیهای دقیق، بتوان بهترین روشهای برداشت از مخازن را ارائه داد. نکتۀ شاید جالب اینجاست که در دانشکدۀ ما و بین دانشجویان، این گرایش معمولاً بهصورت خلاصه «مخزن» نامیده میشود و کمتر کسی آن را با نام کامل «مهندسی مخازن» خطاب میکند.
همچنین درمورد بازار کار باید گفت که این گرایش بیشتر در شرکتهای خصوصی موقعیتهای شغلی خوبی دارد. بسیاری از دانشجویان از ترم سوم مشغولبهکار میشوند و همزمان با تحصیل، وارد بازار کار میشوند. بااینحال تفاوت چندانی بین فرصتهای شغلی این گرایش با سایر گرایشهای مهندسی نفت وجود ندارد و حتی ممکن است تقاضا برای استخدام در این حوزه نسبت به گرایشهای دیگر کمتر باشد.
روند پذیرش دانشجو
پذیرش دانشجویان در گرایش مهندسی مخزن از دو طریق صورت میگیرد: آزمون کنکور سراسری و سهمیۀ استعدادهای درخشان یا «Credit». تعداد دقیق پذیرش به عوامل مختلفی بستگی دارد ازجمله تعداد اعضای هیئتعلمی مرتبط با این گرایش؛ البته این موضوع پیچیدگیهای خاص خودش را دارد که نیازی نیست خیلی وارد جزئیات آن شویم. بهطور خلاصه هرساله حدود نُه نفر ازطریق کنکور وارد این گرایش میشوند که معمولاً یک نفر از آنها بدون خوابگاه است؛ علاوهبر این سه تا چهار نفر هم ازطریق سهمیۀ استعدادهای درخشان پذیرفته میشوند که از این تعداد، معمولاً سه نفر از دانشجویان دانشکدۀ خودمان و یک نفر از سایر دانشگاهها هستند؛ البته این اعداد ثابت نیستند و ممکن است هر سال تغییراتی داشته باشند. پذیرشها گاهی به شرایط خاص، تعداد داوطلبان واجد شرایط و ظرفیتهای اعلامشده بستگی دارد و ممکن است در هر دوره متفاوت باشد.
برنامۀ درسی اجباری یا اختیاری؟
در سبد درسی گرایش مهندسی مخزن، شما ملزم به گذراندن هفت درس تخصصی اجباری هستید که بهطور مستقیم با مفاهیم کلیدی این رشته مرتبط هستند. این دروس شامل «زمینآمار»، «مدلسازی فضایی مخزن»، «ریاضیات عددی پیشرفته»، «جریان سیالات در محیطهای متخلخل»، «رفتار فازی سیالات مخزنی»، «مدلسازی و شبیهسازی مخازن»، «مهندسی مخازن ترکدار» و «روشهای ازدیاد برداشت» میشوند که در دو ترم اول کارشناسیارشد اخذ میشوند.
شاید برایتان این سؤال پیش بیاید که امکان انتخاب دروس اختیاری وجود دارد یا خیر؟ باید بگویم، متأسفانه خیر. طبق قوانین جدید گروه نفت و تصمیمات مدیر گروه نفت، دانشجویان مجاز به برداشتن هیچ درس اختیاری یا اضافهای نیستند و حتی درصورت انتخاب، آن درس بهطور خودکار حذف میشود؛ این محدودیت، فرصت توسعۀ مهارتهای جانبی را از دانشجویان میگیرد. جای سؤال است که این قوانین از کجا میآیند و دلیل اصلی آنها چیست؟ این موضوع زمانی عجیبتر میشود که میبینیم در ترمهای گذشته چنین محدودیتهایی وجود نداشته است. این تغییرات ناگهانی و عدم شفافیت در اعلام دلایل آن، باعث ایجاد سردرگمی و نارضایتی بین دانشجویان شده و بسیاری را به این فکر واداشته که آیا این قوانین واقعاً به نفع کیفیت آموزش هستند یا صرفاً تصمیماتی اداری و سلیقهای به شمار میروند. پاسخ به این پرسشها نیازمند شفافیت بیشتر از سوی گروه نفت و مدیران آموزشی است. دانشجویان حق دارند بدانند که مبنای این تصمیمگیریها چیست و چرا امکان انعطاف در انتخاب دروس، حتی بهصورت محدود، برای آنها فراهم نمیشود.
چالشها بسیار اما قابلرفع
اساتید گروه مهندسی مخزن دانشکده شامل جناب آقای «دکتر آیتاللهی»، جناب آقای «دکتر ماهانی»، جناب آقای «دکتر مسیحی» و جناب آقای «دکتر غضنفری» هستند. بااینحال عدم حضور جناب آقای دکتر ماهانی در برنامههای آموزشی گرایش مخزن یکی از چالشها است. این روند که در آن اساتید متخصص و حرفهای گرایش مخزن برای سایر گرایشها تدریس میکنند؛ اما بهدلیل نبود استاد در باقی گرایشها برای دانشجویان مخزن کلاسی ارائه نمیدهند نهتنها منطقی و منصفانه نیست، بلکه فرصت آشنایی دانشجویان با این اساتید و بهرهگیری از سبک تدریس و دانش تخصصی آنها را از بین میبرد.
در مقطع ارشد بیشتر ازآنکه به دانش تئوری اضافه شود، تمرکز بر پژوهش و کسب تجربه در انجام پروژهها هدف است؛ بااینحال فشار و سنگینی دروس در این گرایش بهشدت بالاست. هر درس علاوهبر پروژههای سنگین، بازتولید مقالات و تمرینهایی که دستکمی از پروژه ندارند، شامل امتحان پایانترم و گاهی میانترم هم میشود. این میزان از سختگیری و حجم کار، در مقایسه با دو گرایش دیگر کمتر دیده میشود.
همچنین معدل دانشجویان گرایش مخزن باوجود توانمندی دانشجویان، معمولاً پایینتر از سایر گرایشهاست و این مسئله باعث ایجاد حس عدم وجود عدالت آموزشی میشود. بهعنوان مثال، یک دانشجوی پسر که برای استفاده از امتیاز نخبگی برای معافیت یا تسهیل در سربازی تلاش میکند، ممکن است بهدلیل معدل پایین دانشکده در این گرایش در ارزیابیهای بنیاد نخبگان حتی امتیاز منفی بگیرد؛ این مسئله بهجای ایجاد انگیزه، منجر به ناامیدی میشود. به نظر میرسد توزیع بار درسی و سختگیری در نمرهدهی نیاز به بازبینی و تعدیل داشته باشد تا شرایط منصفانهتری برای همۀ دانشجویان فراهم شود.
شایان ذکر است که در رقابت برای پذیرش مقطع دکتری، یک دانشجوی مهندسی مخزن به همان دلیل قبلی شانس کمتری نسبت به دانشجویان گرایش حفاری دانشکده یا حتی دانشجویان دانشگاههای دیگر دارد. آیا این وضعیت واقعاً عدالت آموزشی را نشان میدهد؟ آیا نباید شرایطی فراهم شود که تلاش و سختکوشی دانشجویان مخزن، بهدرستی دیده و ارزیابی شود؟ این چالشها نیازمند بازنگری اساسی در قوانین آموزشی و توجه به عدالت آموزشی هستند تا همۀ دانشجویان، بدون توجه به گرایش تحصیلی، از فرصتهای برابر برای موفقیت بهرهمند شوند.
جمعبندی
گرایش مهندسی مخزن با وجود جذابیت و پرستیژ کاری، نسبت به باقی گرایشها فشارهای درسی و روحی زیادی به دانشجویان وارد میکند که گاهی منجر به خستگی و دلسردی میشود. بازنگری در سیاستهای آموزشی مانند ارائۀ دروس اختیاری، تعدیل سختگیری در نمرهدهی، بهرهگیری از اساتید متخصص و همچنین برگزاری جلساتی در جهت رفع مشکلات این رشته در مقطع تحصیلات تکمیلی میتواند شرایط تحصیلی را بهبود بخشیده و انگیزۀ دانشجویان را تقویت کند؛ این تغییرات باعث میشود دانشجویان فارغالتحصیل امید بیشتری پیدا کنند و بتوانند با توانمندی و اشتیاق در صنعت نفت کشور خدمت کرده و نقش مؤثری در توسعۀ این صنعت ایفا کنند.
مهندسی حفاری بهعنوان یکی از کلیدیترین شاخههای مهندسی نفت، از ابتدای شکلگیری این رشته وجود داشته است. با کشف اولین مخازن نفت و گاز، نیاز به روشهای کارآمد و ایمن برای دسترسی به این منابع زیرزمینی بهشدت احساس شد. این گرایش به طراحی و اجرای عملیات حفاری چاههای نفت و گاز میپردازد و دانشجویان را برای مواجهه با چالشهای عملیاتی و فنی این حوزه آماده میکند. ازآنجاییکه فرآیند حفاری بهعنوان دروازۀ ورود به مخازن زیرزمینی شناخته میشود، موفقیت یا شکست پروژههای نفتی وابستگی مستقیمی به عملکرد مهندسان حفاری دارد. درواقع بدون یک حفاری دقیق و بهینه، دستیابی به ذخایر هیدروکربوری ممکن نخواهد بود.
دروس تخصصی و مسیر تحصیلی
در گرایش مهندسی حفاری، دانشجویان با مجموعهای از دروس تخصصی مواجه میشوند که به آنها کمک میکند تا مهارتهای لازم برای طراحی، تحلیل و اجرای عملیات حفاری را کسب کنند. برخی از دروس اصلی این گرایش عبارتاند از: «مهندسی حفاری و استخراج پیشرفته»، «چاهپیمایی پیشرفته»، «یکپارچگی چاه و سازند»، «شکاف هیدرولیکی»، «کنترل چاه» و «ژئوفیزیک پیشرفته». دانشجویان در طول دو ترم تحصیلی علاوهبر این دروس، با پروژههای عملی و پژوهشی مرتبط با چالشهای روز صنعت نفت نیز درگیر میشوند.
اساتید و زیرساختهای دانشکده
یکی از چالشهای مهم گرایش مهندسی حفاری در دانشکدۀ مهندسی نفت دانشگاه صنعتی شریف، کمبود اساتید متخصص در این حوزه است. درحالحاضر تنها استاد فعال در این گرایش دکتر جمشیدی است که نقش بسیار مؤثری در تربیت دانشجویان این گرایش ایفا میکنند. بااینحال حضور تنها یک استاد برای پوشش تمامی نیازهای آموزشی و پژوهشی این گرایش، محدودیتهایی بههمراه دارد.
از دیگر مشکلات این گرایش میتوان به کمبود زیرساختهای لازم در آزمایشگاههای مرتبط اشاره کرد. آزمایشگاههای حفاری و تجهیزات موجود، پاسخگوی نیازهای روزافزون دانشجویان و پروژههای پژوهشی نیستند. فقدان تجهیزات پیشرفته و کافی، انجام آزمایشهای عملی و شبیهسازیهای دقیق را دشوار کرده و تأثیر منفی بر کیفیت آموزش عملی گذاشته است. رفع این چالشها میتواند نقش مهمی در ارتقای سطح آموزشی و پژوهشی این گرایش داشته باشد.
چالشها و فرصتها
مهندسی حفاری بهدلیل ماهیت عملیاتی و چندوجهی خود، از یک سو جذابیت زیادی برای دانشجویان دارد و از سوی دیگر، چالشهای بسیاری را پیشروی آنها قرار میدهد. یکی از مهمترین چالشها، فشار کاری بالا و پیچیدگی مفاهیم تخصصی است که نیازمند تمرکز و تلاش مستمر دانشجویان است.
بااینحال بازار کار گستردهای برای فارغالتحصیلان این گرایش وجود دارد. از شرکتهای بزرگ نفتی تا پروژههای تحقیقاتی و مشاورهای، فرصتهای شغلی متنوعی برای مهندسان حفاری فراهم است. ویژگی جالبتوجه این است که اکثر دانشجویان این گرایش حتی در دوران تحصیل، پیشنهادات کاری دریافت میکنند و این امکان را دارند که بهطور همزمان با تحصیل، وارد بازار کار شوند. این فرصتها به دانشجویان کمک میکند تا تجربۀ عملی کسب کرده و مهارتهای خود را در محیطهای واقعی صنعتی تقویت کنند که در نهایت باعث افزایش شانس موفقیت شغلی آنها در آینده میشود.
جمعبندی
گرایش مهندسی حفاری با تمام چالشها و ظرفیتهایش، یکی از مهمترین شاخههای مهندسی نفت به شمار میآید. برای ارتقای سطح این گرایش در دانشگاه صنعتی شریف، اقداماتی نظیر تخصیص بخشی از بودجۀ دانشکده به تجهیز آزمایشگاهها، تسهیل مراحل جذب اساتید جدید و تعریف پروژههای مشترک با شرکتهای نفتی ضروری است. بهعنوان نمونه، میتوان آزمایشگاههایی مشابه «آزمایشگاه شکاف هیدرولیکی» که توسط هلدینگ «پاسارگاد» در دانشگاه امیرکبیر احداث شد، ایجاد کرد. تعریف پروژههای دانشجویی درراستای ساخت قطعات آزمایشگاهی نیز میتواند به ارتقای توانمندیهای عملی دانشجویان کمک کند. در نهایت تعامل نزدیکتر با صنعت نفت و برگزاری دورههای کارآموزی تخصصی میتواند نقش مؤثری در آمادهسازی دانشجویان برای ورود به بازار کار داشته باشد.
گرایش بهرهبرداری مهندسی نفت یکی از شاخههای تخصصی و کلیدی در مقطع کارشناسیارشد مهندسی نفت است که به بررسی روشهای استخراج، تولید و بهینهسازی برداشت از مخازن نفت و گاز میپردازد. این گرایش بهدنبال افزایش کارایی تولید و کاهش هزینههای استخراج منابع هیدروکربوری است. در حوزۀ صنعتی، فارغالتحصیلان این گرایش در بخشهایی مانند مدیریت تولید از چاههای نفت و گاز، طراحی و اجرای فرآیندهای بهینهسازی تولید، استفاده از فناوریهای بهبود و افزایش برداشت («روشهای IOR» مانند فرازآوریهای مصنوعی به کمک گاز یا پمپهای درونچاهی) و مدیریت مشکلات بهرهبرداری مانند کنترل ماسه، رسوبگذاری و تولید آب اضافی مشغولبهکار میشوند. در حوزۀ آکادمیک، این گرایش فرصتهای تحقیقاتی گستردهای درزمینۀ تحلیل رفتار سیالات در شرایط مختلف مخزن، مطالعۀ روشهای نوین افزایش برداشت و تحقیق در مورد چالشهای بهرهبرداری در میادین پیچیده ارائه میدهد؛ این تحقیقات میتوانند منجر به توسعۀ فناوریهای جدید و بهبود روشهای موجود در صنعت نفت و گاز شوند.
کار در معدن؟ نه! پیداکردن استاد.
در گرایش بهرهبرداری سه عضو هیئتعلمی در دانشکدۀ ما وجود دارد یا میتوان گفت وجود داشت که با توجه به این نکته، یکی از آنها بیش از یک سال است که هیچگونه حضور فیزیکی نداشته و اکثر اوقات در خارج از کشور به گذران زندگی میپرداختهاند که انتخاب موضوع و برداشتن پایاننامۀ کارشناسیارشد را برای دانشجویان این گرایش چالشانگیز کرده است. طبق مصوبه، عرف یا هرچیزی که وجود دارد، هر عضو هیئتعلمی ظرفیت مشخصی برای پذیرش دانشجو بهعنوان استاد راهنمای پایاننامۀ کارشناسیارشد دارد که خود جای بحث دارد؛ این موضوع باعث رقابت تنگاتنگی میان دانشجویان یک گرایش نیز شده است که موارد زیادی ابهام در نحوۀ پذیرش هرکدام از اساتید دارد. طبق شنیدهها و دانستهها، روابط حسنه و گفتوگوهای خودمانی چندین ماه قبل از شروع سال دوم کارشناسیارشد دانشجویان، برای مجابکردن اساتید تأثیر بیشتری دارد تا رزومههای قوی. بهطور خاص برای گرایش بهرهبرداری وقتی یک عضو هیئتعلمی عملاً در دانشکده حضور ندارد و دسترسی به ایشان بهجز به روش نامههای الکترونیکی و روشهای مشابه امکانپذیر نیست، روند پیشبرد پروژه را عملاً کُند میکند و شاید معنای کلمۀ استاد راهنما به آن چیزی که از اسمش پیداست، محقق نشود. همین مسئله دانشجو را ملزوم میکند که حتماً برای برداشتن پروژۀ کارشناسیارشد با این عضو هیئتعلمی خاص، نام یک استاد دیگر را نیز بهعنوان استاد همکار در پروژۀ خود معرفی کند که بسته به دانشجویان مختلف، شاید مطلوب همگی آنها نباشد و این الزام است که دانشجو و شاید اساتید را باید به فکر وادارد.
جا دارد شورای اساتید نفت در این همه جلساتی که تشکیل میدهد به چنین موضوعاتی نیز فکر کند و چارهای به حال این وضع بکنند؛ به نظر میرسد که این فرصت مطالعاتی یا مرخصی عضو هیئت علمی بیشازحد طول کشیده است و این موضوع که همه به بازگشت و از دست ندادن ایشان، هرچند که رزومهای بسیار فوقالعاده داشته باشند، امید دارند شاید قابلقبول نباشد. درست! اما جا داشت قبلاز اینکه این مشکل به وجود آید و دودش کامل در چشم دانشجو رود، به فکر حل این مشکل بود و حداقل ظرفیت این گرایش را کاهش داد تا به چنین مسائلی بر نخوریم؛ اما انگار دوستان میخواهند هم پروژۀ کارشناسیارشد برای استادی که نیست تعریف کنند، هم بعد از مدتی طولانی جای او را با کسی پر نکنند (که انگار اگر بخواهند هم نمیتوانند) و هم حداکثر دانشجویی را که میتوانند ازطریق استعدادهای درخشان و کنکور سراسری کارشناسی ارشد بگیرند که خدایی نکرده از کمبود دانشجو رنج نبرند. نمیشود که هم خدا را خواست هم خرما را! فرآیند جذب هیئتعلمی جدید در گرایشهای دیگر مهندسی نفت بهجز مخزن، حداقل از زمانی که من در دانشکده بودم (شش سال، پیر شدیم!) به گوش میرسد؛ اما هنوز هم که هنوز است تحقق نیافته و در تقابل از آن کاسته شده است.
انتخاب واحد ازقبل انتخابشده
بحث تعریف پایاننامه را که کنار بگذاریم، موضوع نبود استاد در این گرایش باعث شده که دیگر درسی که ایشان در سالهای قبل نیز ارائه میکردند، از دروس ارائهشده حذف گردد و درسی جایگزین آن شود که نه در اسمش و نه در محتوای آن هیچ ارتباطی به این گرایش خاص از مهندسی نفت ندارد؛ چهبسا دانشجویانی از این گرایش نیز بودهاند که استفادۀ بسیار عمیقی از این درس کردهاند؛ اما کار در جایی میلنگد که یک درس به چارت درسی مقطع کارشناسیارشد تحمیل شود. همانگونه که در گرایشهای دیگر شاید ذکر شده باشد، در دانشکدۀ ما هیچگونه حق انتخابی برای برداشتن واحدهای درسی در هیچکدام از گرایشهای مهندسی نفت وجود ندارد و یک سری درس مشخص و آماده وجود دارد که «باید» آنها را برداشت. برعکس چیزی که بهعنوان مثال در دانشکدۀ مهندسی نفت دانشگاه تهران وجود دارد و هر دانشجو میتواند با توجه به مسیری که در ذهن خود برای آیندۀ آکادمیک خود ترسیم کرده است، از بین چندین درس مربوط یا حتی غیرمربوط به گرایش خود انتخاب داشته باشد و درسهایی را بردارد که به کمک او در موضوع پایاننامۀ خود یا صنعت خواهد آمد. پیشنهاد میشود به جای تحمیل یک درس از سوی شورا، درصورت در دسترس نبودن یک عضو هیئتعلمی برای ارائۀ یک درس مشخص مانند دروسی مثل «مهندسی حفاری۲» و «خوردگی و فرایندهای پالایش نفت و گاز» از اساتید مدعو که در آن زمینۀ خاص تبحر دارند، دعوت به عمل بیاید.
جمعبندی
در نهایت اگر بخواهیم به این سمتوسو برویم که گرایش بهرهبرداری نیز یکی از گرایشهای سرآمد در کشور و در میان دیگر دانشگاههای برتر شناخته شود، باید شفافسازیهایی در قبال مشکلات گفتهشده ازسوی مدیران و مسئولین به عمل آید. چقدر بهتر میشود اگر بیشتر موضوعات پایاننامههایی که با همفکری دانشجویان و اساتید گرامی تعریف میشوند، به حل یک مشکل خاص صنعت بپردازد یا اینکه بهطور خاص حول محورهای اصلی گرایش بهرهبرداری باشند و مقالههایی که قرار است در آینده به نشر برسند، بهجای اینکه با گرایشهای دیگر تلاقی داشته باشند، بهطور مطلق درخصوص چالشهای بهرهبرداری باشند تا جایگاه دانشکدۀ مهندسی شیمی و نفت برای این گرایش در منطقه و جهان از چیزی که هست نیز بالاتر رود. امید است که فارغالتحصیلان این گرایش نیز در سالهای آینده با وجود همۀ سختیها و پیچیدگیهای موجود، به کمک صنعت و دانشگاههای کشور آیند و در قبال مسئولیتی که به پای تحصیل در این دانشکده حس میکنند، گامی برای تسهیل هرچه بیشتر دانشجویان آیندۀ این گرایش بردارند.
