قلت ننویس | درسا سلسله
کودک متولد می‌شود! گریه می‌کند؛ با گریه‌اش اطرافیان را از نیازها و مشکلاتش مطلع می‌کند و ارتباط برقرار می‌کند. حرف‌زدن یاد می‌گیرد؛ می‌گوید و گام دوم را در برقراری ارتباط برمی‌دارد. نوشتن می‌آموزد؛ می‌نویسد تا افکار، احساسات و هر آنچه می‌خواهد -دل تنگش- منتقل کند؛ اما نوشته لحن را منتقل نمی‌کند، حالت چهره‌اش را مشخص نمی‌کند پس برداشت از آن چقدر با مقصودش متفاوت می‌تواند باشد؟
در دوران کرونا و بعد از آن ارتباطات مجازی بیش از پیش بخشی از زندگی روزمره‌مان شد. احتمالاً در این بین تجربهٔ مشترکی از پیامی که در اثر جابه‌جایی یک ویرگول، جمله‌بندی نادرست یا ... و سوءبرداشت‌هایی که در اثرش ایجاد شده، داریم.
در این قسمت و قسمت‌های آیندهٔ #قلت_ننویس قصد داریم بخش کوچکی از قواعد ویرایش و قواعد دستور زبان فارسی که موجب بهبود نوشتارمان می‌شود آشنا شویم. آشنایی سطحی با این موارد می‌تواند انتقال مفاهیم موردنظرمان در چت‌ها تا مرتب‌ترکردن ایمیل‌هایمان را بهبود دهد. در ابعاد وسیع‌تر آشنایی با قواعد ویراستاری در انتشار یک شمارهٔ نشریه تا چاپ یک کتاب کاربرد دارد؛ چراکه هر نویسنده‌ای آشنا با قواعد نوشتار نیست و همچنین نوشتهٔ افراد تحت‌تأثیر گویش خود فرد یا محیط پیرامونش قرار دارد؛ همچنین ممکن است نوشته دارای اطلاعات غلطی باشد.
در قسمت قبلی قلت ننویس به انواع ویرایش‌ها اشاره شد؛ در ادامه به یکی از گسترده‌ترین مباحث در بخش ویرایش فنی یعنی فاصله‌گذاری می‌پردازیم. در زبان فارسی فاصلهٔ کلمات تأثیر زیادی بر درک مقصود نویسنده، توسط خواننده دارد. برای مثال «سربلندکردن» به‌معنای مفتخرکردن است؛ اما «سر بلندکردن» به منظور بلندکردن سر به کار می‌رود.
در دستور خط جدید فارسی سه نوع فاصله تعریف می‌شود.
۱. فاصلهٔ کامل: همان فاصلهٔ طبیعی کلمات است. (مانند ادبیات فارسی و مردم ایران.)
۲. نیم‌فاصله: فاصلهٔ بین کلماتی است که قابلیت اتصال به کلمهٔ پس از خود را دارند؛ اما به‌دلیل قواعد نوشتاری به‌صورت متصل نوشته نمی‌شوند. (برای مثال بی‌دلیل، وسیع‌تر و جابه‌جا.)
۳. بی‌فاصله: نگذاشتن هر نوع فاصله برای ترکیباتی که جزء پیشین آن‌ها مختوم به حروف منفصلی است که قابلیت اتصال به جزء پس از خود را دارند. (به‌عنوان مثال ارزشمند، پرفروش و هوادار.)
بخشی از قواعد مربوط‌به ویراستاری با توجه به اینکه صرفاً با هدف مرتب‌سازی و خوانش بهتر هستند، ثابت نبوده و به‌صورت قراردادی به کار می‌روند. بیشتر قواعد در حوزهٔ ترکیبات بی‌فاصله و فاصلهٔ کامل ثابت و مشخص هستند؛ اما چالش اصلی در خصوص نیم‌فاصله‌ها مطرح است که با توجه به تعداد زیاد نکاتی که در این باره مطرح است، به‌خاطرسپردن آن دشوار است و استثناعات زیادی دارد.
در قسمت بعد به قواعد فاصله‌گذاری افعال خواهیم‌پرداخت. خدانگهدار:)
