تقویمها گفتند | آرمین کوچکیپور
در طول تاریخ بشریت کمتر پیش آمده که انسانها با اقدامی، دلها و قلبهای یکدیگر را به هم نزدیکتر کنند. بدون شک، یکی از معدود کارها در این راه، خلق موسیقی است. از هزاران سال پیش، انسانها با استفاده از سنگ، چوب و استخوان، پایههای این هنر را بنا کردند و بعدها با ساختن سازهایی با دامنهٔ نتها و فرکانسهای متفاوت و مکانیزمهای پیشرفتهتر، جایگاه این هنر را در وجود خود استوارتر ساختند. اگرچه ابزارها و شکلها تغییر کردهاند؛ اما جوهرهٔ موسیقی همچنان همان است، راهی برای بیان احساس و ارتباطی ناب با جهان پیرامون.
یکی از معیارهایی که موسیقی را از دیگر هنرها متمایز میسازد، بینیازبودن انسان از زبان برای فهم آن است. مهم نیست به موسیقی کلاسیک علاقهمندید یا به پاپ، مهم نیست موسیقی ایرانی گوش میدهید یا فرانسوی؛ چیزی که روشن است، این است که ماهیت موسیقی شما را وادار به واکنش میکند، واکنشی که سبب تعامل با دیگران میشود. وقتی قطعهای از بتهوون یا یک تصنیف قدیمی ایرانی نواخته میشود، حتی اگر زبان آن را درک نکنید، باز هم حسوحال آن به شما منتقل خواهد شد. همین ویژگی باعث میشود موسیقی مرزهای جغرافیایی و زبانی را درنوردد و به زبان مشترک تمام انسانها تبدیل شود.
به همین دلیل، یونسکو و سازمان بینالمللی موسیقی (IMC) در سال ۱۹۷۵، اول اکتبر را بهعنوان «روز جهانی موسیقی» پایهگذاری کردند؛ روزی که برخلاف ۲۱ژوئن، که در سال ۱۹۸۲ در فرانسه به پیشنهاد وزیر فرهنگ وقت بهعنوان روز جهانی موسیقی نام گرفت و بیشتر به اجراهای زنده و رایگان در مکانهای عمومی اختصاص دارد، بار معنایی عمیقتری با خود حمل میکند. این روز بر اهمیت موسیقی در صلح، تبادل فرهنگی و توسعهٔ جوامع تأکید دارد و ما را به اندیشیدن دربارهٔ نقش آن در زندگی فردی و اجتماعیمان دعوت میکند.
موسیقی تنها در روزهای نمادین معنا پیدا نمیکند؛ در زندگی روزمره هم حضوری زنده دارد. از اجرای سادهٔ یک نوازندهٔ خیابانی تا شکوه یک کنسرت بزرگ، موسیقی میتواند لحظاتی خلق کند که افراد متفاوت را به تجربهای مشترک فرابخواند. این لحظهها شاید کوتاه باشند، اما اثری ماندگار بر ذهن و خاطره بر جای میگذارند.
موسیقی هزاران سال است که وجود دارد و در طول تاریخ چهرههای گوناگونی از خود نشان داده است. گاه وسیلهای برای آیینها و جشنها بوده، گاه ابزاری برای روایت تاریخ و گاه همراهی برای تنهاییهای انسان. همین انعطاف و تنوع سبب شده که موسیقی همیشه بخشی جداییناپذیر از زندگی بشر باقی بماند.
موسیقی یادگار همنشینی دیرینهٔ انسان با صداست؛ هنری که همچنان در هر دوره رنگ تازهای به خود میگیرد. روز جهانی موسیقی فرصتی است برای شنیدن دوبارهٔ این میراث و برای درک این حقیقت که چه در نغمههای کهن و چه در آهنگهای امروز، موسیقی زبان بیمرزی است که زندگی را روشنتر و پرمعناتر میسازد.
