شمارهٔ ۹۵ | سامان اسماعیلی
«دردانشکده مدتی‌ست که هست. درحقیقت ۱۱ سالی می‌شود که بذر آن کاشته شده و در این مدت، ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کار بودند تا درخت حاصل به ثمر بنشیند...»
اگر بخواهم مقدمۀ دیگری برای این یادداشت بنویسم، بی‌شک مجدداً آن را با دو جملۀ قبل که از متن فراخوان برداشته شده، شروع می‌کردم و تنها عدد «۱۱» را به «۱۲» تغییر می‌دادم تا حق تولد ۱۲سالگی نشریه و گذر از تمام مشکلات یک سال اخیر آن را به جا آورم؛ مشکلاتی که گاه و بی‌گاه به‌مانند قارچی سمی درحَوالی نشریه رشد می‌کردند و سعی داشتند به روشنایی این چراغ خاموش‌نشدنی آسیب برسانند. یکی از آخرین مشکلات جدی «دردانشکده»، حکم منع از فعالیت دوماهۀ نشریه بوده و این یادداشت به همین سبب در این شماره آمده‌است.
نشریه چرا مهم است؟
نشریه خوب است؛ البته خود واژۀ «نشریه» به‌تنهایی نمی‌تواند آن‌قدر خوب باشد تا جملۀ اول بند را صرف آن کرد؛ بلکه فواید حاصل از کار نشریاتی مانند ایجاد فرهنگ گفت‌وگو و گسترش فضای نقد خوب است. نشریات دانشجویی از مهم‌ترین عوامل آگاهی‌بخشی، اطلاع‌رسانی، فرهنگ‌سازی و طرح و بحث دربارۀ موضوعات در محیط دانشجویی هستند و می‌توانند با دغدغه‌مندسازی دانشجو نسبت‌به مشکلات ریزودرشت و معضلات روزافزون جامعه، فضای دانشگاهی را از لَختی دور کنند. سخت می‌توان فردی را پیدا کرد که با فواید نشریات مخالف باشد؛ مگر اینکه نشریه‌ای -مانند همین دردانشکدۀ خودمان- در محدودۀ قرمز فرضی گام بردارد تا تمامی افعال جملات بالا برای آن نشریۀ خاص قرینه شده، تمام موارد مثبت، به یک‌باره منفی شوند و تعلیق گریبان‌گیر آن شود.
معاونت فرهنگی چه‌کاره است؟
معاونت فرهنگی وظایفی در قبال نشریات دارد؛ وظایفی مانند تأمین بودجۀ چاپ، اختصاص مکان‌هایی برای انتشار نسخه‌های فیزیکی، برگزاری دوره‌های آموزشی و مسابقات درون‌دانشگاهی، اختصاص دفتر کار به نشریات و درنهایت نظارت بر عملکرد نشریات. معاونت فرهنگی شریف تنها مورد اول و آخر را به‌جا آورده‌است. مورد اول یا همان تأمین بودجۀ چاپ فیزیکی نشریات، از اوایل آبان ۱۴۰۱، بعد از گذشت ۱.۵ سال از زمان حضوری‌شدن دانشگاه و پیگیری‌های مصرانۀ نشریات تقریباً تحقق یافت. واژۀ «تقریباً» به‌دلیل مشخص‌نکردن سازوکار دقیق سهمیه‌بندی بعد از اتمام بازۀ آزمایشی (آبان و آذر) و کیفیت افتضاح چاپ استفاده شده‌است.
نظارت بر عملکرد نشریات و رسیدگی به تخلفات آن‌ها، وظیفۀ دیگری است که معاونت فرهنگی به‌عنوان مجری قوانین، به دنبال خدمات و امتیازات مجهول ارائه‌شده توسط دانشگاه آن را دنبال می‌کند و درصورت تخلف یک نشریه، به آن رسیدگی کرده و کمیتۀ ناظر بر فعالیت نشریات مطابق مادۀ ۴۰ دستورالعمل اجرایی مصوب وزارت عتف، می‌تواند نشریه را مجازات کند. لازم به ذکر است طبق همین دستورالعمل، این کمیته باید حداقل به‌صورت ماهانه برگزار شود و به درخواست‌ها، شکایات و دیگر موارد مربوط‌به همان ماه رسیدگی کند.
به‌جز موارد قبلی، معاونت فرهنگی وظایف بسیار مقدماتی‌تر دیگری نیز مانند معرفی و استخدام کارمند دارد! نصب کارشناس نشریات یکی دیگر از قول‌های مدیر فرهنگی است که در دو ماه گذشته پشت گوشت انداخته شده و دسته‌بندی نشریات حسب میزان فعالیتشان، ثبت نشریه در سامانه، ثبت انتصاب مدیرمسئول و سردبیر، برگزاری جلسات ماهیانۀ کمیته و جمع‌بندی آثار برای شرکت در جشنوارۀ کشوری نشریات انجام نشده‌است.
چه رخ داده؟
در شمارۀ ۹۳ نشریه که در ۱۴ آبان‌ماه به مناسبت تولد ۱۲سالگیِ دردانشکده منتشر کردیم، تصمیم به انتشار تصاویر ادوار نشریه در قالب طرح جلد گرفتیم؛ در این طرح جلد، تصاویر برخی از افراد فارغ‌التحصیل که در زمان دانشجویی‌شان در نشریه فعالیت می‌کردند و درحال‌حاضر نیز در خارج از ایران زندگی می‌کنند، بدون حجاب اسلامی آورده شده‌بود که بر ظن ما نه مشکلی داشته، نه مصداق خلاف عفت عمومی بوده‌است؛ چراکه مطبوعات مطرح در کشور چه در فضای مجازی، چه در رسانه‌های خود چنین تصاویری را با حدود قائل‌شدۀ کمتری منتشر می‌کنند و حتی در تبلیغات موجود در تابلوی اعلانات دانشگاه نیز تصاویر مشابه این‌چنینی به چشم می‌خورد.
یک ساعت بعد از انتشار این شماره، دانشجویی موضوع طرح جلد را در قالب شکواییه گزارش می‌دهد که باعث می‌شود بعد از آن معاونت فرهنگی به‌عنوان مدعی‌العموم موضوع را دنبال کند. حدود دو ساعت بعد، مدیر فرهنگی دانشگاه با من تماس گرفته و تذکر می‌دهد که تصویر جلد را یا عوض کنید یا تار کنید و مجدداً شماره را در کانال نشریه منتشر کنید تا شکایتی متوجه شما نشود. بنا به درخواست ایشان ما این کار را انجام دادیم و شماره با تصویر جلد قبل از کانال نشریه پاک شد. بعد از آن همچنان پروندۀ شکایت از دردانشکده باز ماند و دو مورد دیگر نیز به طرح شکایت اضافه شد و درنهایت قرار شد شمارۀ ۹۳ دردانشکده با سه تخلف راهی کمیتۀ ناظر بر نشریات شود. از آن دو مورد جدید، مورد اول به تصویر صفحۀ دوم نشریه برمی‌گشت و مورد دوم به شکایت کارگروه انتخاب همیاران از یادداشت «فیلترینگ همیار» مربوط می‌شد. برای ماه آبان جلسۀ کمیته‌ای برگزار نشد. حدود یک ماه بعد جلسۀ کمیتۀ آذرماه نیز برگزار شد؛ ولی تخلف دردانشکده در آن کمیته مطرح نشد. جلسه هفته‌به‌هفته عقب افتاد تا درنهایت در ۱۰ دی‌ماه برگزار شد. در رابطه با زمان و نحوۀ دعوت به کمیته، باید به تعویق بی‌دلیل این جلسه و کم‌کاری مدیر فرهنگی در برگزاری و رسیدگی به امورات نشریات طبق دستورالعمل اجرایی نشریات اشاره کرد.
جلسۀ کمیته با طرح موضوع توسط مدیر فرهنگی شروع شد و پس از دفاع من به‌عنوان مدیرمسئول، افراد حاضر نکات مختلفی را در رابطه با این تخلف عنوان کردند. در ابتدا، به فشار افراد خارجی در معاونت فرهنگی وزارت عتف و لزوم حکم‌دادن به نشریه به دلیل همین فشارها [پس از گذشت دوماه از انتشار] اشاره شد. همچنین به سیاسی‌بودن چنین تصویر جلدی و مجدد تارکردن آن اشاره کردند و آن را با وجود بیان درخواست از جانب مدیر فرهنگی، نوعی دهان‌کجی خطاب کردند. بعد از آن، یکی از نمایندگان اساتید هیئت‌علمی حاضر در جلسه، برای تأکید روی اهمیت این موضوع و صدور حکم برای ایجاد بازدارندگی در سطح دانشگاه گفت: «من خودم استادم و تدریس می‌کنم. اگر ناخواسته شال دانشجوی دختری در کلاس از سرش بیفتد، انتشار چنین تصاویری در این جلد باعث می‌شود من بخواهم به او تذکر دهم و دیگر دانشجویان نیز در محیط دانشگاه از کیفیت حجاب عکس‌های این جلد الگوبرداری کنند.» همچنین در جواب درخواستم مبنی‌بر روشن‌سازی حدود عفت عمومی گفته‌شد: «این خط حدودی است و تنها معیار این است که اگر آن فرد فارغ‌التحصیل -که در خارج از ایران زندگی می‌کند- بخواهد با همان پوششی که در عکس جلد دارد وارد دانشگاه شود، می‌تواند از اتاق حراست دانشگاه عبور کند یا خیر؟» درحقیقت مبنای رعایت‌کردن یا رعایت‌نکردن عفت عمومی، حدود تعیین‌شده توسط ادارۀ حراست هر دانشگاه بوده و از یک دانشگاه به دانشگاهی دیگر ممکن است متفاوت باشد.
در پایان، نشریۀ دردانشکده سومین حکم (بند ۷ مادۀ ۴۰: یک تا سه ماه توقیف موقت) از بین پنج حکم ممکن‌الاجرا را دریافت کرد و از ۱۱ دی‌ماه تا 10 اسفندماه نیز حق انتشار شماره‌ای را نداشت. این حکم نیز برخلاف دستورالعمل که فرصت یک هفته‌ای برای ابلاغ احکام کمیته در نظر گرفته‌است، حدود دو هفته پس از زمان جلسه ابلاغ شد.
این‌ها را برای چه گفتم؟
نشریه یک مکتب انسان‌ساز است و چراغ مکتب‌خانۀ «دردانشکده» خاموش‌شدنی نیست. تنها عامل فعالیت مداوم دردانشکده، دغدغۀ جمعی افراد حاضر در آن است و تعلیق/عدم تعلیق نشریه تأثیری بر این اراده نداشته و نخواهدداشت.
در زمان ابلاغ حکم تعلیق، حدود دو هفته از تاریخ اجرای حکم گذشته‌بود. در گروه تحریریه تصمیم گرفته‌شد به این موضوع با ذکر جزئیات در این شماره اشاره شود و از نگاه معاونت فرهنگی به نشریات و ارزش‌نهادن به آن‌ها، عملکرد کمیتۀ ناظر بر نشریات درقِبال قوانین و تفاسیر شخصی افراد، امتیازات و حقوق تحقق‌نیافتۀ قدیمی نشریات دانشجویی یادداشتی برای مخاطبان دردانشکده نوشته شود.
امید است معاون فرهنگی، مدیر فرهنگی یا حداقل یکی از اعضای حاضر در کمیته پس از انتشار این یادداشت، جوابیه‌ای آماده کنند و دلایل وجود کم‌کاری‌ها و برخی سیاست‌ها را روشن‌سازی کنند.
