در بسیاری از بیماری ها و مشکلات پزشکی نیاز به مشاهده بافت از طریق درون بدن وجود دارد. در گذشته از جراحی و باز کردن قسمت مورد نظر استفاده می شود که تهاجمی بود و آسیب زیادی به بدن وارد می کرد. علاوه بر این وقت و هزینه زیادی برای آن صرف می شد. آندوسکوپی روشی است که در بسیاری از موارد جایگزین جراحی می باشد و هم برای تشخیص بیماری و هم در مواردی برای درمان مورد استفاده قرار می گیرد. آندوسکوپ از یک لوله باریک تشکیل شده که در قسمت سر آن دوربین قرار دارد و داخل بدن را نشان می دهد. آندوسکوپ های اولیه دارای عدسی با بزرگنمایی بالا در قسمت سر لوله بودند و سر دیگر لوله به دوربین متصل بود که پزشک با استفاده از آن درون بدن را مشاهده می کرد. اما در مدل های جدید که ویدیو آندوسکوپ نیز نامیده می شوند، تصاویر از دوربین سر لوله به یک مانیتور انتقال داده می شوند و امکان ثبت و انتقال آن ها نیز وجود دارد. سر آندوسکوپ نور مورد نیاز برای مشاهده را نیز فراهم می کند.
لوله آندوسکوپ می تواند سخت یا انعطاف پذیر باشد. لوله های انعطاف پذیر بلند تر هستند و برای کاربردهای تشخیصی مورد استفاده قرار می گیرند. اما لوله های سخت که طول کمتری دارند مناسب کاربردهای درمانی مانند لاپاراسکوپی هستند. آندوسکوپ با توجه به بخشی از بدن که وارد آن می شود نامگذاری می گردد:
- کولونوسکوپ و سیگموئیدوسکوپ: بخش های مختلف روده بزرگ.
- رکتوسکوپ: رکتوم.
- رینوسکوپ: بینی.
- برونکوسکوپ: ریه ها.
- سیستوسکوپ و یورتروسکوپ: سیستم ادراری.
- آرتروسکوپ: مفاصل و استخوان ها.
- لارنگوسکوپ: حنجره.
- هیستروسکوپ: داخل رحم و واژن.
- کولپوسکوپ: دهانه رحم.
- فالوپوسکوپ: لوله های فالوپ.
- لاپاراسکوپ: شکم و لگن از طریق ایجاد برش در ناف.
روش آندوسکوپی به دلایل مختلفی به کار می رود. به طور مثال اگر بیمار دچار درد شکمی، استفراغ و خونریزی دستگاه گوارش باشد از آندوسکوپی معده استفاده می شود. در چنین شرایطی ممکن است با استفاده از تجهیزاتی که به سر آندوسکوپ متصل می شوند نمونه برداری نیز انجام شود. در صورت وجود مشکلات دیگری مانند انسداد مری، یبوست مزمن، خونریزی غیر معمول واژینال و وجود خود در ادرار نیز از آندوسکوپی استفاده می شود. بسیاری از پولیپ های دستگاه گوارش نیز به کمک این روش برداشته می شوند.
