دستگاه بای پپ BiPAP یکی از پر کاربردترین تجهیزات پزشکی کمک تنفسی است که مخففBilevel Positive Airway Pressure می باشد. این دستگاه برای درمان انواع بیماری های تنفسی به خصوص آپنه تنفسی و خروپف استفاده می شود و فشار مورد نیاز برای دم و بازدم بیمار را تامین می کند. این دستگاه در منزل و محیط های درمانی استفاده می شود و یکی از مشتفات دستگاه ونتیلاتور به حساب می آید. در عمل تنفس ماهیچه ها و عضلات تنفسی عمل تنفس را انجام داده و با فشارهای مثبت و منفی قفسه سینه را باز و بسته می کنند. این عضلات ممکن است در اثر بیماری های مختلف دچار مشکل شده و عملکرد خود را از دست بدهند و بیمار را در عمل دم و بازدم دچار مشکل کنند. در چنین شرایطی باید از دستگاه بای پپ استفاده شود.
عملکرد دستگاه بای پپ:
موتور دستگاه بای پپ هوای محیط را گرفته و آن را به فشار مناسب دم و بازدم بیمار می رساند. این هوا پس از ورود به دستگاه، از فیلترهایی عبور داده می شود تا آلودگی ها و ناخالصی های آن جدا شوند. سپس به فشار مورد نظر می رسد و برای افزایش رطوبت از مرطوب کننده دستگاه عبور داده می شود. مرطوب کننده به خصوص برای افرادی استفاده می شود که در نواحی خشک و نیمه خشک زندگی می کنند و استفاده از مرطوب کننده از خشکی دهان و راه تنفسی بیمار جلوگیری کرده و باعث احساس راحتی بیمار می شود. سپس هوای مرطوب شده از طریق لوله خرطومی به ماسک بای پپ که بر روی صورت بیمار قرار دارد منتقل می شود. فشار مورد نیاز برای هوای دم و بازدم بیمار توسط پزشک متخصص تجویز می شود. دستگاه دارای سیستم هشدار و سنسورهای قوی است و در صورت بروز هر مشکلی، آلارم را به صدا در می آورد. بیمار پس از استفاده از بای پپ به سرعت رو به بهبود رفته و چرخه خواب و هوشیاری وی نیز بهبود پیدا می کند. دستگاه بای پپ دارای مدهای زیر می باشد:
1. مد S یا Spontaneous: این مد خود به خودی نام دارد که در آن تنفس توسط خود بیمار کنترل شده و فقط در شرایط لازم دستگاه تشخیص می دهد که فشار مناسب برای دم و بازدم را اعمال کند.
2. مد T یا Time: در این مد، تعداد تنفس مورد نیاز در یک دقیقه برای بیمار در دستگاه تنظیم می شود. اگر خود بیمار نتواند این تعداد تنفس را انجام دهد دستگاه فشار لازم برای دم و بازدم را فراهم می کند.
3. مد ST یا Spontaneous/ Time: در این مد دستگاه پس از تنفس بیمار تنظیمات لازم را انجام می دهد.
4. مد Auto BIPAP: در دستگاه اتو بای پپ یک میکروپروسسور داخلی وجود دارد که افت یا قطع جریان را تشخیص داده و به طور اتوماتیک تنظیمات را انجام می دهد. این مد نیازی به تنظیمات از پیش تعیین شده ندارد.
کاربردهای دستگاه بای پپ:
دستگاه بای پپ در درمان بیماری های زیر استفاده می شود:
1. آپنه تنفسی: این بیماری که آپنه خواب نیز نامیده می شود عبارتست از قطع تنفسی در طول خواب. در طول خواب عضلات تنفسی بیمار در حالت استراحت هستند و ممکن است باعث بسته شدن راه تنفسی شوند. در این حالت قطع تنفسی رخ می دهد. در صورتی که آپنه 5 تا 100 بار در طول خواب رخ دهد اکسیژن رسانی به مغز انجام نمی شود و علاوه بر کاهش کیفیت خواب و عدم هوشیاری بیمار در طول روز، ممکن است باعث انواع بیماری های مغزی و قلبی شود.
2. سندرم هیپوونتیلاسیون: این بیماری در اثر چاقی رخ می دهد و تعداد و عمق تنفس بیمار را کاهش می دهد. در این حالت دی اکسید کربن خون از حالت طبیعی بالاتر رفته و اکسیژن کاهش می یابد. این بیماری باید به سرعت درمان شود در غیر این صورت باعث نارسایی قلبی و تورم اندام های تحتانی می شود.
3. پنومونی: در بیماری پنومونی دستگاه تنفسی در اثر باکتری، ویروس، انگل یا قارچ دچار عفونت می شود. این میکروارگانیزم ها از طریق دهان، بینی و سینوس ها و به دلیل استنشاق گرد و غبار و گازهای محیز وارد سیستم تنفسی می شوند.
4. بیماری انسداد مزمن ریه: این بیماری در اثر محرک استنشاقی مانند دود سیگار ایجاد می شود و نشانه هایی مانند التهاب غیر طبیعی راه هوایی دارد. در صورت عدم درمان، این بیماری باعث محدودیت تنفسی بیمار می شود.
5. آسم: آسم علائمی مانند تنگی نفس، خس خس سینه و سرفه دارد و این علائم نشان می دهند که سیستم تنفسی به میزان زیادی درگیر شده است.
6. ضعف تنفسی پس از عمل جراحی طولانی
7. خروپف
نکات مهم در خرید دستگاه بای پپ:
- صفحه نمایش دستگاه باید بزرگ باشد و اعداد و ارقام را به صورت واضح و درشت با روشنایی مناسب نشان دهد.
- بای پپ باید بسیار کم صدا باشد و صدایی کمتر از حدود 30 دسی بل داشته باشد. زیرا در صورت تولید صدا، برای بیمار و اطرافیان وی مزاحمت ایجاد می کند.
- لوله خرطومی دستگاه باید قابلیت چرخش 360 درجه داشته باشد تا به صورت بیمار فشار وارد نشود.
- بای پپ باید کوچک و سبک باشد و به راحتی جابجا شود و به خصوص در سفر و مکان های مختلف به راحتی مورد استفاده قرار گیرد.
احتیاط های لازم در استفاده از دستگاه بای پپ:
- دستگاه باید فقط طبق تجویز پزشک استفاده شود و تنظیمات آن زیر نظر پزشک متخصص باشد. در غیر این صورت به بیمار آسیب وارد کرده و روند درمان بیماری را مختل می کند.
- استاندارد بودن وسایل جانبی دستگاه مانند ماسک و لوله خرطومی بسیار مهم است. ماسک بایدمتناسب با صورت بیمار تهیه شود و در صورتی که بیمار با قرار گرفتن ماسک بر روی دهان و بینی احساس راحتی نمی کند می توان از ماسکی که فقط بر روی بینی قرار می گیرد استفاده کرد.
- دستگاه نباید کج یا وارونه شود زیرا آب مرطوب کننده وارد قسمت های دیگر بای پپ شده و به آن آسیب می زند. هم چنین هنگام حمل دستگاه آب قسمت مرطوب کننده باید کاملا خالی شود.
- فیلتر دستگاه باید هفته ای یک بار با آب شسته شده و سپس کاملا خشک شود.
- در صورتی که دستگاه صدای غیر معمول داشته باشد باید خاموش شود و از آن استفاده نشود.
- هنگام تمیز کردن دستگاه نباید دستگاه به برق باشد.
- هنگام استفاده، دستگاه باید روی سطح هموار قرار داده شود.
- دمای محیطی که بای پپ در آن استفاده می شود نباید بیشتر از 35 درجه سانتی گراد باشد.
- بای پپ نباید کنار دستگاه تصفیه هوا، رادیاتور، پنجره یا دستگاه تولید باد گرم قرار داده شود زیرا جریان هوا می تواند آن را از کار بیاندازد.
- لوله خرطومی دستگاه بای پپ باید هر هفته تمیز شود. برای این کار لازم است لوله از دستگاه و ماسک جدا شده و با استفاده از محلول آب گرم و مایه شستشو تمیز شود.
- ماسک دستگاه بای پپ بایدهر روز یا نهایتا هر هفته تمیز شود. برای تمیز کردن ماسک نیز باید از آب گرم و مایع شستشو استفاده شود.
