دستگاه فور که آون نیز نامیده می شود نوعی کوره هوای داغ است که تجهیزات پزشکی را استریل می کند. این دستگاه اکثر میکروارگانیزم ها را از بین می برد اما تجهیزات را کامل استریل نمی کند. فور مناسب تجهیزات فلزی است که نباید دچار زنگ زدگی شوند. هم چنین ابزاری که دارای لبه های تیز هستند باید برای استریل شدن در فور قرار بگیرند تا کند نشوند. این دستگاه در آزمایشگاه ها و سایر محیط های درمانی مانند مطب دندانپزشکی و اتاق عمل بیمارستان مورد استفاده قرار می گیرد اما بیشترین کاربرد آن در آزمایشگاه است. دمای فور بین 30 تا 350 درجه تنظیم می شود و بر اساس نوع تجهیزات، دما و زمان قرار گرفتن در دستگاه تعیین می گردد. همان طور که گفتیم، در این دستگاه استریل کامل انجام نمی شود و باید برخی تجهیزات در اتوکلاو قرار داده شوند.
کاربرد دستگاه فور:
انواع تجهیزات شیشه ای، پنس، قیچی و تیغ جراحی در این دستگاه قرار می گیرند. برای استریل کردن نوک قلم کوتر و اره جراحی نیز از این دستگاه استفاده می شود. هم چنین برای خشک کردن نمونه های آزمایشگاهی، گرم کردن محیط کشت بدون خشک شدن آن و برای گرم کردن هم زمان نمونه ها بدون این که تغییر شیمیایی داشته باشند از این وسیله استفاده می شود.
اجزای دستگاه فور:
یک یا دو المنت های گرم کننده که حرارت مورد نیاز را تامین می کنند. این المنت ها در دیواره خارجی دستگاه قرار دارند و از فلز ساخته شده اند. بر روی آن ها پوشش سرامیک داده می شود که نسوزند و در ضمن از انتقال جریان الکتریکی به محفظه دستگاه جلوگیری کنند.
محفظه دستگاه که از جنس استیل ضد زنگ است و مقاومت بالایی در برابر حرارت دارند. سنسور دمایی و ترموکوپل در داخل این محفظه قرار دارند.
میان دو جداره محفظه، عایق حرارتی از جنس پشم شیشه قرار داده می شود که از هدر رفتن انرژی و نیز سرد شدن سریع داخل دستگاه و گرم شدن بیش از حد دستگاه و مدارهای آن جلوگیری می کند.
فن دستگاه که هوا را درون محفظه می چرخاند و باعث می شود حرارت به طور یکنواخت به تمام نقاط دستگاه برسد.
زمان سنج یا تایمر برای تعیین زمان حرارت دادن تجهیزات.
سیستم حفاظتی حرارتی و الکتریکی که مانند فیوز عمل کرده و در شرایط اضطراری جریان برق را قطع می کند.
سیستم کنترل و نمایش دمای داخل محفظه که مجزا یا یکپارچه است و می تواند به صورت ترموکوپل یا میکروپروسسور همراه با سنسورهای حساس باشد. دما می تواند به صورت دماسنجی یا برد الکتریکی نشان داده شود.
دستگاه آون
انواع دستگاه فور:
دستگاه های فور می توانند حجم های مختلفی داشته باشند از جمله 55 لیتری، 40 لیتری و 27 لیتری. علاوه بر این بر اساس ساختار و کاربرد نیز به صورت زیر تقسیم بندی می شوند:
فور ساده: این دستگاه ترمومتر و دریچه تخلیه بخار و نشانگر دمای داخل دستگاه ندارد. هم چنین قابل کالیبره کردن نیست و دقت دمایی آن حدود 10 درجه سانتی گراد است. این دستگاه برای استریل کردن تجهیزات فلزی اتاق عمل و مطب دندانپزشکی استفاده می شود.
فور دیجیتال: این نوع فور ترمومتر و دریچه تخلیه بخار دارد و در برخی دماها کالیبره می شود. دقت دمایی آن 5 درجه سانتی گراد بوده و دما را تا 250 درجه بالا می برد.
فور هوشمند: این دستگاه تایمر، دریچه تخلیه بخار، ترموستات و ترمومتر دارد و سیستم کالیبراسیون و هشدار آن اتوماتیک است. دقت دمایی آن 2 درجه سانتی گراد است و دما را تا 200 درجه بالا می برد. این دستگاه رومیزی بوده و بیشتر در آزمایشگاه های طبی استفاده می شود.
فور هوشمند فن دار: این نوع فور دارای ترمومتر، ترموستات، تایمر، فن و دریچه تخلیه بخار است، سیستم کالیبراسیون و هشدار خودکار داشته و دقت دمایی آن 1 درجه سانتی گراد است.
فور دمای بالا: این دستگاه در آزمایشگاه های تخصصی فیزیک استفاده شده و دما را تا 600 درجه بالا می برد.
فور خلاء: آون وکیوم برای استریل کردن تجهیزاتی که نسبت به اکسیژن حساس هستند استفاده می شود و دما را تا 1100 درجه بالا می برد.
هنگام استفاده از فور به چه نکاتی باید دقت شود؟
تجهیزاتی که در فور قرار می گیرند نباید قابل سوختن باشند. یا در صورت عدم دسترسی به سایر تجهیزات استریل، دمای این ابزار باید تا کمتر از 120 درجه بالا برود.
واشر نسوز دستگاه باید روزانه بررسی شود.
پس از اتمام کار دستگاه تا وقتی دما به کمتر از 50 درجه سانتی گراد نرسیده نباید درب آن باز شود.
دستگاه باید هر ماه تمیز شود و هر 6 ماه کالیبره و بررسی گردد.
هنگام استفاده از دستگاه لازم است از تایمر استفاده شود تا از روشن بودن بیهوده دستگاه جلوگیری شود.
محلول های اسیدی نباید داخل فور قرار داده شوند.
هنگام برداشتن تجهیزات باید از انبر، دستکش عایق و عینک محافظ چشم کمک گرفته شود.
