دستگاه نبولایزر و انواع آن

در بسیاری از بیماری های ریوی مانند برونشیت، آسم شدید، التهاب ریه یا سرطان ریه لازم است داروها مستقیما به سیستم تنفسی وارد شوند. زیرا در این حالت تاثیر دارو بیشتر و سریع تر بوده و سایر قسمت های بدن دارو را دریافت نمی کنند. اما در داروهای خوراکی یا تزریقی داررو بر قسمت های دیگر بدن نیز تاثیر می گذارد. در چنین شرایطی از دستگاه نبولایزر استفاده می شود. این دستگاه که به آن ریزپاش نیز گفته می شود داروهای قبل استنشاق را به دستگاه تنفسی می رساند. دستگاه نبولایزر دارای مزایای زیر می باشد:

1. کاهش سرفه و عفونت سینه
2. بهبود عملکرد ماهیچه های دستگاه تنفسی
3. جلوگیری از تجمع ترشحات و خلط های ریه
4. بهبود گردش خون سیستم تنفسی
5. رفع درد اسپاسم
6. کاهش چسبندگی
7. مرطوب شدن راه تنفسی به خصوص برای افرادی که در محیط های خشک دچار مشکل تنفسی می شوند

عملکرد دستگاه نبولایزر:

در این دستگاه هوای تحت فشار از لوله دستگاه عبور کرده و با ایجاد یک فشار منفی، داروهای مایع به صورت بخار در می آیند. این داروی تبخیر شده از طریق یک ماسک مخصوص به ریه بیمار می رسد. دستگاه نبولایزر با برق و باتری عمل می کند و این قابلیت را دارد که در هر مکانی مورد استفاده قرار گیرد. در بعضی نبولایزها داروهای مختلف باید به صورت جداگانه استنشاق شوند. اما در بعضی دیگر امکان ترکیب کردن چند دارو باهم وجود دارد. زیرا داروها مایع هستند و مقدار مشخصی از آن ها با هم ترکیب شده و سپس به صورت بخار در می آید. این دستگاه در حملات ریوی در منزل به سرعت و به آسانی استفاده می شود و تاثیر فوری دارد. هم چنین برای افراد مسن که قادر به استفاده از اسپری های دارویی نیستند یا برای نوزادان و کودکانی که نمی توانند قرص و شربت بخورند به راحتی استفاده می شود. در حملات بیماری آسم استفاده از این دستگاه موثرتر است زیرا نیاز به نفس عمیق وجود ندارد.

ماسک نبولایزر باید به خوبی بر روی صورت قرار گیرد و دهان و بینی را کامل بپوشاند. در غیر این صورت بخار دارو از ماسک خارج شده و هدر می رود. پس از هر بار استفاده از دستگاه، باید دستگاه و ماسک آن کاملا تمیز شوند تا از انتقال عفونت و میکروب جلوگیری شود. در غیر این صورت دستگاه تنفسی بیمار دچار عفونت می شود که بسیار خطرناک است. نحوه تمیز کردن دستگاه در دستورالعمل استفاده از دستگاه همراه با آن ارائه می شود. معمولا باید از یک محلول ضد عفونی کننده استفاده کرد که قطعات دستگاه را به صورت جدا جدا حدود یک ساعت در آن قرار می دهند. سپس قطعات در مجاورت هوا خشک می شوند. ماسک و مخزن دستگاه باید به صورت روزانه پس از هر بار مصرف تمیز شوند. به این منظور از آب و صابون استفاده می شود. اما لوله دستگاه قابل تمیز کردن نیست و باید مرتب تعویض شود.

انواع دستگاه نبولایزر:

1. نبولایزر پنوماتیک: این دستگاه که به آن جت نبولایزر نیز گفته می شود دارو را توسط هوای فشرده فعال می کند. اندازه ذرات دارو برای آن که مناسب رسیدن به برونش های ریه باشند 5 تا 10 میکرون است. در ورودی این دستگاه یک فیلتر قرار دارد که گرد و غبار و آلودگی را جدا می کند. این فیلتر باید مرتب تعویض شود. علاوه بر این، پمپ هوای دستگاه به صورت برقی کار می کند و باید هر سال چک شود.
2. نبولایزر مش کپ: این دستگاه با تکنولوژی مش کپ عمل می کند و ذرات را تا اندازه 2 تا 6 میکرون کوچک می کند. ریز شدن ذرات با استفاده از یک صفحه با سوراخ های میکروسکوپی انجام می شود. ذرات دارو به سمت این صفحه پرتاب می شوند و با عبور از آن به اندازه گفته شده تبدیل می گردند. مزیت این دستگاه کوچک بودن آن است و این که به راحتی با باتری عمل می کند و قابل جابجایی است. باتری این نوع نبولایزر بهتر است از نوع آلکالاین باشد.
3. نبولایزر اولتراسونیک: در این نوع نبولایزر ذرات در حدود 5/0 تا 2 میکرون هستند و تاثیر بیشتری دارند. این وسیله از اسیلاتور الکتریک، مبدل اولتراسوند یا کریستال پیزوالکتریک، فن برای خروجی هوت و محفظه ی کوپلینگ تشکیل شده است. با شروع کاز دستگاه، یک ولتاژ الکتریکی با فرکانس بالا به کریستال پیزوالکتریک وارد می شود. سپس مبدل پیزوالکتریک این سیگنال را به نوسانات مکانیکی تبدیل می کند. این نوسانات در محفظه کوپلینگ امواج صوتی با فرکانس 2- 1 مگاهرتز تولید می کنند که آب مقطر موجود در این محفظه، این امواج را به دارو انتقال می دهند. امواج باعث شکل گیری حباب در داروی مایع شده و ذرات معلق مایع ایجاد می کنند که در هوا پراکنده می شوند. فن دستگاه فشار هوایی ایجاد می کند که ذرات دارو را به بیرون محفظه هدایت می کند. با بالاتر بودن فرکانس، ذرات ریزتر می شوند.