یکی از مهم ترین تجهیزات تنفسی که کاربردهای زیادی در تشخیص و درمان بیماری های تنفسی دارد دستگاه پالس اکسیمتر است. این دستگاه برای سنجش سطح اکسیژن خون مورد استفاده قرار گرفته و دارای کاربرد خانگی و کلینیکی می باشد. اندازه گیری اکسیژن خون از طریق آزمایش خون نیز امکان پذیر است اما زمان بر و تهاجمی می باشد. با استفاده از دستگاه پالس اکسیمتر، در چند ثانیه و به صورت کاملا غیر تهاجمی اکسیژن خون بیمار اندازه گیری می شود. این دستگاه از طریق سنجش هموگلوبین خون که همراه با اکسیژن است، اکسیژن خون را اندازه می گیرد و نتیجه را به صورت درصد نشان می دهد. مزیت این دستگاه این است که ضربان قلب بیمار را نیز اندازه می گیرد.
کاربردهای پالس اکسیمتر:
- تشخیص بیماری هایی که بر اکسیژن خون اثر می گذارند مانند بیماری کرونا، کم خونی، نارسایی قلبی، حمله قلبی، سرطان ریه، آسم و ذات الریه.
- در عمل های جراحی یا پس از عمل و در مواردی که از مسکن استفاده شده.
- برای بررسی عملکرد داروهای ریه.
- کنترل اکسیژن خون در حین انتقال بیمار.
- کنترل اکسیژن خون در بیمارانی که در حال دریافت اکسیژن هستند.
- بررسی اکسیژن خون برای گذاشتن لوله تراشه یا ساکشن در راه تنفسی بیمار.
- بررسی نیاز بیمار به ونتیلاتور.
- تشخیص آپنه تنفسی.
اکسیژن خون در شرایط نرمال حدود 95 تا 97 درصد است. در اثر بیماری های مختلف این مقدار کاهش پیدا کرده و در صورتی که به کمتر از 92 درصد برسد هیپوکسمی رخ می دهد. این بیماری دارای علائمی مانند سردرد، سرگیجه، کبودی لب ها و تنگی نفس می شود و باید به سرعت تحت اکسیژن تراپی قرار گیرد که این کار با دستگاه اکسیژن ساز یا کپسول اکسیژن انجام می شود. هیپوکسمی به دلایل زیر رخ می دهد:
عملکرد دستگاه پالس اکسیمتر:
پروب پالس اکسیمتر بر روی قسمتی از بدن بیمار که دارای شریانچه نبض دار است مانند انگشت دست یا پا، نوک بینی یا لاله گوش قرار داده می شود. در قسمت بالای پروب یک دیود منتشر کننده و در قسمت پایین آن یک فوتو دیود یا گیرنده وجود دارد. دیود منتشر کننده نور قرمز با طول موج 660 نانومتر و نور مادون قرمز با طول موج 930 نانومتر را انتشار داده و این نورها از بافت بیمار عبور می کنند. در حین عبور از شریان، نور قرمز توسط هموگلوبین و نور مادون قرمز توسط اکسی هموگلوبین جذب می شود. نوری که از بافت عبور می کند توسط دیود گیرنده دریافت شده و اطلاعات را به قسمت پردازنده دستگاه ارسال می کند. پس از محاسبات، درصد اکسیژن خون بر روی مانیتور دستگاه نشان داده می شود. این درصد در واقع درصدی از مولکول های هموگلوبین همراه با اکسیژن نسبت به کل مولکول های هموگلوبین است. ضربان قلب نیز با این دستگاه اندازه گرفته می شود. با استفاده از نور، خونی که با هر بار تپش قلب به سرعت در بدن منتقل می شود تشخیص داده شده و ضربان قلب در دقیقه اندازه گیری می شود. در به دست آمده نتیجه از این دستگاه عوامل مختلفی تاثیر دارند مانند:
- اختلالات عروقی
- لخته ی خون
- فشار خون بالا یا پایین
- وجود لاک ناخن
- شوک یا هیپوپرفیوژن در اثر از دست دادن مقدار زیاد خون
- دمای غیر عادی بدن
- فشار زیاد پروب دستگاه بر روی پوست
- کم بودن جریان خون در بافت
- عدم تطابق نبض واقعی بیمار با نبضی که پالس اکسی متر نشان می دهد (به منظور رفع این مشکل لازم است هم زمان با اندازه گیری دستگاه، نبض بیمار با انگشت اندازه گیری شود)
- آنمی یا کم خونی بسیار شدید
- مسمومیت با مونوکسید کربن
اجزای دستگاه پالس اکسیمتر:
- گیره ای که بر روی بافت قرار می گیرد
- منبع نور قرمز
- منبع نور مادون قرمز
- باتری
- برد تغذیه برای تامین ولتاژ دستگاه
- سیستم پردازش اطلاعات
- سنسور نوری
- صفحه ی نمایش
- صفحه کلید
گیره یا پروبی که بر روی انگشت بیمار قرار می گیرد باید مرتب و پس از هر بار استفاده تمیز شود. هم چنین باتری های دستگاه که سرب و اسیدی هستند نباید به طور کامل تمام شوند. از قرار گرفتن دستگاه در معرض نور زیاد باید جلوگیری شود و عملکرد دستگاه به صورت دوره ای و مرتب چک شود به خصوص در دستگاهی که در محیط های درمانی و در بخش اورژانس استفاده می شود.
انواع پالس اکسیمتر:
علاوه بر پالس اکسیمتر انگشتی که توضیح داده شد و رایج ترین نوع پالس اکسیمتر است، دو نوع پالس اکسیمتر دیگر نیز وجود دارد که عبارتند از:
