سویق (saviq : سَویق) آرد تفت‌دیده دانه‌های گیاهی سبوس‌دار غلات و حبوبات است؛ مانند سویق گندم، جو، برنج، نخود، عدس و سنجد. از هسته برخی میوه‌ها و حتی خود میوه‌ها و بعضی از تره‌بار نیز سویق تهیه می‌کنند؛ مانند سویق سیب، کُنار، دانه انار و خشخاش.
سویق (صویق) واژه‌ای عربی است و در فارسی و متون طب سنتی ایران به آن «پِست / پَست» می‌گویند؛ مانند: پست جو، جوین و اناردانک.
خواص سویق به مواد اولیه آن برمی‌گردد و به همین دلیل مصرف آن نیز مانند هر ماده غذایی یا داروی گیاهی، آداب و قاعده دارد و بهتر است بر اساس طبع و مزاجتان انتخاب کنید و اگر بیماری خاص یا مزمن دارید با متخصص طب سنتی مشورت کنید. مثلاً سویق جو، طبع سرد جو را دارد.
سویق‌ها را گاهی با هم ترکیب می‌کنند که مهم‌ترین آنها سویق گندم و جو به نسبت مساوی است. سویق کامل هم ترکیبی از چند سویق است که معمولاً شامل جو، گندم، عدس و سنجد است.
خاصیت عمومی سویق‌های گندم و جو و نخود، تقویت بدن است. انواعی از آن برای دوران بارداری و کمک به رشد جنین و تقویت مادر مفید است که به سویق کودک مشهور است.
خرید از بازارچه عطاری بازار محصولات محلی و سنتی باسلام
خوردن زیاد سویق، چاق‌کننده است اما برخی از انواع آن با توجه به ترکیب موادشان، برای افراد چاق، خاصیت چاق‌کنندگی دارند که به سویق لاغری و سویق چاقی معروف اند.
البته تأکید می‌کنم که مصرف این دو ماده غذایی و گرفتن نتیجه مطلوب (چاقی یا لاغری)، به طبع و مزاج شخص و بیماری یا سلامتی او بستگی دارد و حتماً با نظر کارشناسان معتبر طب سنتی یا دست کم با مطالعه و مشورت اقدام کنید.
شما با ۳ روش می‌توانید سویق را درست یا تهیه کنید:
1. مواد را آرد کنید و سپس تفت دهید (به قول قدیمی‌ها «آرد بریان کرده»، مثل آرد بوداده برای درست کردن حلوا).
2. آنها را تفت دهید و سپس آرد کنید. البته برای دانه‌های سبوس‌دار بهتر است ابتدا سبوس را جدا کنید و سبوس و دانه را جداگانه تفت دهید و سپس با هم مخلوط کنید. توجه کنید که تفت دادن سبوس به حرارات ملایم‌تری نیاز دارد.
۳. خرید از بازار محصولات سنتی و محلی ایران: بازار باسلام (با ۳۰ هزار توهان هدیه در اولین خرید)
در احادیث پزشکی، به سویق گندم، جو، عدس، برنج، کُنار و سیب و خواص آنها اشاره و در بعضی از این روایات، از سویق ساده (یعنی بدون اشاره به مواد تشکیل‌دهنده) نام برده و خاصیت عمومی آن گفته شده است. برای نمونه امام صادق (علیه‌السلام) فرموده است:
خوردن سویق یا به همراه روغن زیتون، باعث رشد گوشت بدن و استحکام استخوان‌ها می شود و به همین دلیل آن را به کودکان خردسال هم بدهید.
(نک: دانش‌نامه احادیث پزشکی، ج ۲، احادیث ۱۸۲۶ تا ۱۸۳۰)
برخی از دانشمندان اسلامی معتقدند در روایاتی که کلمه سویق بدون ذکر نوع آن آمده است، منظور سویق گندم است نه هر سویقی.
از سوی دیگر، در بعضی از احادیث طبی، احتمال دارد امام معصوم با در نظر گرفتن شرایط افراد (که یا خوشان حضوری حالشان را شرح دادند یا شخص دیگری آن را به امام توضیح داده است) سویقی را تجویز کرده‌اند؛ مانند توصیه امام صادق(ع) درباره سویق سیب برای رفع مسمومیت (نک: دانش‌نامه احادیث پزشکی، ج ۲، ح ۱۸۴۰: به نقل از: الکافی، ج ۶، ص ۳۵۶ ، ح ۷).
بنابراین سویق گاهی غذاست و گاهی دارو! و ذکر خواص سویق در روایات، ناظر به دانش پزشکی آن دوره و شرایط افراد و وضعیت جغرافیایی و… بوده است و حداقل استفاده از سویق‌های خاص نباید به صورت خودسرانه یا بی‌ٰرویه باشد.
ساخت فروشگاه اینترنتی بدون دانش فنی و طراحی سایت
بعضی از روایات سویق در معتبرترین مبنع حدیثی شیعه، یعنی «کافی شیخ کلینی» آمده است و بهتر است درباره خواص سویق از نظر روایات به همین اندازه اکتفا کرد و خواص دیگر را به طب ایرانی سپرد؛ زیرا به نظر پژوهشگران حدیث اهل بیت(علیهم‌السلام) غالب روایات طبی سند ندارند و معتبر نیستند و اساساً خود امامان معصوم نیز دنبال تأسیس نظام پزشکی و ایجاد دانش طب اسلامی نبوده‌اند (برای نمونه اینجا را کلیک کنید).
همچنین برخی از فقیهان مانند آیت‌الله مددی نگاه انتقادی به مجموعه احادیث طبی دارند؛ برای نمونه به باور ایشان «بعضی افراد با معلومات طبی‌ای که داشتند، برای ترویج طب، کتب طبی را به امامان معصوم نسبت می‌دادند. این افراد چون شخصیت سرشناسی نبودند این کار را انجام می‌دادند تا بگویند علم با دین منافات ندارد.» (وبگاه دروس ایشان)
