یکی از بزرگترین دغدغههای کوهنوردان و طبیعتگردان در هوای سرد، نگرانی بابت سرمای شب و کمبود تجهیزات مناسب است. در حالی که تجهیزات سنگین و بسیار گرم قطعاً میتوانند کمککننده باشند، اما راههای زیادی نیز وجود دارد که میتوانید از سیستم تجهیزات فعلی خود نهایت بهره را ببرید و شبهای گرمتری را در طبیعت تجربه کنید. این مقاله به شما کمک میکند تا با نکات کاربردی و تجربی، چادر خود را گرمتر نگه دارید و خوابی راحت داشته باشید.
قبل از اینکه حتی فکر به خوابیدن کنید، اقدامات اولیه مهمی وجود دارد که میتوانید برای گرم نگه داشتن خود انجام دهید.
لباسهای گرم خود را زودتر بپوشید: به جای اینکه صبر کنید تا حسابی سردتان شود، به محض رسیدن به کمپ یا حتی قبل از غروب آفتاب، لباسهای گرم و مخصوص خواب خود را بپوشید. وقتی بدن شما یک بار سرد شود، گرم کردن مجدد آن زمان بیشتری میبرد و دشوارتر است. پیشدستی کردن به شما کمک میکند که به راحتی در کیسه خواب خود گرم و راحت شوید.
قبل از ورود به چادر، بدن خود را گرم کنید: درست قبل از اینکه به کیسه خواب خود بروید، کمی فعالیت بدنی داشته باشید. این کار میتواند شامل یک پیادهروی کوتاه، دویدن آرام، یا حتی انجام چند حرکت ورزشی مانند دراز و نشست یا شنا در داخل یا خارج چادر باشد. هدف این است که جریان خون خود را افزایش دهید و مقداری گرمای درونی تولید کنید. سپس با همان گرما وارد کیسه خواب خود شوید.
غذای گرم و نوشیدنیهای داغ میل کنید: خوردن یک وعده غذایی گرم و پرکالری درست قبل از خواب، به بدن شما انرژی میدهد و در طول فرآیند هضم، گرما تولید میکند. نوشیدن چای، هاتچاکلت یا سوپ داغ نیز قبل از خواب، دمای مرکزی بدن شما را بالا میبرد و حس دلپذیری از گرما ایجاد میکند که به شما کمک میکند راحتتر به خواب بروید. سعی کنید این کار را هرچه نزدیکتر به زمان خواب انجام دهید.
قبل از خواب، به دستشویی بروید و وسایل خود را مرتب کنید: هیچ چیز بدتر از بیدار شدن در نیمهشب و مجبور شدن به ترک کیسه خواب گرم و نرم برای رفتن به دستشویی در هوای سرد نیست. پیش از خواب مثانه خود را خالی کنید. همچنین، مطمئن شوید که تمام وسایل ضروری شما در دسترس هستند و نیاز نیست برای برداشتن چیزی از کیسه خواب خارج شوید. این کار از هدر رفتن گرمای انباشته شده در کیسه خواب شما جلوگیری میکند.
نکته طلایی: بدن شما بهترین بخاری شماست! با فعال کردن گرمای داخلی خود قبل از خواب، میتوانید ساعات طولانیتری در کیسه خواب گرم بمانید و نیاز به مصرف انرژی اضافی برای گرم شدن از صفر را کاهش دهید.
پوشاک مناسب، کلید اصلی حفظ گرما در هوای سرد است. هوشمندانه از لباسهای خود استفاده کنید.
از تمام لباسهای خود استفاده کنید: ممکن است بدیهی به نظر برسد، اما در شبهای سرد، حتی لباسهای پیادهروی شما که شاید کمی بو گرفته باشند، میتوانند لایهای اضافی از گرما فراهم کنند. علاوه بر این، پوشیدن کاپشن بارانی شما، با اینکه ممکن است خیلی راحت نباشد، میتواند مقدار زیادی گرما را در خود نگه دارد و به عنوان یک لایه اضافی عمل کند.
سر و دست و پاها را بپوشانید: بدن شما بیشترین گرما را از طریق سر، دستها و پاها از دست میدهد.
سر: از کلاه کیسه خواب خود استفاده کنید، یا یک کلاه بافتنی (ترجیحاً پشم مرینوس) بپوشید. اگر هیچ کدام را ندارید، میتوانید از باف (Buff) یا حتی یک کاپشن برای پوشاندن سر خود استفاده کنید. بالاکلاوا نیز یک گزینه عالی برای گرم نگه داشتن سر و گردن است.
پاها: همیشه یک جفت جوراب خشک و تمیز، مخصوص خواب به همراه داشته باشید. جورابهای پشمی، به خصوص از جنس مرینوس، عالی هستند زیرا گرما را بهتر حفظ میکنند. از جورابهای نخی اجتناب کنید، زیرا در صورت خیس شدن، به سرعت خشک نمیشوند و میتوانند شما را سردتر کنند. اگر جوراب خشک ندارید، بهتر است بدون جوراب بخوابید تا با جوراب خیس، یا جورابهای خیس را در قسمت پاچه کیسه خواب خود قرار دهید تا با گرمای بدن خشک شوند.
دستها: دستکشهای گرم را فراموش نکنید.
لایهبندی هوشمندانه با لباسهای حرارتی (ترمال): لباسهای حرارتی (بیسلیر) اولین لایه هستند که مستقیماً روی پوست شما قرار میگیرند و به دفع رطوبت و حفظ گرما کمک میکنند. پشم مرینوس یک انتخاب عالی برای ترمال است، زیرا سبک وزن بوده و حتی در صورت مرطوب شدن، گرما را حفظ میکند. بسته به دما، میتوانید از لایههای میانی مانند پلار و لایههای بیرونی مانند کاپشن پر نیز استفاده کنید.
مراقب لباس پوشیدن بیش از حد در کیسه خواب باشید: در حالی که پوشیدن لباس در کیسه خواب به شما گرما میدهد، اما اگر لباسهایتان خیلی زیاد یا غیرقابل تنفس باشند، میتوانند عملکرد عایقبندی کیسه خواب را مختل کنند. کیسه خواب نیاز دارد که با گرمای بدن شما گرم شود تا شما را گرم نگه دارد. پوشیدن یک کاپشن پر سبک در داخل کیسه خواب میتواند گزینه خوبی باشد، اما به طور کلی لباسهای شما باید تنفسپذیر باشند.
نکته طلایی: لایههای خشک و پشمی (به ویژه مرینوس) در نقاط انتهایی بدن (سر و پاها) مهمترین نقش را در حفظ گرمای کلی بدن ایفا میکنند.
کیفیت و نحوه استفاده از تجهیزات خواب شما، به ویژه زیرانداز و کیسه خواب، نقش حیاتی در حفظ گرما دارد.
زیرانداز مهمتر از کیسه خواب است: باور کنید یا نه، زیرانداز شما برای گرم ماندن در هوای سرد، اغلب از کیسه خواب شما مهمتر است. زمین سرد میتواند بدن شما را ۲ تا ۴ برابر سریعتر از هوای سرد خنک کند. بنابراین، یک زیرانداز با عایقبندی خوب ضروری است.
به مقدار R-Value زیرانداز توجه کنید: R-Value (ارزش R) معیاری برای سنجش مقاومت حرارتی زیرانداز است؛ هرچه این عدد بالاتر باشد، زیرانداز عایقبندی بهتری دارد. برای دماهای نزدیک صفر درجه سانتیگراد، R-Value حدود ۶ توصیه میشود، و برای دماهای بسیار سردتر، ۷ یا ۸.
R-Value را افزایش دهید: اگر زیرانداز شما R-Value کافی ندارد، میتوانید چند زیرانداز نازکتر را روی هم قرار دهید. استفاده از یک زیرانداز فوم ارزان (مانند "Zed mat" یا "Highlander foil mat") زیر زیرانداز بادی یا فوم خود، میتواند R-Value کلی را تا ۲ تا ۲.۵ واحد افزایش دهد. حتی میتوانید از مقوا زیر زیرانداز خود استفاده کنید تا عایقبندی را بهبود ببخشید. همچنین، اگر زیرانداز گرمی ندارید، میتوانید لباسهای اضافی خود را زیر زیرانداز قرار دهید تا یک لایه عایق اضافی ایجاد کنید.
کیسه خواب مناسب را انتخاب کنید: کیسه خواب شما باید تا حد امکان کوچک باشد، بدون اینکه حرکت شما را محدود کند. کیسه خوابی که خیلی بزرگ باشد، فضای مرده بیشتری برای گرم کردن دارد و سردتر خواهد بود. اگر کیسه خواب شما بلند است، میتوانید لباسهای اضافی را در قسمت پای کیسه خواب قرار دهید تا فضای مرده را کاهش داده و لباسهایتان را نیز گرم کنید.
کیسه خواب را محکم ببندید و سر خود را بپوشانید: نوارها و کشهای بالای کیسه خواب یا لحاف (quilt) شما برای یک دلیل وجود دارند. آنها را محکم دور بدن خود بکشید تا گرمای بدن شما به دام بیفتد. در شبهای بسیار سرد، میتوانید حتی بالای کیسه خواب یا لحاف خود را کاملاً روی سرتان بکشید تا گرمای بیشتری را حبس کنید.
تجهیزات خود را خشک نگه دارید: پر (Down) عایق فوقالعادهای است، اما در صورت خیس شدن، خواص عایقبندی خود را از دست میدهد. بنابراین، خشک نگه داشتن کیسه خواب و لباسهای پر شما بسیار مهم است. به جای کاور باران کولهپشتی، از یک لاینر ضدآب در داخل کولهپشتی (مانند کیسههای زباله فشرده یا لاینرهای ضدآب مخصوص) استفاده کنید و تمام وسایل ضروری گرمایشی خود را درون آن قرار دهید. هنگام بستهبندی نیز مراقب باشید که وسایلتان با زمین یا درختان مرطوب تماس پیدا نکنند.
تجهیزات پر را به درستی نگهداری کنید: کیسه خواب، کاپشنهای پر و دیگر لباسهای پر خود را در حالت فشرده نگهداری نکنید. آنها را آویزان کرده یا در کیسههای نگهداری بزرگ قرار دهید تا پرهایشان فشرده نشوند و عایقبندی خود را از دست ندهند.
نکته طلایی: در نبردی نابرابر با سرمای زمین، زیرانداز شما قهرمان گمنام سیستم خواب شماست. یک زیرانداز با R-Value بالا، سرمایهگذاری هوشمندانهای برای هر شب سرد است.
محل برپایی چادر و نحوه تنظیم آن میتواند تفاوت بزرگی در تجربه شبهای سرد شما ایجاد کند.
محل کمپینگ را هوشمندانه انتخاب کنید: انتخاب محل مناسب برای چادر زدن بسیار مهم است. سعی کنید محلی در ارتفاع پایینتر و پناه گرفته از باد پیدا کنید. در جنگل، برگها و درختان میتوانند به عنوان یک لایه محافظ در برابر باد عمل کنند.
فلای شیت (Fly Sheet) را ببندید: حتی اگر باران نمیبارد، بستن فلای شیت چادر در شبهای سرد میتواند به حبس گرما در داخل چادر کمک کند و همچنین مقداری از باد را مسدود کند. ممکن است متوجه شوید که دمای داخل چادر با فلای شیت بسته، چند درجه گرمتر از بیرون است.
اندازه چادر و جنس آن: چادر کوچکتر، فضای کمتری برای گرم کردن دارد و بنابراین گرمتر خواهد بود. چادرهایی با پارچه داخلی محکم (solid fabric) و حداقل مش (mesh) میتوانند از ورود جریانهای سرد هوا به داخل چادر جلوگیری کنند. اگرچه این ممکن است منجر به تراکم (condensation) بیشتر شود، اما گرمای بیشتری را حفظ میکند. همچنین، چادرهایی با "فلای" (لایه بیرونی) پایینتر، بهتر میتوانند از ورود باد جلوگیری کنند.
تهویه برای کاهش رطوبت: رطوبت باعث ایجاد حس سرما میشود. اگر داخل چادر شما تراکم زیادی دارد، میتوانید با تهویه مناسب (ایجاد جریان هوا در داخل چادر) آن را کاهش دهید و حس گرمای بیشتری را تجربه کنید.
نکته طلایی: یک محل کمپینگ محافظتشده و برپایی صحیح چادر با فلای شیت بسته و تهویه مناسب، میتواند تفاوت بین یک شب منجمدکننده و یک شب قابل تحمل را رقم بزند.
این نکات کوچک و هوشمندانه میتوانند گرمای بیشتری را به تجربه کمپینگ شما اضافه کنند.
بطری آب گرم دستساز: یکی از بهترین ترفندها این است که قبل از خواب، آب گرم (نه جوش) را در یک بطری نوشیدنی محکم (مانند نالژن Nalgene) بریزید و آن را داخل کیسه خواب خود قرار دهید. این بطری مانند یک کیسه آب گرم عمل میکند و میتواند کیسه خواب شما را پیشگرم کرده و در طول شب شما را گرم نگه دارد. میتوانید یک جوراب یا تیشرت را روی بطری بکشید تا مستقیماً پوست شما را نسوزاند. از بطریهای پلاستیکی سخت استفاده کنید تا در اثر حرارت تغییر شکل ندهند.
گرمکنهای چسبی و دستی: گرمکنهای شیمیایی یکبار مصرف، به خصوص مدلهای چسبی (adhesive body warmers)، میتوانند تا ۱۲ ساعت گرما تولید کنند. میتوانید آنها را به لایه پایه لباس خود بچسبانید (نه مستقیماً روی پوست). این گرمکنها در اندازههای مختلف برای دست، پا و حتی کل بدن موجود هستند.
شمع وارمر (Tea Light): یک شمع وارمر کوچک در داخل چادر (با احتیاط فراوان و تهویه مناسب برای جلوگیری از خطر آتشسوزی و مسمومیت با مونوکسید کربن) میتواند مقدار ناچیزی گرما تولید کرده و رطوبت هوا را تا حدی کاهش دهد. این یک راه حل ارزان برای افزودن کمی گرما و نور است.
دمپاییهای پر کمپینگ: یک جفت دمپایی پر سبک و کمحجم میتواند پاهای شما را در داخل چادر یا کیسه خواب فوقالعاده گرم نگه دارد. آنها فضای کمی را اشغال میکنند و برای تردد کوتاه بیرون از چادر (مثل رفتن به دستشویی) نیز مناسب هستند.
گرمای آتش را به دام بیندازید (در صورت استفاده از آتش): اگر آتش روشن کردهاید، میتوانید با ساخت یک رفلکتور حرارتی (مانند چیدن الوار یا استفاده از یک تخته سنگ بزرگ) در پشت آتش، گرمای بیشتری را به سمت خود منعکس کنید. این رفلکتور همچنین میتواند به عنوان بادشکن عمل کند.
نکته طلایی: بطری آب گرم داخل کیسه خواب و گرمکنهای چسبی، دو اکسسوری کوچک و مقرون به صرفه هستند که میتوانند تفاوت قابل توجهی در راحتی و گرمای شما در شبهای سرد ایجاد کنند.
