توسعه روشهای معقول و منطقی مصرف کود مستلزم آگاهی از وضعیت تغذیه ای گیاه برنج در طی مراحل مختلف رشد آن بوده و این موضوع جهت فراهم نمودن مواد مغذی مورد نیاز دانه که اصلی ترین بخش مصرفی گیاه برنج برای انسان است بسیار مهم و ضروری می باشد .
شناخت و اطلاع از تحرک و پویایی عناصر در حالت های مختلف فیزیولوژیکی گیاه برنج در هر مرحله از رشد نیازمند مطالعه و بررسی های لازم و تجزیه ی هر قسمت از گیاه می باشد. عوامل متعددی رشد گیاه برنج را تحت تاثیر قرار می دهند و در این مورد فاکتورهای محیطی تاثیر بسیار زیادی در بخش های مختلف گیاه دارند و مصرف عناصر غذایی نیز یکی از موارد ضروری جهت بررسی می باشد .
برای دستیابی به حداکثر محصول و بهره وری بیشتر در امر کشاورزی باید میزان محصول در واحد سطح بالا رود. استفاده بهینه از کودهای شیمیایی منطبق با نیاز گیاه جهت استحصال حداکثر محصول از عوامل مهم پروسه توليد محسوب می گردد. علی رغم فعالیت های تحقیقاتی و ترویجی انجام شده در زمینه تغذیه گیاه برنج، متاسفانه بسیاری از شالیکاران به اصول اولیه مصرف کود شامل نوع، مقدار، زمان و نحوه مصرف آن آشنایی ندارند. این امر موجب می شود تا مصرف عناصر غذایی توسط گیاه به صورت نامتعادل صورت گیرد. بطور کلی عدم آشنایی با اصول اولیه مصرف کود و تغذیه گیاه موجب کاهش کارایی مصرف کود و افزایش هزینه تولید می شود و به تبع آن این مسئله بهره وری کم اراضی شالیزاری را بدنبال خواهد داشت.
ازت از جمله عناصری است که نقش مهمی در افزایش تولید برنج دارد. مدیریت و کنترل منظم وضعیت ازت گیاه برای بهینه کردن زمان مصرف ( تقسيط ) از جمله فاکتورهایی است که می تواند موجب افزایش کارایی آن گردد. بررسی ها نشان داده است که نیاز کودی ارقام هیبرید معمولا بیش از ارقام بومی و اصلاح شده می باشد، به طوریکه برای ارقام برنج هیبرید بین ۲۵۰ تا ۲۸۰ کیلوگرم در هکتار اوره معادل ۱۱۵ تا ۱۲۹ کیلو گرم ازت خالص در نظر گرفته می شود که به صورت تقسیط طی سه مرحله باید مصرف گردد. مرحله اول مصرف به مقدار ۵۰% به صورت پایه بلافاصله قبل از کاشت و مرحله دوم مصرف به مقدار ۵% قبل از وجین دوم و ۵% باقیمانده در هنگام بو تینگ یا آبستنی ( یک هفته بعد از تشکیل خوشه اولیه در غلاف ) مصرف می گردد.
مدیریت مصرف فسفر و پتاسیم نیز در تعادل تغذیه گیاه برنج برای افزایش عملکرد و پایداری آن از اهمیت بسزایی برخوردار است. کشاورزان معمولا میزان فسفر و پتاسیم را برای ارقام هیبرید و غیر هیبرید به طور یکسان به کار می برند. با این حال مناسب است با توجه به نتایج آزمون خاک، فسفر در زمان تهیه زمین و پتاسیم طی دو مرحله ۵۰% به صورت پایه و ۵۰% در مرحله آغاز تشکیل خوشه اولیه در غلاف استفاده گردد.
منبع: دشت گلستان
