هنر فیروزه کوبی به عنوان یکی از فرآورده های صنایع دستی به شمار می رود. همچنین به دلیل داشتن علاقه مندان فراوان از جمله رشته هایی از صنایع دستی است که نیازمند تهیه و گردآوری اصول و قواعد علمی و هنری در چهارچوبی منظم جهت حفظ ارزش های کیفی آن است.
علت نامگذاری این سنگ در زبان فارسی از آن جهت است که در گذشته معتقد بودند که هرکس که این کانی را با خود داشته باشد بر دیگران پیروز خواهد شد. بهترین نوع سنگ فیروزه متعلق به ایران است. این باعث شده است که این گوهر جایگاه ارزشمندی نسبت به دیگر گوهرها و سنگ های زینتی در کشور داشته باشد.
فیروزه در طیف وسیعی از رنگ ها از آبی آسمانی روشن تا سبز و خاکستری یافت می شود. کانی فیروزه با رنگ آبی خوشرنگ خاص فیروزه ای در بین بقیه رنگ ها، بهترین کیفیت را داراست و بسیار کمیاب است.
در حالی که رنگ سبز یا آبی کمرنگ آن که از ارزش کمی برخوردارند فراوانی بیشتری دارند. فیروزه کوبی کنار هم قرار دادن و تثبیت کردن قطعات کوچک سنگ فیروزه بصورت موزاییک شکل است. که این به وسیله ی ماده ای چسبنده بر روی زیرساختی از جنس فلز انجام می شود. همچنین بر روی آلیاژهایی از جمله طلا، مس، برنج، نقره، ورشو، برنز و … به صورت محصولاتی مانند ظروف یا زیورآلات انجام می شود.
یکی از مراحل تهیه فیروزه کوبی عمل دانه بندی است. دانه بندی یعنی الک کردن سنگ های فیروزه با الک های ریز تا درشت است. با توجه به اندازه محصول مورد نظر اندازه دانه های فیروزه انتخاب می شوند. هر چه ابعاد محصول بزرگ تر باشد، از دانه های درشت تری برای فیروزه کوبی استفاده خواهد شد.
پوشاندن زیر ساخت با ماده چسبنده به منظور چسباندن سنگ که یکی از روش های سنتی فیروزه کوبی است یکی از مراحل ساخت در هنر فیروزه کوبی است. برای چسباندن قطعات فیروزه از چسب اپوکسی استفاده می شود. پس از چسباندن قطعات فیروزه و عملیات ساب نهایی از یک لایه پلی استر برای ایجاد شفافیت بر روی کار و بوجود آوردن لایه محافظ رطوبت استفاده می شود.
جداسازی ناخالصی ها از فیروزه ها به دلیل ساییده شدن سنگ ها بر روی هم را آبشوی کردن یا بشکه کردن می گویند. این عمل در چندین مرحله برای تفکیک فیروزه های سالم از فیروزه های ناسالم انجام می شود.
فیروزه های رنگی دارای لبه های تیز، چگالی بالاتر و در طیف رنگی آبی تا سبز است. چون این نوع فیروزه در برابر حرارت و عوامل محیطی دیگر مقاومت بالایی از خود نشان می دهد، با کیفیت تر است.
رنگ آبی فیروزه بخاطر وجود عنصر مس و رنگ سبز آن بخاطر کروم یا آهن است. چیزی که در اغلب فیروزه ها دیده می شود رگه های سیاه و یا قهوه ای روی سطح آنهاست.
این رگه ها در اشکال منظم و نامنظم تشکیل می شوند. در بازار به چنین فیروزه هایی فیروزه شجری می گویند. چنانچه این رگه ها در بی نظمی شان دارای طرح و نظم خاصی باشند، ارزش بالایی خواهند داشت. در حالیکه اگر نظم زیبایی نداشته باشند و این رگه ها بیشتر حالت نقطه و لکه داشته باشند، آن فیروزه ارزش کمتری خواهد داشت.
