دستورالعمل ساخت سالن پرورش قارچ دکمه ای استاندارد ۲
در ادامه مقاله قبل که موارد فنی قبل از ساخت سالن پرورش قارچ و در حین ساخت بررسی شد، در این مقاله به توضیح موارد فنی داخل سالن های پرورش، تاسیسات و تجهیزات می پردازیم.
قارچ دکمه ای در مراحل پرورش به نور نیازی ندارد و استفاده از لامپ به منظور نظارت بر رشد قارچ، سهولت کار و برداشت قارچ در سالن های پرورش می باشد. تعداد لامپ مورد استفاده در سالن های استاندارد باید حداقل ۱۲ لامپ فلورسنت باشد.
?
دمای مورد نیاز قارچ دکمه ای در طی مراحل پرورش به شرح زیر می باشد:
- مرحله ریسه دوانی در کمپوست (روز اول تا ۱۵): در این مرحله دمای کمپوست در هفته اول ۲۵ درجه سانتی گراد و در هفته دوم ۲۶-۲۷ درجه سانتی گراد است. دمای سالن پرورش به ترتیب ۲۳ و ۲۱-۲۳ درجه سانتی گراد می باشد.
- مرحله ریسه دوانی در خاک پوششی (روز ۱۷ تا ۲۵): در این مرحله دمای کمپوست ۲۵ درجه سانتی گراد و دمای هوای سالن ۲۳ درجه سانتی گراد است.
- مرحله هوادهی (روز ۲۶ تا ۳۸): دمای کمپوست در این مرحله ۲۰ درجه سانتی گراد و دمای هوای سالن ۱۸ درجه سانتی گراد است (در این مرحله کاهش دمای هوا از ۲۳ به ۱۸ درجه سانتی گراد بایستی به صورت تدریجی و طی ۳ الی ۴ روز انجام گیرد).
- مرحله برداشت (از روز ۳۹ تا ۵۹): در این مرحله دمای کمپوست ۲۰ الی ۲۱ درجه سانتیگراد و دمای هوای سالن ۱۷-۱۸ درجه سانتی گراد است.
- مرحله کوک آوت سالن پرورش (روز ۶۰): در این مرحله سالن تولید به منظور حذف میسیلیوم های قارچ و عوامل بیماریزا به مدت ۱۲ ساعت در دمای ۷۰ درجه سانتی گراد، کوک آوت می شود.
- مرحله ریسه دوانی در داخل کمپوست (روز اول تا ۱۵): رطوبت نسبی سالن پرورش ۹۵-۹۶ درصد می باشد.
- مرحله ریسه دوانی در خاک پششی (روز ۱۷ تا ۲۵): رطوبت نسبی داخل سالن ۹۵ درصد می باشد.
- مرحله هوادهی (روز ۲۶ تا ۳۸): رطوبت نسبی مورد نیاز برای شروع پین زنی، ۹۵-۹۶ درصد در طی پین زنی ۹۱-۹۶ درصد و در طی رشد و توسعه قارچ ها، ۸۰-۸۵درصد می باشد.
- مرحله برداشت (روز ۳۹ تا ۵۹): رطوبت نسبی موردنیاز در طی فلاش اول، ۸۲-۸۹ درصد، در طی فلاش دوم، ۸۲-۸۹ درصد و در طی فلاش سوم، ۸۲-۸۵ درصد می باشد.
- مرحله ریسه دوانی داخل کمپوست (روز اول تا ۱۵): میزان غلظت دی اکسید کربن ۵۰۰۰-۱۰۰۰۰ ppm می باشد.
- مرحله ریسه دوانی در خاک پششی (روز ۱۷ تا ۲۵): میزان غلظت دی اکسید کربن ۵۰۰۰-۱۰۰۰۰ ppm می باشد.
- مرحله هوادهی (روز ۲۶ تا ۳۸): میزان غلظت دی اکسید کربن ۱۲۰۰ ppm می باشد.
- مرحله برداشت (روز ۳۹ تا ۵۹): میزان غلظت دی اکسید کربن ۱۲۰۰ ppm می باشد.
عوامل تاثیرگذار بر رشد قارچ صدفی به شرح زیر می باشد:
- در مرحله ریسه دوانی (روز اول تا ۱۵) دمای مورد نیاز ۲۰ درجه سانتی گراد است.
- پس از انجام ریسه دوانی، ایجاد شرایط محیطی مناسب با دمای ۲۰-۲۵ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی بیش از ۷۵ درصد.
- استفاده از نور طبیعی یا مصنوعی مناسب (مطابق با نیاز نوری قارچ)
- معمولاً ۴-۵ روز پس از مشاهده پین های قارچ، مرحله قارچ دهی آغاز می شود.
- قارچ صدفی در پایان دوره اسپان ران (ریسه دوانی) روزانه به مدت ۴ ساعت نور نیاز دارد که مقدار نور توسط لامپ های فلورسانس سفیدرنگ تامین می گردد. شدت نور مورد نیاز قارچ در مکان های مختلف سالن پرورش بین ۵۰ تا ۳۰۰ لوکس متغیر است.
در واحدهای پرورش قارچ معمولاً آبیاری به صورت دستی با استفاده از تانکهای مدرج و آپاش های مخصوص انجام می شود. امکان استفاده از آبیاری قارچ به روش مه پاش (fogger) نیز وجود دارد. حداکثر EC آب مورد استفاده در واحدهای پرورش قارچ خوراکی باید ۷۵۰ میکروموس بر سانتیمتر باشد.
حداقل آب مورد نیاز واحدهای پرورش قارچ، برای یک واحد ۲۰۰ تنی بدون احتساب واحد کمپوست سازی، ۲۵ مترمکعب در شبانه روز و معادل ۰/۳ لیتر در ثانیه می باشد.
?
هواسازها مهمترین تجهیزاتی هستند که در زمان ساخت سالن پرورش قارچ مورد استفاده قرار می گیرند لذا با توجه به دما و هوای مورد نیاز برای سالن های پرورش، موراد زیر باید در انتخاب هواساز، مد نظر قرار گیرد:
- سیستم های هواساز برای هر سالن پرورش به طور جداگانه نصب می شود.
- فن های هواساز باید دارای کوئیل های سرمایی و گرمایی باشند.
- ظرفیت کوئیل ها بسته به شرایط آب و هوایی مناطق مختلف، متفاوت است و باید مدنظر قرار گیرد.
- در هواسازها بهتر است محفظه اختلاط هوا (Mixing Box) بزرگ باشد تا امکان استفاده هر چه بیشتر از ظرفیت کوئیل ها وجود داشته باشد.
- توصیه می گردد برای محافظت از کوئیل ها، در هواسازها، بخش رطوبت ساز (air washer) وجود نداشته باشد زیرا بر اثر مرور زمان املاح موجود در آب، بر روی کوئیل ها، رسوب کرده و باعث تخریب کوئیل و افزایش هزینه می گردد.
?
- برای تامین رطوبت مورد نیاز سالن تولید، نازلهای آب در ابتدای کانال هوادهی قرار گرفته و آب به صورت مه پاش (اسپری) توزیع می شود. در زمستان می توان از بخار نازل که در ابتدای کانال هوادهی قرار می گیرد استفاده کرده و بخار و هوا را وارد سالن نمود.
- علاوه بر استفاده از روش نازل، می توان از دستگاه مه پاش نیز برای مرطوب کردن دیوارها و کف سالن و در مجموع به منظور تامین رطوبت سالن پرورش استفاده نمود.
- مقدار هوای مورد نیاز برای سالن های پرورش قارچ به ازای هر مترمربع از سطح زیر کشت محاسبه می شود.
- به ازای هر مترمربع از سطح زیر کشت، قارچ نیاز به ۲۵ مترمکعب هوا در ساعت دارد که بر این مبنا مقدار ظرفیت هواساز برای سالنی با ۲۰۰ مترمربع سطح زیر کشت ۵۰۰۰ مترمکعب در ساعت خواهد بود.
- نحوه استقرار هواساز در راهروی دستیابی به گونه ای باشد که محور فن هواساز در راستای مرکز سالن تولید باشد. کانالهای انتقال هوا بهتر است از سقف و بین دو ردیف قفسه بندی سالن، عبور نماید.
اگزوزها به منظور تنظیم فشار هوای داخل سالن پرورش قارچ بکار می رود. ابعاد اگزوزهای تعبیه شده متناسب با ابعاد کانال هوای ورودی و به تعداد دو عدد در انتهای سالن و به ارتفاع یک متر از کف سالن پرورش قرار می گیرد. به منظور ممانعت از ورود حشرات و گرد و غبار، نصب فیلتر بر روی اگزوزها توصیه می شود. نصب لوور به صورت عمود بر وزش باد منطقه، در زمان ساخت سالن پرورش قارچ بر روی اگزوزها توصیه می شود.
دستگاهی است که با کم و زیاد کردن دور موتور، هوای ورودی را تنظیم و به این صورت از اتلاف انرژی جلوگیری می کند. به ازای هر هواساز، در سالن های پرورش قارچ، یک دستگاه اینورتر نیاز است.
به منظور کنترل دما و رطوبت در سالن های پرورش قارچ، استفاده از دماسنج و رطوبت سنج به تعداد سالن های پرورش قارچ الزامی می باشد.
?
?
تعدادی دیگر از مهمترین تجهیزات و تاسیسات مورد نیاز یک واحد پرورش قارچ خوراکی با حداقل ظرفیت تولید ۲۰۰ تن در سال، به شرح زیر است (بدیهی است با تغییر ظرفیت تولید مقادری مذکور متناسب با ظرفیت تغییر خواهد کرد):
- دیگ بخار با ظرفیت یک تن با فشار ۱۵۰ psi، ۱ دستگاه
- دیگ آب گرم به ظرفیت ۵۰۰۰۰۰ کیلوکالری، ۱ دستگاه
- سختی گیر به ظرفیت ۱۴۰۰۰۰ گرین، ۱ دستگاه
- تجهیزات سردخانه سالن بسته بندی شامل کندانسور و اوپراتور، ۲ دستگاه
- چیلر به ظرفیت ۶۰ تن برودت با برج های خنک کننده مربوطه، ۱ دستگاه
- ژنراتور ۸۰ کیلووات، ۱ دستگاه
- سکوهای محرک قارچ چینی، ۶ دستگاه
- تانک های مدرج آبیاری بسترها با پمپ و تجهیزات مربوطه، ۱ دستگاه
- منابع آب به ظرفیت ۸۵۰۰ لیتر، ۲ دستگاه
- منابع سوخت مصرفی به ظرفیت ۸۵۰۰ لیتر، ۲ دستگاه
- دستگاه ها و تجهیزات بسته بندی شامل دستگاه استرچ کش، لیبل زن، ترازوها و باسکول
