پیش از خرید یک کامپیوتر شخصی یا کاری و قبل هر چیزی باید اول استفاده (کاربری) تان را مشخص کنید تا بتوانید نیازها و انتظارات خود را بشناسید. همه ما دوست داریم بهترین و قوی‌ترین سیستم کامپیوتر دنیا را داشته باشیم اما مطمئناً هزینه بالای آن چنین اجازه‌ای به ما نمی‌دهد.
بنابراین باید نوع استفاده (کاربری) تان مشخص باشد تا بدانید باید بر روی کدام قطعات بیشتر هزینه کنید و کدام قطعات کم اهمیت‌تر یا حتی بی اهمیت هستند. برای نمونه یک کامپیوتر کاری معمولاً به پردازنده قوی و حجم بالایی حافظه رم نیاز دارد اما کارت گرافیک می‌توانند در حد گرفتن خروجی تصویر اهمیت داشته باشد. در طرف مقابل برای یک سیستم گیمینگ یا گرافیکی، کارت گرافیک از اهمیت و نقش بسازی برخوردار است.
کاربری کامپیوتر می‌تواند عمومی، خانگی، کاری، کافی نت، ورک استیشن تخصصی، گرافیکی، محاسباتی، سرور و نظیر آنها باشد. بنابراین در اولین گام باید به خوبی کاربرد و انتظارات تان را بشناسید.
بدیهی است یک کامپیوتر قوی از عهده هر استفاده‌ای بر می‌آید اما تقریباً هیچ یک از ما آن قدر پول اضافی نداریم که بهترین قطعات کامپیوتر بازار را خریداری کنیم. از همین رو باید یک بودجه معقول و منطقی را به خرید PC اختصاص بدهیم. سپس بهترین قطعات را با همان بودجه برای پی سی مدنظرمان خریداری کنیم.
برای نمونه با 20 میلیون تومان نمی‌توان سیستم مخصوص بازی خریداری کرد و با 50 میلیون تومان هم نمی‌توان یک سیستم قوی برای پردازش‌های قوی و رندرینگ خریداری کرد. بنابراین باید بودجه شما برای خرید کامپیوتر معقول و مناسب باشد، در غیر این صورت کارایی مطلوبی دریافت نخواهید کرد.
همچنین همه قطعات کامپیوتر به یک اندازه برای استفاده‌های گوناگون اهمیت و تأثیر یکسانی ندارند. بنابراین باید بودجه‌تان را به نحو مناسب و دقیقاً متناسب با انتظاراتتان صرف قطعات مختلف کامپیوتر کنید تا کارایی و سرعت مطلوب را بگیرید.
برای درک بهتر این موضوع بد نیست به مثال ملموس‌تری توجه کنید. فرض کنید به یک کامپیوتر برای برنامه نویسی ویندوزی نیاز دارید، اینجا تقریباً کارت گرافیک اهمیت زیادی ندارد و هرچقدر که کارت گرافیک قوی‌تری با قیمت بالاتری تهیه کنید، بودجه‌تان را اتلاف کرده‌اید. در عوض یک پردازنده قوی‌تر در ترکیب با حجم مناسبی حافظه رم و یک SSD پرسرعت بسیار می‌تواند سودمند باشد و سرعت و عملکرد بهتری دریافت می‌کنید.
بسته به بودجه شما ممکن است بتوانید یک کامپیوتر رده پایین، میان رده یا رده بالا برای همین استفاده خریداری کنید.
باتلنک که به عنوان گلوگاه یا تنگنا هم شناخته می‌شود، به عدم تناسب قطعات کامپیوتر با یکدیگر اشاره شد و یک یا چند قطعه مانع از استفاده از تمام سرعت و پتانسیل یک یا چند قطعه دیگر می‌شوند. برای نمونه اگر شما یک کارت گرافیک خیلی قوی چون RTX 3090 را با یک پردازنده Core i3 ترکیب کنید، امکان استفاده از تمام قدرت کارت گرافیک خود را نخواهید داشت.
برای اجتناب از بروز یا وقوع گلوگاه (باتلنک) در کار قطعات کامپیوتر باید حتماً به تناسب آنها با یکدیگر و صد البته تناسب با استفاده شما توجه شود. برای نمونه ممکن است یک پردازنده Core i5 برای کارت گرافیک شما مناسب باشد اما از آنجایی که بازی‌های خود را بر روی مانیتور HD و با تنظیمات پایین اجرا می‌کنید، پردازنده به مانعی برای دست یابی به نرخ فریم دهی بالا تبدیل شود.
نمونه دیگری از وقوع Bottleneck یا گلوگاه در قطعات کامپیوتر می‌تواند نصب یک SSD پرسرعت بر روی مادربردی باشد که از حداکثر سرعت آن پشتیبانی نمی‌کند. برای نمونه نصب یک SSD PCIe 4.0 بر روی مادربردی که تنها از PCIe 3.0 پشتیبانی می‌کند چنین مشکلی را پدید می‌آورد.
اشاره به گلوگاه در قطعات کامپیوتر عمدتاً به کارت گرافیک و پردازنده مربوط می‌شود اما قطعات دیگری چون اس اس دی، حافظه رم و مادربرد نیز می‌توانند عامل ایجاد گلوگاه باشند. برای نمونه ترکیب قوی‌ترین پردازنده و کارت گرافیک دنیا با حجم ناکافی حافظه رم موجب وقوع پدیده گلوگاه و عدم امکان استفاده از نهایت قدرت قطعات می‌شود.
گاهی قطعاتی که فکرش را هم نمی‌کنید موجب کُندی و گلوگاه سیستم نمی‌شوند. تصور کنید قطعات پرقدرتی برای کار با ویدئو تهیه کرده‌اید اما ویدئوها و فایل‌های پروژه‌تان بر روی یک هارد دیسک مکانیکی ذخیره شده است. اینجاست که هارد دیسک مکانیکی مزایای داشتن CPU و کارت گرافیک قوی را کم رنگ می‌کند اما به راحتی با نصب یک SSD قابل اجتناب است.
در خرید کامپیوتر خوب باید مناسب بودن و متعادل بودن قطعاتی چون پاور، کیس، مانیتور، مادربرد و هارد دیسک و حتی کولر و فن ها را هم لحاظ کنید. برای نمونه نداشتن یک مانیتور باکیفیت و سرعت مناسب باعث می شود حتی از داشتن کارت گرافیک RTX 3090 لذت نبرید.
همه قطعات کامپیوتر در عملکرد، کارایی و بی نقص بودن آن نقش دارند اما اهمیت آنها یکسان نیست. برای نمونه کیس کامپیوتر تأثیر خاصی در سرعت کامپیوتر شما ندارد اما اگر فن و تهویه مناسبی هم نداشته باشد، موجب داغ شدن قطعات و افت کارایی آنها می‌شود. در طرف مقابل کیس های گران قیمت ممکن است مزیت خاصی جز زیبایی یا امکانات غیر ضروری نداشته باشند.
با این حال در درجه اول مادربرد، پردازنده، حافظه رم و کارت گرافیک اهمیت بالایی در انتخاب بهترین کامپیوتر دارند. البته اهمیت هر یک از آنها کاملاً به استفاده شما بستگی دارد.
همه ما به اهمیت و نقش پردازنده در سرعت و کارایی سیستم‌های کامپیوتری واقف هستیم. برای داشتن یک کامپیوتر خوب حتماً باید یک پردازنده مناسب انتخاب کنید که به خوبی از عهده نیاز شما بر آید. در عین حال نباید بی جهت هم هزینه کنید. برای نمونه یک پردازنده Core i9 برای کسی که کارش صرفاً اجرای بازی‌های آنلاین یا کار با آفیس است، تقریباً هیچ مزیتی نسبت به مدل‌های ارزان‌تر ندارد.
در حال حاضر توصیه می‌شود حداقل یک پردازنده 4 هسته‌ای نسل جدید خریداری کنید. دقت داشته باشید پردازنده‌های بیش از دو نسل قدیمی‌تر، دیگر ارزش خرید ندارند و هیچ جوره نباید سراغ آنها بروید. برای نمونه نسل دوم یا سوم Ryzen و پردازنده‌های نسل نهمی اینتل دیگر به هیچ عنوان ارزش خرید دارند.
اهمیت مادربرد در خرید کامپیوتر یا پی سی از اسم آن به خوبی پیداست اما خوشبختانه امروزه مادربردهای معمولی هم امکانات قابل قبولی دارند و دیگر نیاز نیست سراغ مادربردهای گران قیمت بروید. در عین حال باید مادربرد انتخابی حتماً از نظر درگاه‌های ارتباطی، شکاف‌های توسعه و حجم و سرعت حافظه رم قابل نصب با نیاز شما و دیگر قطعات سیستم کامپیوتر هم خوانی داشته باشد.
دقت داشته باشید از یک جایی به بعد، دیگر هزینه کردن بر روی مادربرد نتیجه یا اثر ملموسی بر روی سرعت یا کارایی کامپیوتر شما ندارد و صرفاً برای قابلیت‌های لوکس، طراحی شکیل، امکانات غیر ضروری یا با تفاوت ناچیز هزینه اضافی پرداخت می‌کنید. از همین رو خرید مادربردهای گران قیمت می‌تواند غیر ضروری باشد.
قویاً توصیه می‌شود تناسب میان مادربرد با پردازنده، کارت گرافیک و حافظه رم را رعایت کنید. برای نمونه اگر یک پردازنده رده بالا یا قوی خریداری می‌کنید، نباید سراغ مادربردهای رده پایین با قابلیت‌های محدود و مدار تغذیه ضعیف بروید. همچنین به فرکانس حافظه رم قابل پشتیبانی توسط مادربرد توجه کنید.
حافظه رم باید در کنار حجم مناسب، از سرعت و تأخیر مطلوب نیز برخوردار باشد. در حال حاضر حداقل به 8 گیگابایت حافظه رم 2666 مگاهرتزی نیاز دارید اما بهتر است 16 گیگابایت حافظه رم DDR4 و نسل‌های جدیدتر خریداری کنید. دیگر خرید 4 گیگابایت حافظه رم یا نسل DDR3 به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
معمولاً کیت‌های حافظه رم DDR4 با فرکانس 3000 یا 3200 مگاهرتز از عملکرد و قیمت مناسبی برخوردار هستند و کیت‌های سریع‌تر قیمت بالا یا تایمینگ های نه چندان دلچسبی دارند. از همین رو 16 گیگابایت حافظه رم DDR4 دو کاناله با فرکانس 3000 یا 3200 مگاهرتز مطلوب است.
دقت داشته باشید سرعت حافظه رم در برخی استفاده ها چون گیمینگ چندان اثر ملموسی ندارد و در عوض حجم بالاتر بهتر است.
در مورد کیت‌های حافظه رم جدیدتر DDR5 حتی سعی کنید یک کیت حافظه با تایمینگ مناسب خریداری کنید.
فراموش نکنید مادربردهای PC معمولاً فقط از یک نسل حافظه رم (نظیر DDR4) پشتیبانی می‌کنند و شما نمی‌توانید به دلخواه از میان DDR4 یا DDR5 انتخاب کنید و باید حتماً با مادربرد کامپیوتر و پردازنده انطباق داشته باشد.
تقریباً همه ما به اهمیت و نقش کارت گرافیک در اجرای بازی‌ها یا گیمینگ و جمع كردن سيستم كامپيوتر واقف هستیم. اما کارت گرافیک برای همه استفاده‌ها لزوماً به یک اندازه مفید نیست. برای افرادی که به یک سیستم کامپیپوتر یا پی سی برای وب گردی یا کار با آفیس نیاز دارند همان گرافیک داخلی پردازنده پاسخگو است و به هزینه اضافی برای خرید کارت گرافیک مجزا نیاز نیست.
در طرف مقابل خرید یک کارت گرافیک میان رده برای افرادی که با ادیت عکس یا ویدئو سر و کار دارند می‌تواند سودمند باشد و از شتاب بخشی گرافیکی برخوردار شوند. همچنین یک کارت گرافیک ارزان چون GeForce GT 1030 برای مالتی مدیا و وب گردی می‌تواند سودمند باشد.
در مورد پردازنده‌های معمولی تا میان رده چون پنتیوم و Core i3 معمولاً همان کولر داخل باکس پردازنده کامپیوتر به خوبی پاسخگو است و به کولر مجزا نیاز ندارید. اما برای پردازنده‌های Core i5 و بالاتر خرید یک کولر توصیه می‌شود.
دقت داشته باشید کولر انتخابی باید با گرما و مصرف پردازنده شما تناسب داشته باشد. برای نمونه یک پردازنده Core i9 به کولر قوی‌تری نسبت به یک پردازنده Core i5 نیاز دارد. اینجاست که می‌توانید به توان طراحی گرمایی یا TDP پردازنده و چک کردن آن با توانایی کولر در دفع گرما رجوع کنید.
همچنین به ارتفاع کولر و عدم تداخل با قطعاتی چون ماژول های حافظه رم توجه کنید.
داشتن اس اس دی تقریباً برای تمامی سیستم‌های امروزی ضروری است و به عملکرد روان‌تر و بهتر سیستم در هر استفاده‌ای کمک می‌کند. بسته به استفاده‌تان شما می‌توانید حداقل یک اس اس دی 120 گیگابایتی SATA برای نصب سیستم عامل، درایورها و برنامه‌ها خریداری کنید اما 250 گیگابایت مقرون به صرفه تر و بهتر است.
برای استفاده‌های دیگر چون کار با فتوشاپ، ویرایش ویدئو، برنامه نویسی، کار با برنامه‌های طراحی و اتوکد و نظیر آنها، خرید یک اس اس دی PCIe NVMe پرسرعت قویاً توصیه می‌شود و از عملکرد بهتر و روان‌تر با تأخیر کمتر برخوردار می‌شود.
همچنین اگر پروژه‌های شما حجیم است، حتماً یک درایو اس اس دی با ظرفیت مناسب برای آن در نظر بگیرید تا از روی SSD بارگذاری و ذخیره شود. حتی SSD در کار با ویدئو هم بسیار سودمند است و نباید به سیستم بدون SSD فکر کنید.
قویاً توصیه می‌شود از خرید SSD های متفرقه خودداری کنید و فقط سراغ برندهای معتبر و باسابقه جهانی بروید.
نکات مهم در انتخاب کیس کامپیوتر
یک کیس خوب باید در کنار پشتیبانی از نصب قطعات مورد نیاز شما، از کیفیت و تهویه مناسب نیز برخوردار باشد. دقت داشته باشید حتماً کیس دارای فضای کافی برای نصب مادربرد، کارت گرافیک، پاور و درایوهای ذخیره سازی مورد نیاز شما باشد.
شما می‌توانید با رجوع به مشخصات کیس، طول کارت گرافیک قابل نصب، تعداد جایگاه‌ها، تعداد فن‌ها، سازگاری با نصب کولر و رادیاتور کولر، تعداد جایگاه‌های فن، سازگاری با مادربرد (نظیر ATX و EATX) و طول پاور قابل نصب را بررسی کنید.
شما می‌توانید نیازهای خود را در انتخاب کیس لحاظ کنید که می‌تواند شامل درگاه‌های پنل جلویی، تعداد فن‌ها و پشتیبانی از رادیاتور، داشتن نورپردازی و نظیر آنها باشد.
به طور کلی می‌توان گفت ضرورتی برای خرید کیس های PC گران قیمت وجود ندارد اما داشتن یک کیس باکیفیت و مُدرن مزایای خود را دارد. دقت داشته باشید خرید کیس های با فضای کم توصیه نمی‌شود.
شدیداً تاکید می‌شود هرگز سراغ پاورهای با برندهای متفرقه یا به سفارش بازرگان های داخلی نروید و حتماً پاور کامپیوتر خود را از یک برند معتبر جهانی خریداری کنید. در ایران برند داخلی گرین (GREEN) هم در دسترس است.
توان یا چند وات بودن پاور کاملاً با قطعات انتخابی شما ارتباط مستقیم دارد و نمی‌توانید از یک پاور ضعیف‌تر از مصرف سیستم تان استفاده کنید. با این حال پاورهای قوی‌تر مشکل یا مصرف بیشتری ندارند.
قویاً توصیه می‌شود حداقل یک پاور 450 واتی با گواهی 80Plus Bronze خریداری کنید. برای سیستم‌های با مصرف بیش از 500 وات هم پاورهای 80Plus Gold توصیه می‌شود. در صورتی که سیستم شما قطعات رده بالا و گران قیمتی دارد، پاورهای 80Plus Platinum به واسطه طراحی پیشرفته‌تر و قطعات مرغوب می‌توانند ایده خوبی باشند.
پاورها از نظر نوع کابل می‌توانند دارای کابل جداناپذیر، نیمه ماژولار یا ماژولار باشند که نوع ماژولار از نظر کابل کشی، مدیریت فضای داخل کیس و تهویه مناسب‌تر است.
روی هم رفته توصیه می‌شود پاور انتخابی حداقل 100 الی 150 وات توان بالاتری نسبت به بیشینه مصرف قطعات سیستم کامپیوتر شما داشته باشد. همچنین آینده نگر باشید و پاور را به گونه‌ای انتخاب کنید که در آینده امکان نصب کارت گرافیک قوی‌تر یا اضافه کردن قطعات جدید وجود داشته باشد.
به طور متوسط برای کیس های خانگی-معمولی حداقل پاور پیشنهادی 450 وات، برای سیستم‌های میان رده دارای کارت گرافیک 600 وات، برای سیستم‌های گیمینگ 650 تا 800 وات و برای سیستم‌های با سخت افزارهای رده بالا حداقل 850 وات توصیه می‌شود. فراموش نکنید قطعات سیستم شما تعیین کننده است و نمی‌توان برای همه کیس ها یک نسخه مشترک پیچید.
برندهای معتبر جهانی پاور موجود در بازار ایران شامل موارد زیر هستند:
کولرمستر - Cooler Master
انتک - Antec
ام اس آی- MS
سلیور استون - Silverstone
سوپرفلاور - Super Flower
فانتکس - Phanteks
انرمکس - Enermax
گیگابایت - Gigabyte
ایسوس - ASUS
اف اس پی - FSP
فراموش نکنید کیفیت و طول عمر پاورها می تواند بسته به قیمت و برند بسیار متفاوت باشد و همه پاورهای لیست بالا به یک اندازه مرغوب و مطمئن نیستند. با این حال همگی برندهای معتبر جهانی هستند که غالباً محصولات خوبی دارند. دقت داشته باشید پاورهای ارزان قیمت معمولاً مرغوب نیستند.
قویاً توصیه می شود برای سیستم های دارای کارت گرافیک گیمینگ یا قوی حتماً پاور معتبر و مطمئن با قطعات مرغوب و راندمان بالاتر از Bronze تهیه کنید و سراغ پاورهای ارزان یا با راندمان Bronze نروید. دقت داشته باشید پاورهای ارزان افزون بر کیفیت و عمر پایین، در محافظت از قطعات کامپیوتر شما می توانند ضعیف یا حتی بد عمل کنند.
