در دهه اخیر، صنعت سینما با تغییرات گسترده‌ای مواجه شده است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها ظهور پلتفرم‌های استریمینگ مانند Netflix، Amazon Prime، Disney+ و HBO Max است. این پلتفرم‌ها به طور قابل توجهی الگوهای تولید، پخش و حتی تماشای فیلم‌ها را تغییر داده‌اند. در این مقاله به بررسی این تغییرات و تأثیر آن‌ها بر سینماهای سنتی پرداخته می‌شود.
1. تغییر در تولید فیلم‌ها
الف) تولیدات اختصاصی پلتفرم‌ها
پلتفرم‌های استریمینگ نه تنها به عنوان کانال‌های پخش فیلم عمل می‌کنند، بلکه با تولیدات اختصاصی و سرمایه‌گذاری در تولید فیلم‌ها و سریال‌ها به عنوان تولیدکنندگان مستقل نیز فعالیت دارند. نمونه‌هایی از این تولیدات اختصاصی شامل "The Irishman" توسط Netflix و "The Mandalorian" توسط Disney+ است. این نوع تولیدات با ارائه محتوای متنوع و باکیفیت، مخاطبان زیادی را جذب کرده‌اند.
ب) تغییرات در بودجه‌بندی و تمرکز بر داستان‌گویی
پلتفرم‌های استریمینگ به دلیل دسترسی گسترده و نداشتن محدودیت‌های زمانی و مکانی، در مقایسه با استودیوهای فیلم‌سازی سنتی، امکان ریسک‌پذیری بیشتری در انتخاب موضوعات و فیلم‌نامه‌ها دارند. به همین دلیل، تمرکز بیشتری بر داستان‌گویی عمیق‌تر، سریال‌های طولانی‌تر و پرداختن به شخصیت‌های چند بعدی صورت می‌گیرد.
2. تغییر در الگوی پخش و توزیع
الف) توزیع جهانی و همزمان
پلتفرم‌های استریمینگ با استفاده از تکنولوژی، امکان پخش همزمان و جهانی محتوای جدید را فراهم کرده‌اند. این موضوع تأثیر بزرگی بر سینماهای محلی و منطقه‌ای گذاشته است که معمولاً محدود به اکران‌های محلی بودند. فیلم‌ها و سریال‌ها دیگر محدود به تاریخ‌های خاص اکران یا مرزهای جغرافیایی نیستند و مخاطبان می‌توانند همزمان با دیگران در سراسر جهان محتوای جدید را مشاهده کنند.
ب) دسترسی آسان و فوری
استریمینگ امکان دسترسی به محتوا را برای مخاطبان در هر زمان و مکان فراهم کرده است. برخلاف سینماهای سنتی که نیازمند حضور فیزیکی در سالن سینما هستند، پلتفرم‌های استریمینگ به مخاطبان اجازه می‌دهند فیلم‌ها را بر روی دستگاه‌های شخصی مانند موبایل، تبلت یا تلویزیون‌های هوشمند مشاهده کنند. این موضوع به خصوص در دوران همه‌گیری COVID-19 برجسته‌تر شد، زمانی که بسیاری از سینماها تعطیل شدند و پلتفرم‌های استریمینگ به یک منبع اصلی سرگرمی تبدیل شدند.
3. تأثیر بر سینماهای سنتی
الف) کاهش تعداد مخاطبان سینماها
یکی از بزرگ‌ترین تأثیرات ظهور پلتفرم‌های استریمینگ، کاهش تعداد مخاطبان سینماها است. افراد اکنون گزینه‌های بیشتری برای تماشای فیلم در خانه دارند و این امر باعث شده است که تعداد تماشاگران سینماهای سنتی کاهش یابد. به‌خصوص فیلم‌هایی که نیاز به تجربه تماشای بزرگ مانند بلاک‌باسترها ندارند، تمایل دارند بیشتر توسط مخاطبان در خانه تماشا شوند.
ب) تغییر در مدل‌های کسب و کار سینماها
برای مقابله با این کاهش مخاطبان، سینماها مدل‌های جدیدی از کسب و کار را اتخاذ کرده‌اند. برخی از سینماها به نمایش فیلم‌های خاص و مستقل یا تجربه‌های خاص سینمایی (مانند IMAX و 4DX) تمرکز کرده‌اند تا تجربه‌ای فراتر از آنچه پلتفرم‌های استریمینگ ارائه می‌دهند، فراهم کنند. همچنین رویدادهای زنده و نمایش‌های ویژه مانند کنسرت‌ها یا نمایش‌های ورزشی نیز به عنوان رویکردی جدید برای جذب مخاطب استفاده می‌شوند.
ج) همزیستی پلتفرم‌ها و سینماها
در برخی موارد، سینماهای سنتی و پلتفرم‌های استریمینگ شروع به همزیستی کرده‌اند. به عنوان مثال، برخی از فیلم‌های پلتفرم‌های استریمینگ قبل از انتشار آنلاین در سینماها اکران می‌شوند تا همزمان تجربه تماشای فیلم در سالن سینما و دسترسی آنلاین را فراهم کنند. این رویکرد می‌تواند به احیای سینماهای سنتی کمک کند.
4. آینده سینما و پلتفرم‌های استریمینگ
پلتفرم‌های استریمینگ همچنان به رشد خود ادامه می‌دهند و استودیوهای بزرگ‌تر نیز به دنبال راه‌اندازی پلتفرم‌های خود هستند. این امر رقابت را در بازار استریمینگ افزایش داده و محتواهای متنوع‌تری برای مخاطبان فراهم می‌کند. از سوی دیگر، سینماها با تمرکز بر تجربه‌های منحصربه‌فرد و تعاملات اجتماعی می‌توانند مخاطبان خود را حفظ کنند.
نتیجه‌گیری
پلتفرم‌های استریمینگ تأثیرات عمیقی بر صنعت سینما و الگوهای تولید و پخش فیلم گذاشته‌اند. در حالی که این پلتفرم‌ها به مخاطبان آزادی بیشتری در انتخاب و دسترسی به محتوا می‌دهند، سینماهای سنتی نیز با تغییرات خود سعی در حفظ جایگاه خود دارند. آینده این دو حوزه به احتمال زیاد به همزیستی و تطبیق بیشتر با نیازهای مخاطبان منجر خواهد شد.
تغییرات در الگوهای تولید و پخش فیلم: ظهور پلتفرم‌های استریمینگ و تأثیر آن بر سینماهای سنتی در ایران
بلوط پلتفرم امتیازدهی و رتبه بندی فیلم و سریال ایرانی
