انسان در جستجوی معنا کتابی است از ویکتور فرانکل که تجربیات او را به عنوان یک زندانی در اردوگاه‌های کار اجباری نازی‌ها در طول جنگ جهانی دوم شرح میدهد و روش روان‌درمانی او را توصیف میکند، که شامل شناسایی هدفی در زندگی برای احساس مثبت و سپس تصور غوطه‌ورانه آن نتیجه می‌شود.
به گفته فرانکل، نحوه تصور یک زندانی از آینده بر طول عمر او تأثیر می گذاشت. این کتاب قصد دارد به این سوال پاسخ دهد که زندگی روزمره در یک اردوگاه کار اجباری چگونه در ذهن یک زندانی عادی منعکس شده است؟ بخش اول، تحلیل فرانکل از تجربیاتش در اردوگاه‌های کار اجباری است، در حالی که بخش دوم، ایده‌های او درباره معنا و نظریه‌اش به نام لوگوتراپی را معرفی میکند.
بر اساس نظرسنجی انجام شده توسط باشگاه کتاب ماه و کتابخانه کنگره، جستجوی انسان برای معنا به فهرستی از «ده کتاب تأثیرگذار در ایالات متحده» تعلق دارد. در طول عمر نویسنده در سال 1997، کتاب بیش از 10 میلیون نسخه فروخته بود و به 24 زبان ترجمه شده بود.
ویکتور امیل فرانکل (زادهٔ ۲۶ مارس ۱۹۰۵ – درگذشتهٔ ۲ سپتامبر ۱۹۹۷) روان‌پزشک و عصب‌شناس اتریشی و پدیدآورندهٔ معنادرمانی (لوگوتِراپی) بود.
او همچنین بنیانگذار لوگوتراپی یا معنادرمانی است که نوعی روش روان درمانی به حساب می‌آید. ویکتور فرانکل پس از جان سالم به در بردن از اردوگاه‌های مرگ نازی‌ها، چندین کتاب درمورد نحوه یافتن معنای زندگی نوشت. کتاب انسان در جستجوی معنا مهمترین و معروف‌ترین اثر فرانکل است.
از دیگر اثار برجسته وی میتوان به "آری به زندگی" و "اراده به معنا" اشاره کرد.
یک سال پیش از دستگیری و انتقال ویکتور فرانکل به اردوگاه کار اجباری او مشغول نوشتن اولین نسخه از کتاب دکتر و روح بود؛ کتابی که منطق ساختاری روان‌درمانی او را شرح میداد. این اثر منتشر نشد و دست‌نوشته‌های فرانکل در انتقال به اردوگاه با لباس‌هایش از او گرفته شد و او محبوس در اردوگاه تلاش می‌کرد تا آن را دوباره به قلم درآورد.
در سال ۱۹۴۶ او نخستین نسخه از کتاب The Doctor and the Soul را منتشر کرد؛ با فصلی درباره روانشناسی اردوگاه‌های کار اجباری. این کتاب جزو نخستین کتاب‌های چاپ‌شده در وین، پس از جنگ است.
ویکتور فرانکل ظرف ۹ روز کتابی منتشر کرد که تا امروز استقبال بی‌نظیری از آن شده است؛ انسان در جستجوی معنا. البته نام آلمانی این کتاب در آن سال چیز دیگری بود؛ روانشناس اردوگاه کار اجباری.
این کتاب در سال ۱۹۵۹ با نام انگلیسی «انسان در جستجوی معنا» در آمریکا منتشر شد و در سال ۱۹۹۱ به عنوان یکی از ده کتاب تأثیرگذار آمریکا شناخته شد. این اثر فرانکل به عنوان الهام‌بخشترین و یکی از مهمترین آثار قرن بیستم محسوب می‌شود.
فرانکل در این کتاب سه مرحله از سازگاری با زندگی در اردوگاه‌های کار اجباری را بیان میکند:
شوک یا انکار در طول پذیرش اولیه
بی‌تفاوتی نسبت به دیگران
مسخ شدن و سرخوردگی بازماندگان
به طور کلی این کتاب به دو بخش تقسیم بندی شده که در ادامه هر یک از آن‌ها را با هم بررسی می‌کنیم.
بخش اول این کتاب به دوران اسارت فرانکل برمی‌گردد. فرانکل با جزئیات این دوران سیاه و وحشتناک را به تصویر کشیده است. او با بررسی‌های خود متوجه می‌شود آن دسته از زندانیانی که معنا یا هدفی را برای خود ترسیم کرده‌اند، با رنج و سختی‌های این اردوگاه بهتر کنار می‌آیند.
موضوعی که نویسنده میخواهد به ان اشاره کند دقیقا همین است. اگر فرانکل و دیگر زندانیان توانستند با پیدا کردن یا حداقل ساختن یک معنا و هدف برای خودشان از یکی از مخوف‌ترین مکان‌های تاریخ جان سالم به در ببرند، پس حتما ما هم می‌توانیم با پیدا کردن هدف و معنا بخشیدن به زندگیمان از پس هر سختی و مشکلی بربیاییم.
فرانکل بعد از رهایی از اردوگاه‌های کار اجباری تصمیم میگیرد تا نوع جدیدی از روش روان‌درمانی را با نام لوگوتراپی یا معنادرمانی امتحان کند. به طور کلی فلسفه لوگوتراپی بر پایه این است که پیدا کردن یک معنا و مفهوم برای زندگی می‌تواند به ما در تحمل سختی‌ها و رنج‌های روزگار کمک کند.
اگر موفق شود، با وجود همه تحقیر‌ها به زندگی ادامه میدهد. فرانکل که به نیچه علاقمند است به این گفته‌اش نیز ایمان دارد که « کسی که چرایی زندگی را یافته با هر چگونه‌ای نیز خواهد ساخت.»
وقتی رفیقی را میدیم که سیگارهایش را پی در پی دود میکند، پی میبردیم که ایمان خود را به نیروی پایداری‌اش در ادامه زندگی از دست داده است. و وقتی کسی این ایمان را از دست میداد، به ندرت به وجودش بازمی‌گشت و می‌بایست آن شخص را از دست رفته می‌پنداشتیم.
اکنون اگر از ما درمورد حقیقت گفته‌ی داستایوسکی بپرسند که« بشر موجودی است که به همه چیز عادت کند»، پاسخ خواهیم داد:« بله، بشر موجودی است که به همه چیز خو میگیرد؛ اما نپرسید چگونه.»
چند سال پیش، دکتر آبایی به من پیشنهاد خواندن کتاب "انسان در جستجوی معنا" را دادند. از آنجایی که علاقه‌مند به سبک‌های زندگینامه‌ای و روانشناسی بودم، تصمیم گرفتم این کتاب را بخوانم و این تجربه جذاب، سرآغاز سفرم به دنیای کتاب‌ها شد.
در پایان، به همه کسانی که در جستجوی معنا و هدف در زندگی‌شان هستند، پیشنهاد می‌کنم کتاب "انسان در جستجوی معنا" را بخوانند. این کتاب می‌تواند در مواجهه با سختی‌ها و مشکلات زندگی، باعث افزایش امید و تلاش بیشتر برای یافتن معنا و هدف در زندگی شود.
