اخیراً ادعایی مطرحشده مبنی بر اینکه ویژگی کلیدی بیتکوین، یعنی مقاومت در برابر تغییر، ممکن است خود به تهدیدی برای آن تبدیل شود. این ادعا قابلتوجه است؛ چرا که میتوان گفت قیمت و اعتبار تمام رمزارزها تا حد زیادی به تمامیت بیتکوین وابسته است. اما این ادعا دقیقاً چیست؟ برای توضیحِ بهتر، ابتدا لازم است چند پیشفرض و دانستۀ کلیدی را مرور کنیم.
نکتۀ نخست: بیتکوین نوعی دفترکل توزیعشده است که تمام تراکنشهای انجامشده در یک بلاکچین را همراه با آدرس عمومی و دادههای تراکنش ثبت میکند.
نکتۀ دوم: پژوهشگران حوزۀ امنیت، اخیراً باتنتی کشف کردهاند که در برابر حذف آمار مقاوم است. بهطور معمول، باتنتها را میتوان از طریق سرور کنترلکننده آنها غیرفعال کرد. اما، طراحان این باتنت، ایدهای نوآورانه بهکار بردهاند که امنیت اپراتورهای آن را افزایش میدهد. این ایده استفاده از دفترکل بلاکچین است. همانطور که پیشتر نیز اشاره شد، یکی از مهمترین ویژگیهای دفترکل مقاوم بودن آن در برابر تغییر است.
پرسش اینجاست؛ اگر کسی محتوای نامناسب یا غیرقانونی را در بلاکچین قرار دهد، چه اتفاقی میافتد؟ در بلاکچین، یا همه اعضای شبکه باید یک کپی از آن محتوا را داشتهباشند، یا فلسفۀ بلاکچین، شفافیت و مقاومت در برابر تغییر، نقض میشود. البته، لازم به ذکر است که دقیقاً همه کاربران بلاکچین یک نسخه کامل از دفترکل را ندارند. همچنین دادهها معمولاً بهصورت هش یا قطعات کوچک ذخیره میشوند و نسخۀ اصلی فایلها خارج از زنجیره نگهداری میشود. بنابراین، حجم واقعی دادههای بلاکچین محدود است و عملاً امکان ذخیرۀ مستقیم فایلهای بزرگ وجود ندارد.
با این حال، چند سال پیش، کاربران متوجهِ برخی اطلاعات بهنسبت عجیب در بلاکچین بیتکوین شدند. این اطلاعات تصاویر دیحیتالی مانند تصویر نلسون ماندلا ، لوگوی بیتکوین، وایتپیپر اصلی آن، تبلیغات و حتی محتوای پورنوگرافی(!)، و همچنین برخی اسناد و مدارک فاششده را شامل میشد که توسط کابران بیتکوین با هویت ناشناس وارد دفترکل شدهبود. اگرچه هیچیک از این دادهها در عمل تهدیدی مستقیم نبودند، اما توجه کاربران را به خود جلب کردند.
پس چرا کسی این اطلاعات را حذف نکرد؟ پاسخ روشن است: بلاکچین در برابر تغییر بسیار مقاوم است. وقتی دادهای به دفترکل اضافه میشود، مانند حک شدن آن روی یک سنگ مقدس است! برای حذف آن، باید یک فورک از بلاکچین ایجاد شود که کاری بسیار پیچیده و دشوار است.
فورکها بهندرت رخ میدهند و تا به امروز هیچیک به دلیل الزامات قانونی ایجاد نشدهاند. گذشته از این، فورکهای مکرر میتوانند به اعتبار بیتکوین بهعنوان یک رمزارز معتبر آسیب برسانند. بنابراین، در عمل، دفترکل بیتکوین غیرقابل تغییر است.
طراحان باتنتها دقیقاً از همین ویژگی بلاکچین استفاده میکنند؛ این موضوع قطعاً تبعاتی منفی بههمراه دارد که از ماهیت تمرکززدایی نشأت میگیرد. چنین آزادی وسیعی، در کنار منافعی که ایجاد میکند، میتواند به برخی آسیبهای اجتماعی دامن بزند.
بهطور کلی، جهان در طول سه دهۀ اخیر شاهد قدرت شبکههای آزاد بودهاست: شبکههای اجتماعی، بلاکچین و حتی خودِ وب. آنچه که به این شبکهها قدرت میدهد تعداد کاربران و لینکهای بالقوهای است که بهواسطۀ این شبکهها، بین کاربران ایجاد میشود. این قدرت درست مانند شمشیری دولبه است.
البته نمیتوان جلوی تغییر و تکنولوژی را گرفت، اما میتوان هوشمندانهتر از آنها استفاده کرد و شاید بتوان دست افراد سوء استفادهگر را از این امکانات کوتاه کرد؛ امکانانی که در ذات خود مفیدند و فلسفهای زیبا دارند.
