از جمله فناوری های جدید در زمینه متریال و مصالح ساختمانی انواع بتن اکسپوز است که کارایی گسترده و متنوعی دارند. این بتن ها به دلیل فاکتورهایی مانند صاف و یکدست بودن در زیباسازی نمای ساختمان و قسمت هایی از نمای داخلی به کار می روند. از سوی دیگر به دلیل قابلیت رنگ آمیزی ، هماهنگ کردن آن با سایر المانهای دکوراسیون داخلی امکان پذیر است.
استفاده از انواع بتن اکسپوز به یک مورد خاص ختم می شود. به عبارت دیگر به دلیل گستردگی این متریال مدرن در ساختمان سازی می توان در پروژه های بزرگ و کوچک ساختمان سازی ، پل های شهری ، سدسازی و … از آن ها استفاده کرد. در این نوشتار قصد داریم درباره اجرای بتن اکسپوز و انواع آن اطلاعاتی در اختیار شما قرار دهیم.
عمده تفاوت بتن اکسپوز با سایر بتن‌ها در نحوه ساخت آن است؛ یعنی با مصالح یکسان و طرح اختلاط ثابت، امکان تغییر در نحوه ساخت، قالب‌گیری، ویبره و پیش‌ساخته بودن وجود دارد.
بتن اکسپوز درجا
در مکان‌های عظیم چون سالن اجتماعات بزرگ، آرامگاه‌های معصومین، شهدا یا ورزشگاه‌ها و سایر اماکنی که در معرض دید همگان است، از یک لایه بتن نما برای ایجاد ظاهر زیبا استفاده می‌شود. برای بهره‌گیری از این روش، نیاز به قالب‌بندی مناسب و طرح اختلاط دقیق است. روغن قالب بتن یکی از افزودنی‌های بسیار مفید در این روش است.
نمونه قابل درک بتن اکسپوز درجا بسیار زیاد است و از جمله آن می‌توان به حرم مطهر حضرت معصومه (سلام الله علیها) و امام رضا (علیه‌السلام)، محوطه و سالن انتظار فرودگاه‌ها، پارکینگ‌های طبقاتی و حتی نمای بسیاری از ساختمان‌ها اشاره نمود که بتن اکسپوز درجا جلوه ویژه‌ای در کاربری آنها به وجود آورده است.
بتن اکسپوز پیش‌ساخته
اگر بتن اکسپوز در کارگاه ساخته شود و همان‌جا عمل آوری و خشک گردد، پیش‌ساخته نام می‌گیرد. در این روش، باید هنگام خرید قطعات به استاندارد بودن و اعتبار شرکت سازنده قطعات بسیار دقت نمود. اکیپ اجرایی نصب قطعات بتن اکسپوز، باید از مهارت بالایی برخوردار باشند. بیشتر سمنت پلاست‌ها و کفپوش‌های بتنی و برخی از نماپوش‌های بتنی مثل تایل بتنی، جزو قطعات بتن اکسپوز پیش‌ساخته هستند.
بتن اکسپوز پرسی
نام این روش برگرفته از دستگاه پرس‌کننده بتن است. جدول‌ها و کفپوش‌های پرسی با این روش ساخته شده و مقاومت و دوام بسیار بالایی در برابر بارگذاری و شرایط جوی مخرب دارند. این نوع از قطعات پیش‌ساخته، قابلیت خشکه چینی دارند. مخلوط بتنی آماده شده برای ساخت این قطعات، باید اسلامپ بسیار کم (در حد صفر) داشته باشند.
در این روش ابتدا یک مخلوط سیمانی با قوام بالا تهیه شده و در قالب ریخته می‌شود. سپس یک جک، نیروی لازم را برای تراکم و شکل‌گیری وارد می‌کند؛ نیرویی که با سرعت کم افزایش می‌یابد.
در انواع بتن اکسپوز پس از شکل‌گیری و قالب‌گیری، نیرو برداشته شده و قطعه ساخته شده با احتیاط از قالب جدا می‌شود. موضوع اصلی در این روش، دستیابی به حد تراکم مورد نظر و جدا کردن با احتیاط از قالب است که با استفاده از روغن قالب، اطمینان این روش بسیار بالا خواهد رفت.
اولین استفاده گسترده از نمای بتن اکسپوز در مرکز هنرهای بصری کارپنتر دانشگاه هاروارد بود . در اواسط دهه ۱۹۵۰ ایده ایجاد مکانی برای هنرهای تجسمی در دانشگاه هاروارد شکل گرفت و دپارتمان جدیدی به هنرهای تجسمی اختصاص یافت. خوزه لوئیس سرت ، که در آن زمان رئیس دانشکده تحصیلات تکمیلی طراحی و رئیس کمیته دانشگاه هاروارد بود ، دوست و همکار قبلی خود لوکوربوزیه را برای طراحی ساختمان انتخاب کرد . به این ترتیب اولین ساختمان با نمای کامل بتن اکسپوز در سال ۱۹۶۱ توسط معمار برجسته فرانسوی لوکوربوزیه طراحی گردید .
بتن اکسپوز از ترکیب آب، سنگدانه (شن و ماسه) و سیمان پرتلند تولید شده است. این مواد با مقدار مشخصی با هم ترکیب شده که به آن طرح اختلاط می‌گویند که ویژگی ناشناخته کیفیت تایل‌ها محسوب می‌شود. وجه تمایز آن با بتن معمولی وجود الیاف پلیمری و طبیعی در ترکیبات آن بیان شد. مدت زمان طرح اختلاط بتن بسیار مناسب بوده و باید به این موضوع که باعث کیفیت بهتر آن شده توجه شود. بعد از تولید این بتن آنها را قالب‌گیری کرده و مقاوم و مستحکم هستند. استفاده از مکمل‌های مختلف مانند انواع ژل روان کننده در تهیه آن باعث کاهش آب و افزایش مقاومت و افزایش تراکم این بتن می‌گردد.
از مهم‌ترین استفاده‌های بتن اکسپوز اجرا و نصب آن در نمای ساختمان است. به دلیل اینکه این بتن‌ها بسیار صاف و صیقلی بوده، نیازی نیست که برای نمای ساختمان روی آنها تغییراتی ایجاد شود. اما در موارد دیگری در ابعاد مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. از جمله آنها طراحی داخلی منازل، کف و دیوارها، در ساخت فلاور باکس و مبلمان فضای باز محوطه سازی، المان‌ها و تزئینات دکوراسیون داخلی هستند. لازم به ذکر است امروزه این بتن‌ها به صورت‌های هرمی، ترابی انگل، پریسما و... نیز تولید می‌شوند و با نورپردازی بسیار منحصربه‌فرد خواهند شد.
بتن اکسپوز مزایا و ویژگی‌هایی زیادی دارد که از جمله آن می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
1. استفاده از بتن معماری در نماهای داخلی، به دلیل براق بودن سطح
2. بکارگیری بتن اکسپوز در کف ساختمان، به دلیل صاف نبودن سطح بتن
3. قابلیت ساخت بتن کم‌رنگ، متوسط و پررنگ، بدون استفاده از پودر رنگ
4. قابلیت رنگ‌پذیری مخلوط تازه بتن اکسپوز
5. سرعت اجرا در مقایسه با سایر روش‌های نماکاری
6. طول عمر بالای بتن اکسپوز، به دلیل دوام فوق‌العاده
7. مقاومت زیاد بتن نما در برابر نور خورشید و سایر عوامل محیطی
8. ساختار غیر قابل نفوذ
9. سبک‌سازی به دلیل حذف مصالح اضافی نما
10. وزن مخصوص در حدود ۱۶۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب
11. نفوذپذیری کم و آب‌بند بودن
12. مقاومت دو برابری نسبت به بتن معمولی
13. طول عمر بهره‌برداری بیش از ۷۰ سال در شرایط عادی
14. قابلیت برش قطعات پیش‌ساخته بتن اکسپوز
15. سازگاری بتن اکسپوز با محیط اطراف؛ برای مثال ترکیب بتن و شیشه یا چوب در نما
16. خاصیت عایق بودن بتن در صورت رعایت دقیق ساخت و اجرای این بتن
17. عایق حرارتی و صوتی با درزبندی مناسب
18. مصالح بهینه انرژی و زیست محیطی
19. کمتر شدن تخریب محیط زیست
نمای داخلی و خارجی ساختمان: به دلیل صاف بودن سطح بتن اکسپوز از آن در نمای داخلی و خارجی استفاده می‌شود.
فضاهای عمومی و تجاری: استفاده از بتن به عنوان پوشش نهایی، بدون هیچ لایه دیگری بر روی آن، برای فضاهای عمومی و تجاری یک انتخاب اقتصادی است.
مسیرها (پیاده روها، راهروها و …): حفظ و نگهداری از بتن اکسپوز در مسیرها، به خصوص پیاده روها و مسیرها ماشین رو، به علت تردد زیاد، از اهمیت بالایی برخوردار است. در این موارد، پس از مدتی بتن اکسپوز آن جلا و رنگ و روی اولیه خود را از دست می دهد. برای رهایی از چنین مشکلاتی می توانید با متخصصان ما در گروه بینا تماس بگیرید.
دیوارهای داخلی و خارجی: بکارگیری سطح بتن اکسپوز به عنوان بخشی از طراحی معماری، یکی از به روزترین انتخاب‌ها در ساختمان های مدرن است.
محوطه سازی: برای ساخت کفپوش های راه باغ ها یا پوشش دیوارهای حصار در باغ ها و یا همچنین سازه هایی که جهت زیبایی در پارک ها بنا می کنند، استفاده از این محصول کاملا مناسب و به صرفه است.
اطراف سازه های آبی و استخرها: به دلیل مقاوم بودن بتن اکسپوز در برابر آب از آن در اطراف بناهای آبی و استخرهای مختلف استفاده می‌شود.
بتن اکسپوز کف: پنل های بتن اکسپوز کف، جایگزین بسیار خوبی برای کفپوش هایی از جنس‌های مختلف مانند سنگ، آجر و … می‌باشند که در ابعاد مختلف ساخته می‌شوند. این پنل ها با توجه به مکانی که قرار است در آنجا بکار روند در ضخامت های 2.5 تا 5 سانتی متر، تولید می‌شوند. پنل هایی با ضخامت های بالاتر برای مکان‌های شلوغ و پرتردد مناسب است.
استفاده از بتن اکسپوز برای اولین بار در نمای ساختمان مربوط به کشور آمریکا و توسط فردی به نام ارنست لسلی رنسام و در اروپا توسط سرمایه دار معروف فرانسوا هنبیک است. هنبیک فرانسوی توانست برای اولین بار در سال 1892 یک سازه اسکلتی تماما بتنی را از پی تا سقف بنا کند.
طی سال های 1945 تا 1950 از تایل های بتنی نما به عنوان پوشش استفاده می‌شد. بعد از آن و در سال های 1950 تا 1955 در کشور بلژیک هم استفاده از بتن اکسپوز به دلیل مزایای زیادی که داشت متداول گردید. از دهه 1960 از تایل های بتن اکسپوز پیش ساخته در معماری هم استفاده شد.
اولین بروشور در رابطه با پیشنهادات فنی در مورد بتن های تزیینی با مصارف دکوراتیو در سالهای 1965 تا 1970 چاپ شد.
بین سالهای 1970 تا 1990 استفاده از بتن اکسپوز در نمای ساختمان رو به افزایش گذاشت. مقاومت و ماندگاری بالای سازه های پیش ساخته بتن اکسپوز باعث شد بسیاری از معماران از بتن اکسپوز در طراحی و ساخت ساختمان ها استفاده کنند و این روند تا حدی ادامه یافت که در سال 1975 تعداد 31 تولید کننده قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته با مصارف دکوراتیو در حال فعالیت در این زمینه بودند.
امروزه استفاده از بتن اکسپوز در نمای ساختمان به دلیل قیمت مقرون به صرفه بودن و سهولت در دسترسی و مزایای دیگر در جهان متداول است. در کشور ما هم برای پوشش بیرونی بسیاری از پروژه‌های ساختمانی از این بتن نما استفاده می‌شود.
بتن های اکسپوز یکی از روش های نوین پوشش های معماری است که بدون قرار دادن هرگونه لایه روی بتن اجرا می شود و بتن بصورت کلی در معرض دید کاربران فضا می باشد. این بتن ها با طراحی های مدرن سازگاری بیشتری دارند و کمتر مناسب فضا های با طراحی کلاسیک است. علاوه بر بتن ریزی درجا و استفاده در محل از بتن تازه اکسپوز این بتن ها برای ساخت قالب های پیش ساخته ای که در معرض دید قرار خواهند گرفت نیز استفاده می شوند. ترکیبات این ماده به شرح زیر می‌باشد.
1. سیمان
2. شن
3. ماسه
4. فوق روان کننده ( رزین سنگ مصنوعی )
5. پوزولان
6. الیاف فلزی
7. الیاف شیشه
8. انواع الیاف پلیمری
9. پلیمری های ترنری
10فیلرهای متنوع با نسبت آب به سیمان کمتر
