سی ام سی (کربوکسی متیل سلولز) نوعی از مشتقات سلولز است که با افزودن گروه های کربوکسی متیل اصلاح شده است. سلولز یک پلیمر طبیعی است که در دیواره سلولی گیاهان یافت می شود و جزء اصلی چوب، کاغذ و پنبه است. سی ام سی پودری سفید، بی بو و بی مزه است که در آب محلول است و دارای طیف وسیعی از خواص است که آن را در کاربردهای مختلف مفید می کند.
یکی از ویژگی های اصلی CMC توانایی آن در تشکیل محلول چسبناک هنگام حل شدن در آب است. این باعث می شود که به عنوان یک عامل غلیظ کننده، چسباننده و تثبیت کننده در محصولات مختلف مانند مواد غذایی، دارویی و آرایشی مفید باشد. سی ام سی همچنین یک عامل سوسپانسیون خوب است، به این معنی که می تواند به معلق نگه داشتن ذرات جامد در مایع کمک کند، و همچنین می تواند به عنوان یک امولسیفایر عمل کند که به مخلوط کردن دو مایع غیر قابل اختلاط کمک می کند.
علاوه بر کاربرد آن در محصولات مصرفی، CMC در کاربردهای مختلف صنعتی مانند سیالات حفاری، کاغذسازی، منسوجات و ساختمان سازی نیز استفاده می شود. این ترکیب یک انتخاب محبوب برای این برنامه ها به دلیل هزینه کم، پایداری خوب و تطبیق پذیری آن است.
سی ام سی با اصلاح شیمیایی سلولز، که یک پلیمر طبیعی است، تولید می شود. مواد اولیه اصلی برای تولید CMC سلولز، هیدروکسید سدیم و اسید مونوکلرواستیک است. فرآیند تولید سی ام سی شامل چندین مرحله است:
سلولز ابتدا با هیدروکسید سدیم تصفیه می شود تا مشتق سلولز سدیم تولید شود. سپس، مشتق سدیم سلولز با اسید مونوکلرواستیک درمان می شود تا یک مشتق سلولز با گروه های کربوکسی متیل متصل به مولکول سلولز تولید شود. در نهایت محصول CMC شسته، خشک و آسیاب می شود تا به پودر ریز تبدیل شود.
صنایع غذایی؛ به عنوان یک عامل غلیظ کننده، تثبیت کننده و عامل سوسپانسیون در محصولات غذایی مختلف مانند بستنی، سالاد و سس به کار می رود.
صنعت داروسازی؛ به عنوان چسباننده قرص و کپسول، تجزیه کننده و عامل سوسپانسیون در تولید محصولات دارویی مختلف مانند شربت، کرم و پماد استفاده می شود.
صنعت آرایشی و بهداشتی؛ به عنوان یک عامل غلیظ کننده، تثبیت کننده و عامل سوسپانسیون در محصولات بهداشتی مختلف مانند شامپوها، نرم کننده ها و لوسیون ها کاربرد دارد.
سیالات حفاری؛ به عنوان یک عامل سوسپانسیون در سیالات حفاری برای کمک به معلق نگه داشتن ذرات جامد و بهبود پایداری سیال استفاده می شود.
کاغذ سازی؛ به عنوان کمک نگهدارنده و کمکی در تولید کاغذ برای کمک به بهبود کیفیت و استحکام کاغذ استفاده می شود.
صنعت نساجی؛ به عنوان یک عامل تعیین اندازه در تولید منسوجات برای بهبود استحکام و ثبات ابعادی پارچه استفاده می شود.
صنعت ساخت و ساز؛ به عنوان یک عامل نگهدارنده آب در ساخت و ساز برای کمک به بهبود مقاومت و دوام سیمان و بتن استفاده می شود.
انواع مختلفی از کربوکسی متیل سلولز (CMC) وجود دارد که از نظر درجه جایگزینی (تعداد گروه های کربوکسی متیل در هر مولکول سلولز) و ویسکوزیته متفاوت هستند و این تفاوت ها بر خواص و کاربردهای CMC تأثیر می گذارد. انواع CMC عبارتند از:
سی ام سی با جایگزینی کم؛ دارای درجه جایگزینی پایینی (کمتر از 0.7 گروه کربوکسی متیل در هر مولکول سلولز) است.
سی ام سی با جایگزینی متوسط؛ دارای درجه جایگزینی متوسطی (بین 0.7 تا 1.2 گروه کربوکسی متیل در هر مولکول سلولز) است.
سی ام سی با جایگزینی بالا؛ دارای درجه بالایی از جایگزینی (بیشتر از 1.2 گروه کربوکسی متیل در هر مولکول سلولز) است.
