اسید فرمیک ساده ترین شکل کربوکسیلیک اسید است که اسید متانوئیک نیز نامیده می شود. HCO2H یا HCOOH فرمول شیمیایی اسید فرمیک است. اسید فرمیک به طور طبیعی در مورچه‌های خاصی وجود دارد و یک واسطه شیمیایی حیاتی است.
اسید فرمیک کاربرد بسیاری در آزمایشگاه دارد. این ترکیب به طور طبیعی وجود دارد و به صورت مصنوعی نیز سنتز می شود. در طبیعت، بیشتر در نیش حشرات از جمله مورچه ها و زنبورها وجود دارد. این ماده مسئول ایجاد بسیاری از ناراحتی هایی می شود که بلافاصله پس از نیش مورچه یا نیش زنبور اتفاق می افتد.
اسید فرمیک وقتی که غلظت بالایی داشته باشد می تواند بسیار خطرناک باشد، اما معمولاً در غلظت مجاز به عنوان نگهدارنده در محصولات غذایی یا به عنوان یک آفت کش در محصولات استفاده می شود. در حالت خام دارای بوی بسیار قوی است. به جای استفاده معمولی از آن به عنوان مانعی برای شکارچیان، استفاده های مفید روزانه متعددی برای این ماده انعطاف پذیر توسط انسان پیدا شده است.
اسید فرمیک به صورت صنعتی با حرارت دادن هیدروکسید سدیم و مونوکسید کربن در فشار 6 تا 10 اتمسفر و دمای 210 درجه سانتی گراد تهیه می شود.
NaOH + CO → HCOONa
محلول آبی اسید از تقطیر نمک سدیم با اسید سولفوریک رقیق به دست می آید. اسید فرمیک بی آب از محلول آبی با افزودن فرمات بوتیل و سپس تقطیر به دست می آید.
اسید فرمیک از دیگر اعضای سری مونوکربوکسیلیک اسید به دلیل خواص کاهنده قوی آن متفاوت است. این ترکیب نیترات نقره آمونیکی و نمک بسیاری از فلزات سنگین را کاهش می دهد. اسید فرمیک به صورت دایمر در فاز بخار و محلول آبی وجود دارد. در فاز مایع به صورت پلیمر وجود دارد. برخی از خواص مهم اسید فرمیک در زیر آمده است:
هنگامی که اسید فرمیک تحت فشار در دمای 160 درجه سانتیگراد گرم می شود، تجزیه می شود و دی اکسید کربن و هیدروژن تشکیل می شود. همین تجزیه در دمای اتاق در حضور کاتالیزورهای شیمیایی مانند پلاتین، ایریدیوم، رودیوم و غیره صورت می گیرد.
اسید فرمیک بسته به غلظت آن می تواند ملایم یا به طور استثنایی سمی باشد. ما فقط در طول تماس عادی خود با این ماده شیمیایی در معرض غلظت های بسیار کم قرار می گیریم. به این دلیل تقریباً هیچ خطری وجود ندارد. با این حال، پس از قرار گرفتن در معرض غلظت های بالا، ممکن است عوارض جانبی مضر زیادی رخ دهد.
در صورت تنفس مستقیم، بلعیدن یا تماس می تواند باعث آسیب واقعی شود. زخم، ناراحتی، حالت تهوع، سوزش و درد شدید در ناحیه آسیب دیده در صورت تماس با غلظت بالای اسید فرمیک محتمل است.
اسید فرمیک ممکن است با توجه به غلظت آن بسیار خطرناک باشد. هنگام تماس با اسید فرمیک رقیق هیچ تهدید یا ترسی از تحت وجود ندارد.
برعکس، اگر با غلظت های بالای اسید فرمیک در تماس باشید، عوارض جانبی خطرناک زیادی می تواند ایجاد شود. خطرناک ترین ویژگی این ماده شیمیایی خاصیت بسیار خورنده اسید فرمیک در قوی ترین شکل آن است. از آنجایی که این ماده شیمیایی بسیار خورنده است، بنابراین مهم است که هنگام استفاده از آن مراقب باشید، زیرا گاهی اوقات ممکن است در صورت استنشاق، لمس مستقیم یا بلعیده شدن آسیب قابل توجهی به همراه داشته باشد. در واقع، این اسید در قوی ترین شکل خود می تواند به قسمت های مختلف بدن ما آسیب برساند بنابراین جوانب احتیاط را رعایت نمایید.
