اسید سولفوریک (H2SO4) یک ترکیب شیمیایی بسیار خورنده با سابقه طولانی و یک اسید قوی دیپروتیک است. اسید سولفوریک غلیظ 18 مولار است. وزن فرمول آن 98.08 گرم بر مول و شماره CAS آن 7664-93-9 است. اسید سولفوریک سومین ماده شیمیایی صنعتی است که به طور عمده تولید می شود. این مایع بی بو، چسبناک و بی رنگ است و در آب محلول است.
از دیگر نام های اسید سولفوریک می توان به روغن ویتریول، اسید باتری، اسید گوگرد و سولفات هیدروژن نیز اشاره کرد. سولفوریک اسید یک ماده شیمیایی خورنده برای فلزات و بافت است و ظاهری روغنی و شفاف دارد. در صورت الکترولیز اسید سولفوریک رقیق محصولات آن گاز هیدروژن و گاز اکسیژن خواهند بود.
اسید سولفوریک معمولاً در آزمایشگاه های علمی مختلف برای اهداف مختلف استفاده می شود. این اسید خورنده اگر به درستی نگهداری و ذخیره نشود، می تواند بسیار خطرناک باشد. در این مقاله، ما اصول اولیه کاربرد اسید سولفوریک، از جمله رویههای ایمنی را که باید هنگام کار با این ماده رعایت کنید عنوان می کنیم لطفا همراه ما باشید.
در حالی که خود اسید سولفوریک غلیظ معمولاً برای استفاده گسترده تجاری یا خانگی بسیار خطرناک در نظر گرفته می شود، در فرآیند تولید بسیاری از محصولات خانگی استفاده می شود. بسیاری از باتری های بزرگ (مانند باتری های ماشین آلات سبک و سنگین) از اسید سولفوریک برای ایجاد نیرو با یک واکنش شیمیایی استفاده می کنند.
این اسید یک عنصر اصلی در صنایع شیمیایی است. همچنین یک عنصر رایج در کودهای غیر آلی فسفات است. اسید سولفوریک بیشتر در فرآوری فلزات در تولید مس و روی استفاده می شود. همچنین سطح ورق فولادی را تمیز می کند که به آن ترشی می گویند.
در صنعت مراقبت از پوست، استفاده از اسید سولفوریک برای ساخت پمادهای پوستی برای التیام عفونت های پوستی مانند زخم های شانکر است. کاربردهای دیگر در تولید عطر و جوهر چاپ است. برخی از پاک کننده های فاضلاب نیز حاوی اسید سولفوریک هستند که آنها را برای کاربران بی تجربه بسیار خطرناک می کند. الکترولیز اسید سولفوریک یکی از واکنش هایی است که در آزمایشگاه انجام می شود.
اسید سولفوریک غلیظ که به نام اسید سولفوریک بی آب نیز شناخته می شود، باید با احتیاط بسیار در آزمایشگاه استفاده شود. دانشجویان باید از واکنش های شیمیایی بالقوهای که میتوانند هنگام تعامل اسید سولفوریک با بسیاری از مواد به ظاهر بی ضرر رخ دهند، آگاه باشند. به عنوان مثال، آب و اسید سولفوریک به دلیل ماهیت بسیار گرمازای این واکنش می توانند باعث واکنش شدید شوند که ممکن است منجر به فوران مخلوط و ایجاد سوختگی شیمیایی شود. به همین دلیل رقیق سازی اسید سولفوریک باید همیشه با افزودن اسید به آب انجام شود.
اسید سولفوریک همچنین می تواند گاز هیدروژن را در هنگام تماس با فلزات خاص تولید کند. اسید سولفوریک غلیظ با شکر در یک نمایش چشمگیر به نام مار کربنی واکنش می دهد. سایر واکنش های رایج مانند رنگین کمان، الکترولیز اسید سولفوریک و تیتراسیون های MOM را می توان با استفاده از اشکال رقیق اسید سولفوریک انجام داد.
برای اطمینان از ایمنی، موادی مانند اسید سولفوریک باید از منابع معتبر خریداری شوند. انواع اسیدهای سولفوریک برای استفاده آزمایشگاهی ارائه می شود. همه این محصولات حاوی برچسب DOT مناسب و کد ذخیره سازی و همچنین اطلاعات شیمیایی مشخص شده هستند. به خاطر داشته باشید که برخی از غلظت ها و حجم های اسید سولفوریک را می توان در مدارس یا مشاغل استفاده کرد.
هنگام کار با اسید سولفوریک باید از تجهیزات حفاظت فردی (PPE) استفاده شود. اسید سولفوریک به دلیل ماهیت خورنده اش در صورت تماس با غشاهای مخاطی و پوست یا لباس می تواند باعث سوختگی شدید شیمیایی و آسیب بافتی جدی شود. به دستکش های مقاوم در برابر مواد شیمیایی نیاز است، زیرا اسید سولفوریک می تواند در عرض چند دقیقه به دستکش های آزمایشگاهی معمولی نفوذ کند.
سپر صورت و لباس محافظ نیز ممکن است ضروری باشد. مثل همیشه، مطمئن شوید که هر تجهیزاتی که استفاده می شود باید در برابر مواد شیمیایی مقاوم باشد. برای اطلاعات کامل در مورد اطلاعات مربوط به حمل و نقل و دفع ایمن، به برگه اطلاعات ایمنی اسید سولفوریک مراجعه کنید.
اسید سولفوریک باید به درستی ذخیره شود تا از واکنش های ناخواسته جلوگیری کند. یک واحد ذخیره سازی ایمن یا کابینت مواد خورنده برای ایمنی حیاتی است. اسید سولفوریک همیشه باید دور از مواد ناسازگار از جمله فلزات نگهداری شود و با نهایت ایمنی استفاده شود.