آسپارتام یک ترکیب آلی است که از طریق سنتز شیمیایی تولید می شود و به صورت گرانول یا پودر سفید موجود است. آسپارتام با مزیت کالری صفر و طعم شیرین نزدیک به شکر حدود 40 سال است که با افزودنی اروپایی E951 به عنوان جایگزین قند در غذا و نوشیدنی مورد استفاده قرار می گیرد. این شیرین کننده به دلیل عوارض جانبی احتمالی، بحث برانگیزترین شیرین کننده در سال های اخیر است.
مصرف طولانی مدت می تواند عوارضی مانند سرطان ، سردرد، اسهال، زوال عقل ، فیبرومیالژیا ، نفخ، تشنج ، افسردگی ، از دست دادن حافظه ، افزایش وزن و اضطراب را به دنبال داشته باشد.
برخلاف سایر شیرین کننده های مصنوعی، بدن ما می تواند آسپارتام را به طور کامل در دستگاه گوارش به فنیل آلانین (حدود 50٪ )، اسید آسپارتیک (حدود 40٪) و متانول (حدود 10٪ ) متابولیزه کند.
فنیل کتونوری (PKU)، یک بیماری ارثی نادر است که در آن آنزیم تجزیه آمینواسید فنیل آلانین در بدن وجود ندارد. بنابراین افراد مبتلا به چنین بیماری باید مصرف فنیل آلانین را کنترل کنند و از آنجایی که هیدرولیز آسپارتام باعث تولید فنیل آلانین می شود، بنابراین آسپارتام نباید توسط افراد مبتلا به PKU مصرف شود.
متانول را می‌توان در غذاهای معمولی مانند میوه‌ها و سبزیجات یافت که بدن به همان شکل از آن استفاده می‌کند، مقدار متانول گرفته شده از آسپارتام کمتر از 10 درصد کل قرار گرفتن در معرض میانگین پیش بینی شده با متانول از همه منابع است. زمانی که متانول جذب می شود به سرعت به فرمالدئید تبدیل می شود که می تواند باعث میگرن شود.
برخی از افراد ممکن است به آسپارتام حساس باشند. تحقیقات نشان داده است که مصرف روزانه دو یا سه قوطی نوشابه رژیمی حاوی آسپارتام باعث ایجاد آلرژی به آسپارتام می شود که علائم آن معمولا به صورت کهیر، بثورات و مشکل در تنفس است.
شیرینی آسپارتام حدود 180-200 برابر شیرین تر از شکر است. مقاومت این شیرین کننده در برابر حرارت در دمای 80 درجه سانتی گراد به راحتی از بین می روند. بنابراین برای مواد غذایی با حرارت بالا مناسب نیست و بیشتر برای نوشیدنی های غیر الکلی، غذای خشک، قهوه، بستنی، ژله، دسر استفاده می شود.
بعد از مصرف آسپارتام این شیرین کننده در روده کوچک هضم می شود. در طول هضم توسط همان آنزیم های گوارشی مانند سایر غذاهای پروتئینی به دو اسید آمینه، اسید آسپارتیک و فنیل آلانین تجزیه می شود که در غذاهایی مانند شیر و تخم مرغ نیز یافت می شود.
آسپارتام هرگز دست نخورده وارد جریان خون نمی شود. بدن از آمینو اسیدهای آن برای ساخت بافت ها و سلول های جدید استفاده می کند، درست مانند آمینو اسیدهای حاصل از هضم سایر غذاهای پروتئینی. مقدار کمی متانول نیز از تجزیه آسپارتام حاصل می شود. البته تولید متانول در بدن جای نگرانی ندارد زیرا میوه ها و سبزیجات نیز حاوی متانول هستند. در واقع، آب یک گوجه فرنگی حاوی حدود شش برابر بیشتر از یک نوشیدنی شیرین شده با آسپارتام متانول دارد.
در حالی که قند سفره از دو کربوهیدرات گلوکز و فروکتوز ساخته شده است، آسپارتام از دو اسید آمینه به نام‌های آسپارتیک اسید و فنیل آلانین تشکیل شده است. هنگامی که بدن آسپارتام را تجزیه می کند، دو اسید آمینه از هم جدا شده و مقدار کمی متانول تشکیل می شود. همین ترکیبات همچنین در مقادیر بسیار بیشتری در غذاهایی مانند گوشت، شیر، میوه ها و سبزیجات یافت می شوند.
بنابراین، مقداری که از آسپارتام دریافت می کنید در مقایسه با آنچه از منابع دیگر مصرف می کنید ناچیز است. خواه از غذا باشد یا آسپارتام، بدن از آمینو اسیدها و متانول دقیقاً به همان روش استفاده می کند و قادر به تشخیص منبع اصلی نیست.
به عنوان یک شیرین کننده، آسپارتام را می توان در صنایع مختلف از جمله تولید مواد غذایی، نوشیدنی، داروسازی و صنایع مختلف دیگر استفاده کرد.
آسپارتام به طور گسترده ای به عنوان شیرین کننده در تولید مواد غذایی استفاده می شود .به عنوان مثال در آدامس، آب نبات و مربا برای بهبود طعم استفاده می شود.
آسپارتام به طور گسترده ای به عنوان جایگزین شکر در نوشیدنی های گازدار، قهوه ها و نوشیدنی های فوری برای بهتر شدن طعم استفاده می شود.
آسپارتام به طور گسترده ای به عنوان شیرین کننده در داروسازی استفاده می شود. سایر کاربردها شامل استفاده از آسپارتام در لوازم آرایشی و در کشاورزی / خوراک دام است.
