هیدروکسید سدیم با تولید جهانی 60 میلیون تن در سال یکی از مهمترین مواد شیمیایی بازی شناخته شده و عمدتاً به صورت سود سوزآور معامله می شود. این ماده یک جامد جاذب رطوبت و یکی از قوی ترین بازها است و همیشه در محلول آبی کاملاً تفکیک می شود. با این حال، در غلظت‌های بالاتر، نیروهای بین یونی بین یون‌های سدیم و هیدروکسید باعث تحرک آزاد یون ها احساس می شود به طوری که یک محلول معمولی (40 گرم هیدروکسید سدیم در لیتر) حدود 78 درصد به نظر می‌رسد. برای جلوگیری از اتصال هیدروکسید سدیم به رطوبت موجود در هوا می توان آن را همراه با یک ماده خشک کننده ذخیره کرد.
این جامد کریستالی سفید در آب، الکل و گلیسرول محلول است. در دمای 318 درجه سانتیگراد (606 درجه فارنهایت) ذوب می شود و پرکاربردترین و در دسترس ترین ماده شیمیایی قلیایی است. بیشتر هیدروکسید سدیم به عنوان یک محصول مشترک از کلر از طریق استفاده از سلول های الکترولیتی تولید می شود. این سلول ها از نوع دیافراگمی، جیوه ای یا غشایی هستند.
این ترکیب به صورت تجاری در ظروف پلاستیکی در بسته بندی عایق به شکل دانه های کوچک یا گلوله موجود است. هیدروکسید سدیم عمدتاً به شکل سود سوزآور استفاده می شود و یکی از مهم ترین مواد شیمیایی در صنعت است. نوع جامد، همراه با تراشه های آلومینیومی، یک عنصر ضروری در پاک کننده های فاضلاب است. هنگامی که در آب حل می شود، باز قوی آلومینیوم را تحت حرارت و تولید هیدروژن اکسید می کند و سپس با صابونی شدن، چربی ها و پروتئین ها را حل می کند.
این ماده به عنوان یک باز قوی اصلی در صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد. به صورت فله ای اغلب به عنوان محلول آبی استفاده می شود، زیرا محلول ها ارزان تر و آسان تر هستند. برای انجام واکنش های شیمیایی و همچنین برای خنثی سازی مواد اسیدی استفاده می شود. همچنین می توان از آن به عنوان یک عامل خنثی کننده در پالایش نفت نیز استفاده کرد.
صابون سازی را می توان از طریق سنتی ترین فرآیند شیمیایی با استفاده از هیدروکسید سدیم انجام داد. اعراب در قرن هفتم شروع به تولید صابون به این روش کردند و همین فرآیند اولیه هنوز هم استفاده می شود.
در سنتز مواد شیمیایی مختلف، به عنوان مثال اسید فرمیک، هیپوکلریت سدیم، فسفات سدیم، سولفید سدیم نیز اغلب هیدروکسید سدیم به کار برده می شود.
هیدروکسید سدیم در خانه به عنوان عاملی برای رفع انسداد فاضلاب، به صورت کریستال خشک یا به عنوان یک ژل مایع غلیظ استفاده می شود. مکانیسم شیمیایی به کار رفته تبدیل گریس به صابون و تشکیل یک فرم محلول در آب است که با شستشو حل می شود. همچنین مولکول های پیچیده مانند پروتئین مو را نیز تجزیه می کند. چنین پاک کننده هایی (و نسخه های اسیدی آنها) بسیار سوزاننده هستند و باید با احتیاط استفاده شوند.
درصنعت داروسازی، داروهای اسیدی کم محلول، به عنوان مثال هگزوباربیتال، ایزوترتینوئین، کتورولاک، اغلب با سود سوزآور به شکل نمک های سدیم تهیه می شوند که سپس در آب محلول تر می شوند. بطور گسترده این ماده در فرمولاسیون های دارویی برای تنظیم pH محلول ها نیز استفاده می شود و همچنین می توان از آن برای واکنش با اسیدهای ضعیف برای تشکیل نمک استفاده کرد.
در کشاورزی و تولید لبنیات برای تمیز کردن ماشین های شیردوشی، شیلنگ ها، لوله ها و مخازن خنک کننده شیر از این ماده استفاده می شود.
در زنبورداری نیز اغلب برای تمیز کردن کندوها و قاب های زنبور عسل از هیدروکسید سدیم استفاده می شود.
در صنعت فرآوری مواد معدنی، هیدروکسید سدیم اغلب برای کنترل قلیاها در هنگام فرآوری کانی های غیر فلزی استفاده می شود. در فلوتاسیون فلزات پایه، استفاده از هیدروکسید سدیم در مواقع خاص انجام می گیرد.
برای تهیه محلول همیشه آن را به آب اضافه کنید و از آب سرد استفاده کنید. زیرا افزودن این ماده به آب داغ ممکن است باعث جوشیدن و پاشیدن آن شود. محصول را در ظرف اصلی خود به صورت سر بسته نگه دارید. این محصول یک خشک کننده قوی است و رطوبت کافی را از هوا جذب می کند و به مایع تبدیل می شود. همچنین با فلزات حاوی آلومینیوم به شدت واکنش می دهد و گاز هیدروژن تولید می کند و باعث سوختگی شدید می شود. بنابراین از تماس این ماده با پوست، چشم و غشاهای مخاطی خودداری کنید.
