پرکلرواتیلن (همچنین به عنوان تتراکلرواتن شناخته می شود) یک کلرو کربن با فرمول مولکولی C2Cl4است. این ترکیب مایعی بی رنگ با بوی شیرین است که بیشتر به عنوان محصول خشکشویی پارچه ها استفاده می شود. پرکلرواتیلن یک مایع غیر قابل اشتعال است که نقطه اشتعال قابل اندازه گیری در هوا ندارد. این ترکیب شیمیایی با اکثر حلال های آلی قابل اختلاط است، اما فقط کمی در آب حل می شود.
این ماده برای اولین بار از کلرینولیز هیدروکربن ها در دمای بالا توسط مایکل فارادی در سال 1821 تولید شد. از زمان کشف چند روش دیگر نیز برای تولید این ترکیب شیمیایی ایجاد شده است.
ذخیره سازی این ترکیب شیمیایی معمولاً در یک محل خنک، خشک و دارای تهویه مناسب و دور از عوامل اکسید کننده صورت می گیرد. حلال هایی مانند پرکلرواتیلن باید در ظروف درب دار ضخیم مانند ایزوتانک های ساخته شده از فولاد ضد زنگ، آلومینیوم یا فولاد کربنی نگهداری شوند. در حمل و نقل، پرکلرواتیلن به عنوان یک مایع قابل اشتعال با درجه خطر آتش سوزی 2 طبقه بندی می شود.
پرکلرواتیلن به صورت حلال غالب بیشتر در صنعت خشکشویی استفاده می شود، زیرا غیر قابل اشتعال، پایدار اما بسیار فرار است. استفاده از این ترکیب شیمیایی بر روی اکثر منسوجات، الیاف و رنگ ها بدون آسیب رساندن به لباس بی خطر است. به دلیل نقطه جوش بالا و ماهیت فرار آن، در از بین بردن روغن ها، گریس ها و چربی ها از منسوجات بسیار موثر است.
طیف وسیعی از صنایع از پرکلرواتیلن استفاده می کنند، زیرا در چربی زدایی قطعات فلزی در طول تولید محصولات عالی عمل می کند. همچنین می توان از این ترکیب شیمیایی در استخراج چربی ها، حل کردن لاستیک، حذف رنگ، دفع آب، تمیز کردن ترمز و حلال حامل استفاده کرد. این ترکیب شیمیایی همچنین از لحاظ تاریخی به عنوان یک واسطه شیمیایی در ساخت هیدروفلوئوروکربن (HFC) 134a استفاده می شود.
قرار گرفتن در معرض پرکلرواتیلن بیشتر در محل کار از طریق تنفس بخارات این ترکیب شیمیایی و یا تماس مستقیم با آن رخ می دهد. قرار گرفتن عموم مردم در معرض این ماده شیمیایی معمولاً از منابع محیطی (هوا و آب آلوده) و از محصولات مصرفی رخ می دهد. محصولاتی که ممکن است حاوی پرکلرواتیلن باشند عبارتند از ترکیبات دافع آب، روان کننده های سیلیکونی، پاک کننده های پارچه، لکه برها، چسب ها و پاک کننده های چوب.
بیشتر پرکلرواتیلن آزاد شده در محیط از کاربرد آن برای حذف چربی از فلزات حاصل می شود. این ترکیب شیمیایی همچنین در صورت دفع در محل های زباله، می تواند وارد هوا و آب شود. پرکلرواتیلن به راحتی تبخیر می شود، اما می تواند برای مدت طولانی در خاک و در آب های زیرزمینی باقی بماند. از آنجایی که پرکلرواتیلن می تواند به راحتی از خاک عبور کند، می تواند وارد منابع آب آشامیدنی زیرزمینی شود. اگر وارد آب های زیرزمینی شود، ممکن است ماه ها بدون تجزیه در آنجا باقی بماند.
این ترکیب شیمیایی در گذشته به عنوان یک بیهوشی عمومی استفاده می شده است زیرا در غلظت های بالا باعث از دست دادن هوشیاری می شود. هنگامی که غلظت این ترکیب شیمیایی در هوا بالا باشد، به ویژه در مناطق بسته و دارای تهویه ضعیف قرار گرفتن در معرض شدید آن می تواند باعث سرگیجه، سردرد، خواب آلودگی، گیجی، حالت تهوع، مشکل در صحبت کردن و راه رفتن، بیهوشی و مرگ شود.
نتایج مطالعات حیوانی درباره اثرات پرکلرواتیلن در غلظت های بالا، نشان داده است که این ترکیب شیمیایی می تواند باعث بروز آسیب های کبدی و کلیوی شود. مطالعات حیوانی همچنین نشان داده است که فرزندان حیوانات بارداری که در معرض سطوح بیش از حد پرکلرواتیلن قرار می گیرند دچار مشکلات رفتاری هستند.
افرادی که با پرکلرواتیلن کار می کنند بیشتر از دیگران در معرض خطرات این ترکیب شیمیایی هستند. اگر در جایی کار می کنید که از پرکلرواتیلن استفاده می شود، روش های کاری ایمن را دنبال کنید و از تجهیزات حفاظت فردی مناسب استفاده کنید. عموم مردم نیز، می توانند با پرهیز از مصرف محصولات حاوی پرکلرواتیلن و انتخاب روش های دیگر خشک شویی، مواجهه با این ترکیب شیمیایی خطرناک را کاهش دهند.
