در محل مفصل زانو یک طناب بافتی مقاوم وجود داشته که از جنس فیبر کلاژن متراکم است. این طناب بافتی در برابر کشش‌ها از مقاومت بالایی برخوردار است و علاوه بر آن در قسمت مفصل، دو استخوان را نیز به یکدیگر متصل می‌کند. یکی از مهم‌ترین رباط‌هایی که در مفصل زانو وجود دارد رباط صلیبی بوده که نقش مهم و حیاتی در سلامت و ثبات این قسمت از بدن دارد.
امروزه به ویژه در میان ورزشکاران در اکثر مواقع با انجام فعالیت‌های شدید این رباط دچار آسیب و التهاب شدیدی می‌شود که در این شرایط باید اقداماتی صورت گیرد. در صورت آسیب دیدگی فعالیت زانو با اختلال شدیدی مواجه می‌شود و حتی ممکن است به دنبال آن آسیب‌های دیگری نیز به سراغ شما بیاید. در اینجا اطلاعات تکمیلی درباره رباط صلیبی و اقدامات لازم هنگام پارگی را برایتان بازگو می‌کنیم.
جالب است بدانید که زانو متشکل از چهار رباط مهم اعم از، رباط‌های طرفی داخلی، خارجی و رباط‌های صلیبی قدامی و خلفی است. این رباط‌ها به گونه‌ای مایل در داخل مفصل زانو قرار دارند که هر کدام از آن‌ها نقش مهمی در این مفصل دارند. لیگامان صلیبی قدامی با لیگامان مایل داخلی هم جهت بوده و وظیفه اصلی آن‌ها کنترل کردن حرکات ساق پا به جهت جلو و حرکت زانو به سمت داخل را دارند.
این لیگامان در ۲۰ درجه انتهایی زمانی که زانو صاف می‌شود و همچنین ۷۰ تا ۹۰ درجه هنگام خم شدن زانو، سفت و کشیده شده که یک عضو حساس و مهم است. لیگامان موجود رباط صلیبی خلفی نیز با لیگامان داخلی و خارجی در یک جهت بوده که حرکات ساق به سمت عقب را محدود می‌کند و در اغلب حرکات زانو این لیگامان در حالت سفت و کشیده قرار دارد.
همان‌طور که اشاره کردیم این رباط‌ها در واقع برخی بافت‌های همبند و به شکل طناب هستند که در اطراف مفاصل زانو قرار دارند. از مهم‌ترین وظایف آن‌ها کنترل کردن و محدود کردن حرکات بیش از حد و سنگین بوده تا آسیب خاصی به این ناحیه وارد نشود. رباط صلیبی دارای انواع مختلفی بوده که هر کدام از آن‌ها دارای وظایف خاصی هستند که در اینجا می‌خواهیم به معرفی آن‌ها بپردازیم.
رباط صلیبی قدامی ACL
رباط ACL در اصلی‌ترین و مرکزی‌ترین نقطه زانو قرار دارد. وظیفه اصلی این رباط کنترل و هدایت چرخش‌های استخوان ساق پا و درشت نی به جهت جلو می‌باشد.
رباط صلیبی خلفی PCL
رباط PCL یا همان رباط صلیبی پشتی از استحکام و مقاومت بالایی در برابر برخوردها و کشش‌ها برخوردار است. این رباط نسبت به نوع ACL از مقاومت بیشتری برخوردار است و یکی از وظایف اصلی آن جلوگیری از حرکت درشت نی به سمت عقب می‌باشد. استحکام آن به قدری است که تقریباً دو برابر نوع قدامی قدرت دارد.
این لیگامان‌ها به دلیل داشتن فیبرهای کلاژن در برابر نیروهای کششی از تحمل و مقاومت بالایی برخوردار هستند. اگر به رباط صلیبی زانو فشار بسیار زیادی وارد شود و بیش از حد تحمل، کش پیدا کند ما شاهد پارگی آن خواهیم بود. این پارگی‌ها در سه سطح مختلف رخ می‌دهند که سطح اول آن پارگی خفیف بوده که هیچ‌گونه بی ثباتی در مفصل وجود ندارد. در سطح دوم پارگی فیبرها خفیف نبوده و در حالت استاندارد است که یک ثبات نسبی درون مفصل وجود دارد.
اما در پارگی رباط صلیبی سطح سوم این بافت‌ها کاملاً از هم جدا می‌شوند و ثبات خود را به‌صورت کامل از دست می‌دهند. این پارگی‌ها باعث می‌شود تا ثبات رباط صلیبی کاهش پیدا کند و یا کاملاً از بین برود. به دنبال آن تعادل شخص کاهش پیدا می‌کند و دردهای زیادی در سطح زانو احساس می‌کند. همچنین در این شرایط حجم عضلات زانو تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند و بسیار آسیب‌پذیر می‌شود.
رباط‌هایی که درون زانو وجود دارند ممکن است در اثر فعالیت‌های مختلفی دچار آسیب و پارگی شوند. در اینجا می‌خواهیم برخی از مهم‌ترین دلایلی که باعث کشیدگی و یا پارگی رباط صلیبی زانو می‌شود را برای شما بازگو نماییم.
چرخش ناگهانی زانو
اگر زانو به‌صورت ناگهانی و یکباره چرخشی را تجربه کند که بیش از حد تحمل رباط‌ها باشد، منجر به دررفتگی و یا پارگی رباط صلیبی می‌شود.
ضربه شدید
در انجام فعالیت‌ها و ورزش‌های مختلف اگر یک ضربه شدید به زانو و رباط‌ها وارد شود ممکن است آسیب‌های جدی به این مفصل وارد شود. هر چقدر که ضربه وارد شده شدیدتر باشد احتمال پارگی و کشیدگی رباط نیز بیشتر است.
حرکت ناگهانی
یکی دیگر از دلایلی که به مفصل زانو و رباط‌ها آسیب جدی وارد می‌کند حرکت دادن زانو به‌صورت ناگهانی است. حرکاتی نظیر خم و راست کردن زانو با فشار بسیار زیاد می‌تواند خطراتی برای رباط صلیبی به وجود بیاورد.
حرکات ورزشی سنگین
امروزه افراد ورزشکار بیشتر از سایر افراد دیگر، خطر پارگی رباط صلیبی آن‌ها را تهدید می‌کند. حرکاتی نظیر انتقال وزن بسیار بالا به یک سمت از زانو و یا حرکات ناگهانی در رشته‌های مختلف ورزشی می‌تواند خطراتی برای این مفصل به وجود بیاورد.
پرش از ارتفاع
پریدن از ارتفاعات بر روی سطح زمین می‌تواند یکی از مهم‌ترین دلایل اصلی پارگی رباط صلیبی باشد.
در شرایط پارگی رباط صلیبی باید اقداماتی صورت بگیرد تا به دنبال آن آسیب دیدگی‌های بیشتری شما را تهدید نکند. در این شرایط مراجعه به یک پزشک متخصص و حتی انجام عمل جراحی رباط صلیبی می‌تواند اقدامات موثری جهت رفع این معضل باشد.
امروزه اکثر افراد پارگی رباط با کشیدگی را اشتباه می‌گیرند و در این شرایط اقدامات نامناسبی را انجام می‌دهند. در این باره باید به شما بگوییم که ضربه وارد شده به این مفصل تعیین کننده پارگی و یا کشیدگی رباط است. اگر ضربه وارد شده از شدت زیادی برخوردار نباشد و فقط به بافت رباط آسیبی وارد شده باشد در این شرایط کشیدگی خفیف رخ داده است.
اما برخلاف آن اگر ضربه وارد شده از شدت بالایی برخوردار باشد، بافت رباط توانایی مقاومت در برابر این ضربه را نداشته و ضربه از این بافت عبور خواهد کرد. در این شرایط رباط صلیبی ساختار خود را به‌صورت کامل از دست می‌دهد و این رباط‌ها از یکدیگر جدا می‌شوند که به اصطلاح پارگی رباط صلیبی به وجود آمده است.
تشخیص پارگی رباط صلیبی تنها توسط پزشک متخصص قابل انجام بوده و افراد عادی که از این مبحث سررشته ندارند به‌هیچ عنوان نمی‌توانند این پارگی را تشخیص دهند. پزشک مورد نظر با انجام معاینات مختلف مفصل زانو را بررسی می‌کند با تشخیص می‌دهد که رباط کشیده شده و یا پارگی به وجود آمده است.
در اغلب موارد نیاز به عکسبرداری از مفصل زانو نظیر سونوگرافی و یا ام‌آر‌آی بوده تا بتوان به‌صورت دقیق‌تر آن را تشخیص داد. افراد متخصصی نظیر دکتر حسین حاجی تقی در این حوزه تبحر بسیار بالایی دارند که شما می‌توانید با مراجعه به آن‌ها از شرایط رباط زانو خود کامل مطلع شوید.
هنگامی که به زانوی شما یک آسیب شدیدی وارد می‌شود اگر علائم شدیدی نظیر درد، وجود تورم، اختلال در راه رفتن، عدم حرکت زانو همانند قبل و همچنین احساس درد هنگام لمس کردن زانو را احساس کردید باید حتماً به پزشک مراجعه کنید. مفصل زانو یک عضو پیچیده در بدن بوده که در صورت آسیب دیدن می‌تواند به ساختارهای مختلفی از بدن آسیب برساند. بنابراین با وجود این علائم بهتر است در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کرده تا اقدامات لازم انجام شود.
پس از این‌که پارگی رباط تشخیص داده شد با توجه به نوع پارگی رباط به کمک برخی روش‌ها می‌توانید اقدام به درمان آن کنید.
درمان‌های اولیه
پس از مراجعه به پزشک اگر متوجه شدید که درد وارد شده جزئی بوده شما می‌توانید با استراحت و انجام برخی کارها در خانه نظیر یخ گذاشتن بر روی زانو درد آن را بهبود ببخشید. همچنین می‌توانید با استفاده از یک عصا هنگام راه رفتن فشار زیادی به زانو خود وارد نکنید.
دارو ضد التهابی
به کمک داروهای ضد التهابی شما می‌توانید درد و تورم موجود در مفصل زانو را کاهش دهید. در این شرایط حتماً باید با توصیه‌های پزشک این داروها را مصرف کنید و مواردی که پزشک شما معرفی می‌کند را حتماً تهیه کرده و در دوره‌های مختلف آن‌ها را استفاده کنید
بستن زانو
برخی افرادی که هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی مختلف رباط ACL آن‌ها آسیب می‌بیند، می‌توانند به کمک بریس بستن آن بر روی زانوی خود به فعالیت‌های خود ادامه بدهند.
فیزیوتراپی
اگر پزشک شما تشخیص داد که به فیزیوتراپی احتیاج دارید باید تمرینات آن را چند بار در هفته انجام دهید تا زانو شما به حالت عادی بازگردد. این حرکات باعث می‌شود تا دامنه کامل حرکات زانو شما بازیابی شود و به تقویت عضلات زانو منجر می‌گردد. در اغلب موارد پزشک ممکن است به شما توصیه کند تا جهت درمان پارگی رباط صلیبی تمریناتی را انجام دهید.
جراحی رباط صلیبی
اگر شما دچار پارگی نوع خفیف شده باشید و هنگام حرکت دچار مشکلات زیادی هستید ممکن است پزشک عمل جراحی را برای شما مد نظر بگیرد. در این مواقع رباط ACL دچار آسیب شدیدی شده است و به غیر از عمل جراحی راه دیگری وجود ندارد که بتوانید به حالت عادی بازگردید.
در عمل جراحی بافت آسیب دیده رباط صلیبی را برمی‌دارند و یک بافت سالم در آنجا جایگذاری می‌کنند تا بتواند به رشد رباط جدید در آن قسمت کمک کند. پس از عمل جراحی افراد با کمک فیزیوتراپی و رعایت تمامی نکات اولیه پس از جراحی می‌توانند با گذشت ۱۲ ماه از عمل جراحی مجدد ورزش و فعالیت خود را از سر بگیرند.
لازم به ذکر است اهمیت اقدامات پس از جراحی اگر از خود جراحی بیشتر نباشد قطعاً کمتر نخواهد بود. برای این‌که شما بتوانید به حالت طبیعی خود بازگردید انجام این اقدامات جهت توانبخشی و فیزیوتراپی یک امر حیاتی به‌شمار می‌آید. فیزیوتراپی پس از جراحی به شما این امکان را می‌دهد تا بتوانید قدرت و دامنه حرکات مفصل زانوی خود را بازیابی کنید.
در ابتدا توانبخشی جهت حرکات عضلات زانو و همچنین ساق پا متمرکز خواهد شد که پس از این مرحله با افزایش فشار عضلات بافت رباط نیز تقویت خواهد شد. بهبود رباط نیاز به به زمان دارد بنابراین شما نباید توقعات بسیار زیادی از آن داشته باشید و بتوانید در مدت زمان کمی فعالیت‌های عادی را انجام دهید. این پروسه برای بیماران مختلف ممکن است ۶ الی ۱۲ ماه مطابق با نوع پارگی شما زمان ببرد تا بتوانید فعالیت و یا ورزش خود را از سر بگیرید.
اگر شما دچار پارگی رباط صلیبی شده‌اید و می‌خواهید روند بهبود خود را به بهترین حالت ممکن سپری کنید، انتخاب پزشک از اهمیت بسیار بالایی برخورد است. اگر جراحی پارگی رباط به خوبی انجام نشود قطعاً شما قادر به انجام فعالیت‌های خود نخواهید بود و پس از گذشت زمانی باید دوباره اقدام به جراحی کنید.
دکتر حسین حاجی تقی بهترین جراح برای رباط صلیبی در تهران بوده که در این حوزه سابقه درخشانی دارد. دکتر حاجی تقی دارای مدارکی نظیر دوره تکمیلی فوق تخصصی زانو از اتریش، ترمیم آرتروسکوپی رباط و مینیسک زانو از اسپانیا، مدرک تروما از سویس و… بوده که این‌ها برخی از دستاوردهای این پزشک متخصص است. بنابراین جهت ارتوپدی رباط صلیبی و طی کردن پروسه درمان دکتر حسین حاجی تقی در تمامی مراحل همراه شما بوده و پس از گذشت زمان و رعایت اقدامات اولیه می‌توانید فعالیت‌های خود را از سر بگیرید.
امروزه پارگی رباط صلیبی یکی از مهم‌ترین معضل‌های افراد ورزشکار بوده که این خطر همواره آنان را تهدید می‌کند. همان‌طور که اشاره کردیم این ربات‌ها از نوع ACL و PCL دارای اهمیت بسیار زیادی در ناحیه زانو هستند که وجود اختلال در آن‌ها می‌تواند کاملاً در حرکات و انجام فعالیت‌های شما مشکلات زیادی به وجود بیاورد.
در دنیای امروز با پیشرفت علم و تکنولوژی راه‌های زیادی برای درمان پارگی رباط صلیبی وجود داشته که به دنبال آن بیماران نیز باید اقداماتی را انجام دهند. در صورت وجود پارگی خفیف و احتیاج به جراحی حتماً سراغ پزشکان مطرحی همچون دکتر حسین حاجی تقی بروید تا یک بار برای همیشه این پروسه را طی کنید و پس از گذشت چندین ماه فعالیت‌های خود را از سر بگیرید.
