در شرایط عادی در خانم ها، مثانه توسط بافت و عضلات کف لگنی در جای خود ثابت نگه داشته می شود. زمانی که این بافت ها دچار کشیدگی می شوند یا ضعیف می شوند، مثانه حالت افتاده و بیرون زده ای به سمت واژن پیدا می کند، در نتیجه، افتادگی مثانه یا سیستوسل اتفاق می افتد. افتادگی مثانه در موارد شدید می تواند در دهانه واژن اتفاق بیفتد و یا از دهانه واژن بیرون بزند. این اختلال در خانم ها بسیار شایع است و با این که، علائم آزاردهنده ای دارد اما قابل درمان می باشد.
یکی از شایع ترین علائم افتادگی مثانه، احساس بیرون زدگی واژن است که می تواند به خوبی حس و یا دیده شود. دیگر علائم عبارتند از:
• نیاز فوری به دفع ادرار
• بی اختیاری ادرار
• عفونت های مکرر دستگاه ادراری
• احساس درد در واژن، لگن، زیر شکم یا کشاله ران
• احساس سنگینی و فشار در ناحیه واژن
• مقاربت دردناک
در برخی موارد ممکن است افتادگی مثانه با هیچ گونه علامت و نشانه ای همراه نباشد.
افتادگی مثانه می تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد، اما اصلی ترین علت بروز این اختلال، فشاری است که در حین زایمان به بافت ها و عضلات نگه دارنده مثانه وارد می شود. خانم هایی که بارداری های متعدد یا زایمان های طبیعی داشته اند، بیشتر در معرض این اختلال خواهند بود. از جمله عوامل موثر در بروز افتادگی مثانه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• بلند کردن اجسام سنگین
• سرفه های مزمن یا مشکلات ریوی
• چاقی و اضافه وزن
• یائسگی (زمانی که سطح استروژن کاهش می یابد)
• سابقه انجام جراحی در ناحیه لگنی
• بالا رفتن سن
جهت تشخیص افتادگی مثانه، پزشک به بررسی سوابق بالینی و انجام معاینات لگنی می پردازد. این معاینه باید در وضعیت دراز کش، ایستاده و یا زمانی که فشاری به بدن وارد می شود، انجام شود تا میزان و شدت افتادگی بررسی شود و مشخص گردد که کدام قسمت های واژن، دچار افتادگی شده اند.
دیگر تست ها و بررسی های تصویربرداری مانند سیستوسکوپی، اسعه ایکس، اولتراسوند و MRI نیز به بررسی دقیق تر عضلات کف لگنی کمک می کنند.
در برخی موارد، ممکن است فرد با علائم آزاردهنده ای روبرو نباشد و علائمی از انسداد جریان ادرار دیده نشود، که در چنین شرایطی، نیازی به درمان دارویی یا جراحی افتادگی مثانه نیست و فرد باید تحت نظر پزشک قرار بگیرد.
• تمرینات کگل، که به تقویت عضلات کف لگنی کمک می کنند، از جمله درمان های موثر در افتادگی لگن می باشند.
• پساری، دستگاهی است که داخل واژن قرار می گیرد تا مثانه در جای خود ثابت نگه داشته شود. این دستگاه باید به طور مرتب تعویض و تمیز شود تا جلوی بروز عفونت گرفته شود و این کار حتما باید توسط پزشک انجام شود.
• درمان جایگزینی استروژن، بسیاری از خانم هایی که دچار افتادگی مثانه می شوند، از مزایای این روش بهره مند می شوند، چرا که استروژن به تقویت و استحکام عضلات موجود در واژن کمک خواهد کرد. در صورتی که میزان افتادگی بیشتر باشد، درمان جایگزینی استروژن با دیگر درمان ها انجام خواهد شد.
اما در موارد شدیدتر، پزشک با توجه به سن بیمار، شرایط جسمانی، اولویت های درمان و شدت افتادگی درمان موثرتری را در نظر خواهد گرفت. درمان های جراحی عبارتند از:
• جراحی باز: که با ایجاد برش بر روی شکم انجام می شود.
• جراحی لاپاراسکوپی: که با استفاده از ابزاری به نام لاپاراسکوپ و ایجاد برش بر روی دیواره شکم انجام می شود.
بعد از جراحی، فرد به منزل برمی گردد و بعد از گذشت شش هفته، قادر به انجام تمامی کارهای روزانه خود خواهد بود. با این حال، توصیه می شود تا چند ماه از انجام فعالیت های شدیدی که باعث می شوند فشار بیشتری به واژن وارد شود، خودداری گردد.
