معامله در بازارهای مالی همیشه با ریسک بالایی همراه است. نمی‌توان در بازاری چون بورس به معامله مشغول شد و هرگز هم ضرر نکرد. حتی حرفه‌ای‌ترین تریدرها هم نمی‌توانند از دست ضررهای گاه و بیگاه و احتمالی بورس فرار کنند. اما قطعاً ضررهایی که افراد حرفه‌ای تجربه می‌کنند، بسیار کمتر و قابل چشم‌پوشی‌تر از ضررهایی است که افراد مبتدی و معامله‌گران ناشی در بورس مرتکب می‌شوند. اینکه چطور در بورس ضرر نکنیم، یک بحث داغ و تأمل برانگیز است که حقیقتاً به بررسی نیاز دارد. هرکسی که چند بار شکست و زیان سنگین را تجربه می‌کند، باید در پی جبران اشتباه و به حداقل رساندن آن باشد. پس اگر شما نیز می‌خواهید دلیل شکست‌های خود در بورس را کشف کنید و مِن بعد دچار زیان‌های بزرگ در این بازار نشوید، در بررسی زیر با ما همراه باشید.
خیلی‌ها موفقیت و کسب سود در بورس را حاصل شانس‌های بزرگ می‌دانند. اما بورس که قمارخانه نیست تا شانس سودهای آن را تعیین کند! برعکس آن‌چه که برخی‌ها در مورد بازار سهام تصور می‌کنند، بورس یک بازار کاملاً حرفه‌ای است که تنها افرادی که دانش مالی لازم برای معامله در آن را دارند، می‌توانند از آن سود بگیرند و سود گرفتن از بورس کار هر کسی نیست. شاید پس از خواندن این مطالب ناامید شوید و با خود بگویید که حتماً من استحقاق لازم برای معامله و سود کردن از بورس را ندارم، اصلاً شاید من کلا مایه‌ی معامله‌گری را ندارم و باید از این کار دست بکشم.... اشتباه نکنید، منظور ما هرگز این نیست که اگر در بورس سود نمی‌کنید، پس قید فعالیت در آن را بزنید. بلکه ما از شما می‌خواهیم تا با آگاهی و دانش کافی این کار را انجام دهید. اگر این آگاهی را ندارید، خُب آن را کسب کنید!!
پس برای اینکه در بورس ضرر نکنیم، باید دانش سود گرفتن از این بازار را کسب کنیم. اما قبل از آن نیز باید یک سری نکات را در نظر داشته باشیم تا بتوانیم به احساسات خود مسلط بوده و از هیجانی عمل کردن، خودداری کنیم. نکات لازم برای این که در بورس ضرر نکنیم را در ادامه مورد بررسی قرار خواهیم داد.
شاید بتوان معامله در بورس را به بازی شطرنج تشبیه کرد. کسی که قوانین بازی شطرنج را نمی‌داند، طبیعی است که نتواند از فرصت‌هایی که برایش پیش می‌آید و از مهره‌هایی که در اختیار دارد، استفاده درستی کند. این در حالی است که همین شخص اگر برود و قوانین بازی شطرنج را یاد بگیرد و براساس آنها بازی کند، به مرور می‌تواند به برنده همیشگی این بازی تبدیل شود. پس اگر شما نیز تا به امروز زیان‌ها زیادی را از بورس دیده‌اید، حالا زمان آن رسیده تا قوانین معامله را یاد بگیرید و بیشتر از این سرمایه خود را به خطر نیندازید. شما پتانسیل این را دارید تا سودهای بسیاری را بدست بیاورید. پس برای اینکه بدانیم چطور در بورس ضرر نکنیم، باید نکات زیر را رعایت نماییم:
1) شناخت خود
شاید شخص خاصی را در بورس به عنوان الگوی خود انتخاب کرده باشید و بخواهید مانند او از بازار سود بگیرید. اما در نظر داشته باشید که ممکن است روحیات و کلاً شخصیت شما با آن فرد تفاوت‌های زیادی داشته باشد و اصلاً استراتژی معاملاتی آن شخص برای شما مناسب نباشد. همچنین باید مقدار ریسک‌پذیری خود را ارزیابی کنید و ببینید تا چقدر می‌توانید در بورس ریسک کنید. برخی از افراد صرفاً سرمایه‌های راکد و اضافه خود را به بورس کشانده‌اند و فقط می‌خواهند آزمون و خطا کنند. این افراد حتی اگر زیان زیادی را هم تجربه کنند، نگران نیستند. این در حالی است که برخی دیگر از افراد حتی روی کوچک‌ترین زیان‌ها هم حساسیت دارند، چون سرمایه اصلی‌شان کاهش می‌یابد. پس قبل از الگوبرداری از هر کس، باید خودمان و روحیاتمان را بشناسیم تا در بورس ضرر نکنیم.
بیشتر بخوانید: آشنایی با الگوی سر و شانه در بورس و تحلیل تکنیکال
2) داشتن نظم
آشفتگی و تصمیم‌های یهویی، یکی از بزرگترین آفت‌های معامله در بورس است که ضررهای بسیاری را در پی دارد. یک معامله‌گر خوب، صرفاً یک معامله‌گر منظم هم هست. بنابراین باید برای فکر کردن به لیست سهام موردنظر و تصمیم‌گیری برای خرید برخی از آنها، حتی برای تحلیل سهام نیز طبق برنامه‌ی منظمی به پیش بروید. حتماً شما هم تریدرهایی را دیده‌اید که خواب و خوراک را از خود می‌گیرند و همراه نمودارها بالا و پایین می‌شوند... این افراد اگرچه کل برنامه‌های زندگی‌شان را فدای بورس می‌کنند، اما نتایج آن‌چنان خوبی هم کسب نمی‌کنند. اگر هم سود خوبی ببرند، در نهایت در یک معامله بزرگتر آن را می‌بازند. پس برای معامله، خرید یا فروش، تحلیل، گفتگو در فروم‌ها، نظرخواهی از دیگران و برای هرکاری که به بورس مربوط می‌شود، ساعت و برنامه مشخصی داشته باشید و از زندگی شخصی‌تان برای آن نزنید.
تنها با داشتن نظم است که می‌توانیم از فشارها و تصمیم‌های ناگهانی اجتناب کرده و در بورس ضرر نکنیم. البته ترجیحاً برنامه خود را مکتوب کنیم تا بتوانیم بهتر به آن عمل کنیم. برنامه‌هایی که تنها توی ذهن هستند، زیاد قابلیت اجرایی ندارند!
3) تعیین حد سود و ضرر
وقتی سهامی را خریداری می‌کنید، مقدار سود و زیانی که از آن انتظار دارید را یادداشت نمایید. آن‌گاه اگر سهام ما دچار زیان شد، در همان حدی که زیان را مشخص کرده‌ایم، سهم را می‌فروشیم تا دچار زیان بیشتر نشویم. در این‌صورت سرمایه اصلی خود را در برابر زیان‌های احتمالی بیشتر حفظ خواهیم کرد. همچنین اگر سهام ما وارد روند صعودی شد، می‌توانیم همه یا مقداری از آن را با رسیدن به حد سودی که برای خود مشخص کرده‌ایم، به فروش برسانیم. در این صورت از حرص و طمعی که ممکن است دامن‌گیر ما شود، رها خواهیم شد و از معامله‌مان سود هم خواهیم برد. پس تعیین کردن حد سود و زیان در معاملات نیز یکی دیگر از شگردهایی است که به ما کمک می‌کند رفتار معاملاتی خود را مدیریت کرده و بسیار کمتر در بورس ضرر کنیم!
4) قاطعیت
تصور کنید که شما یک تریدر ریسک‌گریز هستید و نمی‌خواهید معاملات با ریسک بالا را استارت بزنید. حالا شما با یک کارشناس مشورت می‌کنید و تصمیم می‌گیرید که یک سهم بنیادی را خریداری کرده و برای مدت زمان شش ماه یا یک سال در سبدتان نگهداری کنید. این تصمیم با خاصیت ریسک‌گریزی شما کاملاً هماهنگ است. حالا اگر شخصی دیگر بیاید و شما را تحریک کند تا سهام بنیادی که خریداری کرده‌اید را بفروشید و به سراغ خرید سهام دیگری بروید که قرار است یک هفته‌ای به شما سود بالا بدهد، شما اگر این تصمیم را عملی کنید، کلاً باخته‌اید!
یک معامله‌گر خوب باید قاطعیت داشته باشد و روی تصمیم‌هایی که با وسواس و دقت و مشورت گرفته، پایبند بماند. اگر هرکس با امید کسب سود از فرصت‌های پرریسک، شما را وادار به فروش سهامتان کند، این یعنی شما قاطعیت ندارید و طبیعی است که شکست بخورید. پس برای اینکه در بورس ضرر نکنیم، باید قاطعیت هم داشته باشیم.
5) مدیریت سرمایه
یکی از اصلی‌ترین و پایه‌ای‌ترین درس‌های بورس این است که نباید همه‌ی سرمایه‌ی خود را وارد بورس کنید، از آن سرمایه‌ای هم که به بورس وارد کرده‌اید، نباید همه‌ی آن را به خرید یک سهم خاص اختصاص دهید. بلکه باید سرمایه خود را پخش کنید و هر بخش آن را برای خرید یکی از گروه‌های سهام بورس در نظر بگیرید. برای مثال، اگر شما 100 میلیون سرمایه در بورس دارید، باید این مبلغ را به 5 قسمت 20 میلیونی تقسیم کرده و هریک از آن را برای خرید سهام بنیادی در گروه‌های سهام دارویی، غذایی، صنعتی و .... اختصاص دهید. آن‌گاه اگر یکی از گروه‌ها دچار اُفت و زیان شد، دیگر گروه‌هایی که رشد می‌کنند، آن زیان را جبران خواهند کرد. پس دیگر راهکار برای اینکه در بورس ضرر نکنیم این است که همیشه مدیریت سرمایه داشته باشیم و هرگز بی‌گدار به آب نزنیم.
6) تعیین قوانین شخصی
اگر برای مدتی به‌صورت ناشیانه در بازار معامله کرده باشید، حتماً درس‌های بسیاری گرفته‌اید و می‌توانید از آن درس‌ها برای کسب موفقیت در آینده استفاده کنید. پس سعی کنید از درس‌هایی که گرفته‌اید، یک سری قوانین شخصی برای خود بسازید تا دگرباره آن اشتباهات را تکرار نکنید. همچنین قوانین شخصی‌تان را مانند یک تابلو به دیوار نصب کنید تا همیشه جلوی دیدتان باشد. برای مثال می‌توانید بنویسید: «هرگز هیجانی عمل نکنم، همیشه سهام متنوعی را در پرتفویم داشته باشم، به رانت اطلاعاتی توجه نکنم و نگذارم شایعات بر تصمیماتم تأثیر بگذارند، حق ندارم از افراد ناآگاه یا افرادی که فقط ادعا دارند در مورد سهام مشورت بگیریم و ....»
اگر برای خود قوانین شخصی داشته باشید، دیگر سعی نمی‌کنید از آن قوانین تخطی کنید، البته اگر این کار را نیز به‌صورت ناآگاهانه انجام دهید، وقتی دوباره چشمتان به تابلو قوانین بیفتد، کم‌کم یاد می‌گیرید که به هیچ وجه آنها را زیر پا نگذارید.
7) آموزش استمراری
برای موفقیت در بورس، باید حتماً آموزش ببینید. یکی از رایج‌ترین آموزش‌ها برای معامله در بورس، فراگیری دانش تحلیل تکنیکال است. شما می‌توانید برای یادگیری این شیوه تحلیلی، روی آموزش 0 تا 100 بورس دلفین وست حساب کنید. وقتی تحلیل تکنیکال را فرا بگیرید، بسیار بهتر می‌توانید سهام موردنظرتان را تحلیل کنید و از بازار سود بگیرید. اما تنها فراگیری یکباره تحلیل کافی نیست و شما باید همواره در حال یادگیری باشید. وقتی اجازه دهید که یک شاگرد مادام‌العمر باقی بمانید و هرگز به دانشی که کسب کرده‌اید اکتفا نکنید، در این صورت می‌توانید به یک تریدر فوق حرفه‌ای تبدیل شوید که سودهای کلانی از بورس می‌گیرد و زیانی را هم به بار نمی‌آورد!
8) استراحت کافی
اگر معامله در بورس را به عنوان یک شغل انتخاب کرده‌اید، ممکن است شما نیز مانند بسیاری از افراد دیگر آنقدر خود را در این بازار غرق کنید که کلاً قید خواب و استراحت را بزنید. اما قبل از اینکه چنین اشتباهی را مرتکب شوید، باید بدانید که خستگی جسمی و ذهنی، کارایی شما را به شدت کاهش می‌دهند. معمولاً تصمیماتی که در زمان خستگی گرفته می‌شوند، تصمیمات درستی نیستند. پس باید یاد بگیرید که در وقت خود تلاش کرده و در وقت خود نیز استراحت کنید. اگر بخواهیم در بورس ضرر نکنیم، باید موضوع استراحت را جدی بگیریم تا پس از آن با انرژی بالا به بازار برگردیم و تصمیمات درستی اتخاذ کنیم.
9) قبول ضررهای کوچک
در هر خرید و فروشی که تصورش را بکنید، ممکن است سود و زیان وجود داشته باشد. اینکه انتظار داشته باشیم که هرگز در بورس ضرر نکنیم، یک انتظار دور از عقلانیت است. بنابراین ضرر را بخشی از معاملات خود در نظر بگیرید تا اگر دچار یک سری زیان‌ها شدید، باز بتوانید فکر خود را از آنها آزاد کرده و برای سود گرفتن از بازار برنامه‌ریزی کنید. گاهی آنقدر به زیان‌ها توجه می‌کنیم که باز زیان‌های بیشتری را برای خود رقم می‌زنیم. پس زیان‌های کوچک را بپذیرید و با اقتدار به میدان برگردید تا با گرفتن یک سود بزرگ، زیان‌های کوچک را جبران نمایید. بهتر است هرگز از زیان فراری نباشید!
10) واقع‌بین بودن
هرگز به کسب سودهای نجومی فکر نکنید. گاهی وعده‌های بسیاری در مورد سودهای فضایی داده می‌شوند که این وعده‌ها تنها ذهن شما را از اهداف اصلی‌تان منحرف می‌کنند. بهتر است به وعده‌های توخالی توجه نکنید و یک دید کاملاً واقع‌بینانه نسبت به موقعیت بازار داشته باشید. آن‌گاه اگرچه ممکن است سودهای شما اندک باشند، اما سودهایتان واقعی خواهند بود و شما مجبور نیستید در حسرت سودهای نجومی به سر ببرید. یک تریدر واقعی هرگز رویابافی نمی‌کند، بلکه صرفاً به تحلیل و سپس معامله می‌پردازد و از بازار سود می‌گیرد.
