تاریخچه بانکداری در ایران

تاریخچه بانکداری در ایران:

دوره اول:
قبل از دوره هخامنشی، بانکداری به طرز ابتدای مرسوم بود، ولی در انحصار معابد و شاهزادگان قرار داشت. سپس در زمان هخامنشیان بازرگانی رونق یافتو پول مسکوک رایج شد. معروفترین این بانکها اجیبی بود که به مهاجران یهودی مقیم بابل تعلق داشت و به کلیه امور بانکی از قبیل سپرده، اعطای وام و رهن گرفتن امالک میپرداخت و سرمایه آن هم برای خرید و فروش منازل،احشام، غلامان و کشتیهای حامل کالا بکار میافتاد.

دوره دوم:
بانکداری در ایران از قرون وسطا تا اوایل قرن نوزدهم، منحصر به فعالیتهای صرافی بود. صرافیهای بزرگی در تبریز، مشهد، تهران، اصفهان،شیراز و بوشهر، یعنی مراکز تجاری عمده آن دوره وجود داشتند. در این دوره، هیچ مؤسسه دولتی یا بانک خارجی در کشور فعالیت نداشت و نقل و انتقال وجوه در داخل یا در خارج توسط صرافان انجام میگرفت. مؤسسات صرافی عمده آن روزگار، شامل تجارتخانه برادران تومانیانس،تجارتخانه جمشیدیان، تجارتخانه جهانیان و شرکت
اتحادیه بودند که فعالیت بیشتر آنها تا قبل از سال 1300 هجری شمسی متوقف گردید.

دوره سوم:
بانکداری قبل از انقلاب:
اولین بانکی که در ایران تأسیس شد، "بانک جدید شرق" بود که مرکزش در لندن و حوزه عملیاتش مناطق جنوبی آسیا بود. این بانک بدون تحصیل هیچگونه امتیازی در سال 1266 شمسی (1888 میلادی) در شمال شرقی میدان توپخانه در محل بانک بازرگانی (بانک تجارت فعلی) شروع به فعالیت کرد.

بانک شاهی ایران:
مقر این بانک لندن بود و تابع قوانین انگلستان بود. بانک از سال 1269 کار خود را آغاز کرد و "اولین اسکناس بانکی" را در ایران منتشر نمود. در سال 1309 حق انحصاری نشر اسکناس از این بانک خریداری شد و به بانک ملی ایران واگذار گردید. این بانک تا سال 1327 در ایران فعالیت کرد و تا سال 1331 نیز بدون مجوز(بعد از پایان امتیاز 60 ساله خود) تحت نام "بانک انگلیس در ایران و خاورمیانه" به کار خود ادامه داد.

سایر بانکهای آن دوران:
بانک استقراضی ایران(1270)
بانک عثمانی(1301)
بانک روس و ایران(1303)

بانک های ایرانی:
بانک پهلوی قشون(1304) که بعدا به نام بانک سپه تغییر کرد.
موسسه رهنی ایران(1305)
این مؤسسه پس از تأسیس بانک ملی ایران، جزیی از بانک ملی شد و از سال1318 که بانک رهنی به وجود آمد، به "بانک کارگشایی" تغییر نام یافت.

بانکهای خصوصی در ایران:
اولین بانک خصوصی ایران، "بانک بازرگانی ایران" بود که با استفاده از قانون تجارت و به شکل شرکت سهامی عام تأسیس شد و راه را برای تأسیس بانکهای خصوصی دیگر هموار ساخت، به گونهای که تا اواسط سال 1331 ،پنج بانک
خصوصی دیگر به نام بانکهای: عمران، صادرات، تهران، بیمه بازرگانی و پارس تأسیس شدند.

بانک مرکزی ایران:
در سال 1339" بانک مرکزی ایران" تأسیس شد و فعالیتهای غیرانتفاعی بانک ملی ایران مانند نشر اسکناس، بانکداری دولت و عملیات مشابه آن به بانک مرکزی واگذار گردید.