<p> در مرحله سوم که مرحله نهایی نقد یک اثر است، می بایست نقد را نگاشته و به رشته تحریر درآورد. هر دو در خواب می بینند که دفینهای در مصر انتظارشان را می کشد و آنان می بایست به جست و جوی آن بر خیزند. آنها نیز از مهارت پزشکی قانونی استفاده کردند تا از طریق آن قد و وزن موجودی که 4 میلیون سال پیش چنین جای پایی را به جای گذاشته است به دست آورند. علاوه بر این مهمترین دلالت فرامتنی در تدوین نامه خسروان القای اندیشههای باستانگرایانه و ایران ستایانه از طریق منورالفکری اولیه به جلالالدین میرزاست. مقالات این سه نشریه در طی سالهای 1381 تا 1390 از طریق مجلات چاپی منتشرشده و پایگاههای نمایهسازی مقالات جمعآوری شدند. در لابه لای این نقلها، نقد مشکلات اجتماعی و وضعیت نابهنجار ادارة کشور از دهه سی تا پنجاه به چالش کشیده میشود. فصل بیست موضوعاتی از قبیل وضعیت بهداشت و حج سال ۱۹۳۵، نارضایتی مسلمانان در مورد محدودیتهای بهداشتی، کنترل بهداشت سفرهای زمینی حجاج در سال ۱۹۳۵ را پوشش میدهد.</p>
<p> در فصل چهاردهم به تمهیدات بهداشتی در مکه و منا، وجود سگها در کشتیهای حامل زائران، وضعیت خدمات پزشکی حجاز، قرنطینه و سایر کنترلهای بهداشت و سلامتی در سالهای 1916ـ1918 پرداخته شده است. تصمیمهای اتخاذ شده در کنفرانس زیارت (بیروت، ۱۹۲۹)، مشکلات اقدامات هیئت پزشکی مصری، تأثیرات شایعه شیوع وبا، موقعیت ابن سعود در رابطه با سازمان بهداشت اتحادیه ملل و غیره در سالهای 1929ـ1934 مباحث فصل نوزدهم به شمار میروند. فصل سوم به کنترل بهداشت و سلامتی تردد زائران، مرگومیر در اثر آبوهوای سرد و بارانهای شدید، شیوع وبا، آمار مرگومیر زائران و غیره در طی سالهای 1872ـ1878 میپردازد. در فصل پایانی آمار و نظرسنجیهای مربوط به حج 1960ـ1990 آورده شده است. فصل ششم حاوی گزارشی از موسم حج سالهای 1884 و 1885 است. فصل نهایی شامل منتخبی از کتابنامه و منابع است. جلالالدین میرزا، شاهزاده قاجاری از نخستین نویسندگان و مورخانی است که بازنویسی تاریخ ایران مبتنی بر منابع جدید و با رویکرد باستانگرایانه را انجام میدهد. با توجه به نقشی که ترجمه پیش از این در معرفی ژانرها، مکتب ها و جنبش های ادبـی همچـون ادبیـات نمایشی ، رئالیسم جادویی و سورئالیسم به ادبیات فارسی ایفا کرده است ، محتمل به نظر می رسد که در واردکردن ادبیات پسامدرن به نظام چندگانه ادبی ایران نیـز نقـش مهمـی داشته باشد.</p>
<p> به طور کلی، اظهار نظر درمورد انسان این است که، انسان دارای خلقتی مستقل و با هدفی مشخص از جانب خداوند است که در نظام عرضی مرتبط با سایر موجودات و در نظام طولی مستقل از آنهاست و حتی موجودات در خدمت انسان و مسخر او هستند. از مهمترین تلاشهای این محقّقان در حوزة ادبیّات داستانی آثاری است که در زمینة پژوهشهای ادب تطبیقی میان عربی و فارسی و فنون ادبیّات تطبیقی به قلم آوردهاند و در آنها از تأثیر متقابل ادبیّات عربی بر فارسی و فارسی بر عربی با تطبیق متون نظم و نثر همچون تأثیرپذیری شاعران بزرگی مانند سعدی، منوچهری و عمر خیّام از بعضی شعرای عرب و بر عکس به طور خاصّ و عام از فرهنگ و زبان دو سرزمین یاد کردهاند. اشتغال در زمینة روزنامهنگاری و مهارت در نثر مطبوعاتی، بستری مناسب برای شکلگیری داستانهایی با زبان ساده و تؤام با طنز فراهم نموده است. جلد نهم از کتاب سجلات حج با عنوان بهداشت و سلامت و حج، در بیست و هشت فصل تهیه و تنظیم شده است.
تلگرام موضوع فصل چهل و هشت امنیت و آشوب مسجدالحرام در مکه طی سالهای 1978ـ1980 است. فصل سیزدهم به موضوعاتی مانند موسم حج سال 1910ـ1911: قرنطینه در تبوک، نصب اجاقهای ضد عفونیکننده، انتصابات پزشکی، شیوع وبا و افتتاح بیمارستان زائران در جده اشاره کرده است.</p>
<p> فصل بیست و پنجم به موضوع تمهیدات قرنطینهای در جده و ارتقای مقررات سازمان بهداشت جهانی در مورد حج در سالهای 1953ـ1956 میپردازد. مکاتبات و گزارشهای مرتبط با حج و شرایط موجود در ایستگاههای قرنطینهای کاماران در سالهای 1886ـ1890 موضوعات فصل هفتم است. فصل یکم از جلد نهم کتاب، با عنوان آبوهوا و بیماریهای موجود در مکه و جده در قرن نوزدهم، به چکیدههایی از سفرنامههای اتباع اروپایی به مکه اشاره میکند. موضوعات فصل دوازدهم مسائل مرتبط با حج، نظارت بهداشتی و راهآهن حجاز، شیوع وبا، پرداخت رشوه به بازرس قرنطینه، بیمارستان شهرداری در جده و دیگر مسائل در سالهای 1906ـ1910 است. در فصل دوم شیوع بیماری وبا در میان زائران توصیف، و چکیدههایی از گزارشهای واصله از جده ارائه میشود. فصل پنجم به جنبههای سلامت و بهداشت موسم حج سال ۱۸۸۲ میپردازد و گزارشی از پایگاههای قرنطینهای در کاماران (۱۸۸۲) ارائه میدهد. فصل بیست و هفتم اطلاعاتی در مورد خدمات وزارت بهداشت عربستان سعودی به زائران و جایگاه اسلام در امر بهداشت و زیارت در اختیار خوانندگان قرار میدهد
