محمدحسین دُرخواه
محمدحسین دُرخواه
خواندن ۴ دقیقه·۳ سال پیش

سفری به تاریخ هنر و تمدن چین (بخش دوم)

مقدمه

در بخش اول این مبحث، نگاهی به دوران حکومتی شیا و شانگ انداختیم و تاریخچه کوتاهی از آن را مطالعه کردیم . در اینجا خلاصه‌ای از بخش اول را برای شما آماده کردیم:

  • دودمان شیا، در مرز بین اسطوره و تاریخ قرار دارد و مورد تردید است.
  • از دیدگاه مورخان اولین سلسله پادشاهی، سلسله شانگ است.
  • کتیبه­‌هایی از عاج و سنگ و … معروف به جیا گو ون در خه نان کنونی کشف شده است که این کتیبه یکی از ویژگی­‌های تمدن چین است.
  • و در آخر شاهد رواج استفاده از چرخ سفالگری در دوره شانگ شدیم.
برای مطالعه کامل بخش اول اینجا کلیک کنید.

سلسله چو

سلسله چو
سلسله چو

سلسله چو با حکومت ۷۷۱ ساله (از ۱۰۲۷ ق.م تا ۲۵۶ ق.م) طولانی‌­ترین سلسله حکومتی چین به شمار می­‌آید. در این سلسله سنگ یشم ارزش بیشتری یافت و همچنین هنر مفرغ کاری در این دوره پیشرفت کرد. با پیشرفت هنر مفرغ کاری، ظروف مفرغی جنبه کاربردی‌­تری پیدا کردند، از جمله آیینه­‌های مفرغی صیقل خورده که در این دوره رواج یافت.
لازم به ذکر است که فلز آهن در این دوره مورد توجه مردمان چین قرار گرفت.

ظرف مفرغی دوره چو
ظرف مفرغی دوره چو
ظرف مفرغی دوره چو
ظرف مفرغی دوره چو


از مهمترین اتفاقات این عصر که روی همه چیز به ویژه هنرشان تأثیر گذاشت، می­توان به ظهور مکتب های این دوره اشاره کرد:

  1. مکتب کنفوسیوس:
    این مکتب پیرو کتاب حکمت کنفوسیوس است. قالب کتاب رئالیستی است که به پیروی از اصول اخلاقی در جهت بهبود وضع سیاسی-اجتماعی اشاره دارد.
  2. مکتب لائوتسه:
    این مکتب تحت پیروی از کتاب تائو ت چینگ است که اشاره به یگانگی با نیروهای لایزال جهان دارد و توجه خاصی به هنر منظره­‌نگاری و خوشنویسی در این مکتب شده است. قالب اندیشه­‌های این کتاب رمانتیک است.

مطلب جالب دیگر این سلسله در رابطه با مراسم تدفین می­باشد که یکی از رسومات آنها این بود که با مرده‌­های خود طلسم‌­هایی معروف به حلقه­‌های بی (Bi) دفن می­کردند.

دیسک بی (Bi) - از جنس سنگ یشم - موزه هنری نلسون اتکینس
دیسک بی (Bi) - از جنس سنگ یشم - موزه هنری نلسون اتکینس

سلسله چین

سلسه چین
سلسه چین

این دوره مقارن با اواخر حکومت هخامنشی و اوایل ورود سلوکیان در ایران می­‌باشد.
بخش­‌های مختلف سرزمین چین با هم متحد شدند و این اتحاد، علت ماندگاری این نام بر این سرزمین بود.
«شین هوآنگ دی یا (چین شین هوآنگ)» پادشاه این دوره، پادشاهی خودخواه، می­خواست سلسله خویش اولین سلسله تاریخ چین باشد؛ به عبارت دیگر، آغازگر تمدن چین باشد که لازمه‌ی این کار حذف آثار باستانی بود.

او سنت­‌ها را ریشه کن کرد و کتاب­‌ها را سوزاند. البته این حماقت‌ها باعث پیدایش عظیم ترین آثار تاریخ چین شد. او برای جاودان نگاه داشتن نامش دستور ساخت دیوار بزرگ چین را داد که ساخت آن تا حکومت­‌های بعدی ادامه داشت.

دیوار چین - اکنون
دیوار چین - اکنون


«شین هوانگ دی» به ارتش خود علاقه­‌مند و به آن‌ها افتخار می­‌کرد و همیشه آن‌ها را با خود همراه داشت. علاقه او تا جایی بود که دستور داد پیکره­‌هایی سفالی از آنها بسازند تا در هنگام تدفین او، آن‌ها را نیز دفن کنند.

حدود ۸ هزار سرباز به همراه ارابه و اسب‌ها و کمان و شمشیر و … با ظاهرهای غیر یکسان و منحصر به فرد توسط تعداد زیادی کارگر قالب گیری و ساخته شد.
این مجموعه عظیم را ارتش سفالین می­‌نامند که نمونه‌ای از پیکرتراشی این دوره با رویکرد واقع­‌گرایانه در اندازه طبیعی بودند.

چهره پردازی بسیار قوی در پیکره سازی دوره چین - از ارتش سفالین
چهره پردازی بسیار قوی در پیکره سازی دوره چین - از ارتش سفالین
ارتش سفالین شین هوآنگ دی - حدود 8 هزار سرباز
ارتش سفالین شین هوآنگ دی - حدود 8 هزار سرباز

سلسله هان

سلسله هان
سلسله هان

این سلسله، هم­‌دوره با حکومت اشکانیان است. اولین دوره درخشان هنر و ادبیات چینی را به این دوره‌­ اختصاص دادند.
سرگرمی‌­های این دوره شامل نمایش­‌های ورزشی، ژیمناستیک، چشم بندی و موسیقی بودند. در این دوره هنرهایی از قبیل خوشنویسی، نقاشی و نمایش به ویژه نمایش عروسکیِ سایه ظهور کرد.

نمایش عروسکی سایه
نمایش عروسکی سایه
نمایش عروسکی سایه
نمایش عروسکی سایه

همچنین دراین دوره جاده ابریشم شکل گرفت و از طریق آن به طور غیرمستقیم با روم ارتباط برقرار کردند. آیین بودایی نیز وارد این کشور شد و موجب پیدایش نمونه­‌های معماری بودایی شد. معابد به صورت غار ساخته می­‌شد.
اکثر آثار هنری این دوره تحت تأثیر آیین کنفوسیوس بوده است. در این دوره دیوارنگار‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی‌­های مجلل درون کاخ ها، نقش برجسته­های سنگی و سفالینه‌­های منقوش از عظیم‌­ترین هنرهای این دوره بودند.
و در آخر شخصی به نام «تسای لون» ارزشمندترین ابداع این دوره، یعنی کاغذ را اختراع کرد.

نقاشی‌ سلسله‌ی هان ویژگی‌های متفاوتی با نقاشی دیگر دوره‌های چین دارد. یکی از ویژگی‌­ها، به‌کاربستن خطوط کناره نماست. یعنی تأکیدشان بیشتر روی خط است تا رنگ. یکی دیگر از ویژگی­‌های بارز این دوره استفاده از رنگ تخت و سطح یک­دست است. آنان افراد مهم را در ابعاد بزرگ می­کشیدند و فاصله را با بالا یا پایین قرار دادن پیکره ­ها القا می­کردند.

چینی‌­ها از این زمان تمام مکاتبات خود را روی کاغذی به اسم تومار انجام می‌­دادند، تومار را لوله می­‌کردند و به همین شکل ارسال یا نگهداری می­‌کردند. در مقامات نیز از تومارهایی ابریشمی به شکل (T) استفاده می­‌شد.
جالب است بدانید «اسب» در هنر چین اهمیت خاصی دارد و اگر تصاویر تمام دوره­‌های تمدن چین را بررسی کنید حتما پیکره یا نقشی از اسب به چشم می‌خورد.

حرف آخر

در آخر به دیگر دستاوردها و آثار مهم این دوره اشاره می­‌کنیم. منظره نگاری کوه و آب (به تفسیر بنده طبیعت خاموش) از بهترین و معروف­‌ترین نمونه‌­های منظره‌­نگاری است که تا چند دوره بعد ادامه یافت. همچنین صحنه‌­هایی از خلقت آدمی تا تدفین مردگان را در نقوش برجسته­‌ی مقبره «وو» نمایش دادند.

شهرهایی با ساختار ۴ جهت اصلی ساختند، پیکره اسب پرنده از جنس مفرغ که نمونه شاخص مجسمه‌­سازی آن دوران است ساخته شد. بخورسوزهای مفرغی با تزئینات مرصع ساخته شد، پارچه‌­های ابریشمی نفیس تولید شد. لباس کامل‌­بافته شده از قطعات سنگ یشم کشف شده و کهن­‌ترین نشانه های نمایش پیکره بودا در چین پیدا شد.

اسب پرنده گانسو (200 ب.م) از جنس مفرغ - موزه استانی گانسو
اسب پرنده گانسو (200 ب.م) از جنس مفرغ - موزه استانی گانسو


لباس تدفین - ساخته شده از تکه‌های یشم
لباس تدفین - ساخته شده از تکه‌های یشم


بخور سوز مفرغی -  مرصع کاری
بخور سوز مفرغی - مرصع کاری



چوچینهانسلسلههنر
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید