هرگاه اسم از اقتصاد و صادرات به گوش می‌رسد، ناخواسته ذهن همه ما به سمت فروش نفت و یا محصولات کشاورزی کشیده می‌شود. باید بپذیریم که عدم توجه ما به انواع هنرهای دستی اصیل و ایرانی، قصور و کوتاهی خودمان و همچنین مسئولان بوده است. در جای جای کشور عزیز ما ایران، مردمانی اصیل و با ذوق، میراث گرانبهایی را از نیاکان خود به یادگار دارند و آن هنر و فرهنگ بی مثال ایرانیست. صنایعی کم نظیر و زیبا که توجه همگان را به خود جلب کرده و برق ذوق را به چشمانشان می‌آورند.
یکی از انواع هنرهای دستی که در ایران قدمتی چندین ساله دارد و توسط دستگاهی ساده به اسم دو وَردی، چهار وَردی، هشت وَردی و ژاکارد ساخته می‌شود، نساجی سنتی ایرانی است. از جمله محصولاتی که به کمک این حرفه و هنر تولید می‌شوند، زری، مخمل، ترمه، جاجیم و مثل آنهاست. در مناطق مختلفی از کشور عزیزمان، شهر گرفته تا روستا و حتی عشایران، به فعالیت در این رشته هنری می‌پردازند.
نقش زدن روی پارچه از قدیم بین مردم ایران مرسوم بوده و هنوز هم توسط هنرمندان انجام می‌شود. برای طرح و نقش زدن روی پارچه، از دو روش مرسوم بافت و چاپ استفاده می‌شود. البته بهره گرفتن از بافت روی پارچه نزد هنرمندان قدمت بیشتری دارد. شما می‌توانید در مقاله‌ای دیگر از بلاگ پست‌های سلام به طور مفصل درباره‌ي انواع بافت در صنایع دستی آشنا شوید.
برای نقش زدن روی پارچه با استفاده از تکنیک چاپ، از دو روش قلمکار (چاپ مهری و نقاشی) و کلافه‌ای یا باتیک (چاپ مهری یا نقاشی و دندانی) استفاده می‌شود. در روش اول، چاپ و رنگ گذاری روی پارچه به صورت مستقیم و با کمک یک قالب چوبی صورت می‌گیرد. در چاپ باتیک که قدمت آن به دوهزار سال قبل بازمی‌گردد، با استفاده از شابلون‌های چوبی، طرح و نقش‌های جذاب و زیبا روی لباس‌ها ایجاد می‌کردند.
از همان دوران قدیم، مادران با سلیقه و هنرمند ایرانی ما، به آراستن وسایل و لوازم خانه علاقه داشته‌اند. آنها با عشقی که در وجود مهربانشان به خانواده بوده است، تلاش می‌کردند تا فضای خانه را زیباتر و دلنشین‌تر کنند تا اهالی خانه، با صمیمیت بیشتری گرد هم جمع شوند.
شاید به خاطر همین است که هیچ کجای دنیا، حس و حال خانه مادرانمان را به ما نمی‌دهد. چرا که به هر گوشه‌ای از آن نگاه کنیم، خاطره‌ای قدیمی در ذهنمان نقش می‌بندد. مثل پارچه‌های گلدوزی شده روی وسایل خانه و یا ملحفه‌های نوار دوزی شده که زیبایی محیط را چندین برابر می‌کردند.
هنر اصیل رودوزی با نخ‌های رنگی و زیبای ابریشمی و پشمی روی پارچه‌های مختلف صورت می‌گرفت. این کار کاملاً دستی بوده و نیاز به دستانی هنرمند و پرتلاش دارد تا عشق و محبت را در تار و پود پارچه‌ها به جریان درآورد.
چرم یکی از مواد خامی بوده که از همان زمان قدیم، مردم برای استفاده‌های مختلف، از آن بهره می‌بردند. برای مثال برای تهیه کردن پوشاک، کفش، کیف و وسایل دیگر از جنس چرم، استفاده می‌شود.
چوب و صنایع تولید شده از آن، چه در گذشته و چه در زمان حال، بسیار مورد استفاده قرار می‌گرفتند. امکان ندارد وسیله ای از چوب در خانه‌های ما وجود نداشته باشد. چه لوازم ضروری و مورد نیاز و چه محصولات تزئینی برای زیبا کردن فضای خانه، از چوب ساخته می‌شوند.
هنرمندان ایرانی نیز از چوب برای ساخت محصولاتی زیبا و خاص بهره می‌گرفتند و همچنان هم در این زمینه فعال هستند. حتماً شما هم صندوقچه‌ها و بوفه‌های چوبی مادربزرگ‌های خودتان را به یاد دارید که در آنها از اشیای گرانبها و ارزشمند خود نگهداری می‌کردند.معمولاً هم قفل بودند و هرکسی اجازه دست زدن به آنها را نداشت. روی این صندوق‌های چوبی هم پارچه‌های گلدوزی و پولک دوزی شده برای زیبایی بیشتر پهن می‌کردند که آن هم هنر دست همان مادربزرگ‌های عزیز و مهربان بود. یا آئینه‌هایی با قاب چوبی که کنده کاری‌های ظریفی روی قاب انجام شده بود و به زیبایی و اصالت آن اضافه می‌کرد.
یکی از مواد خامی که در دسترس افراد بوده، سنگ است که پیدا کردن آن همه جا راحت و امکان پذیر بوده است. برای همین ذوق و سلیقه آدمی حتی روی سنگ سرسخت و محکم نیز توانسته نفوذ کند و ظاهر خشک و خشن آن، صنایع دستی زیبا و بی نظیری را تولید کند.
حتماً شما هم به طرح و نقش‌های روی شیشه و آئینه علاقه دارید. این تراش کاری‌ها و ظرافتی که در نقش دادن به شیشه وجود دارد، آدم را به وجد آورده و مشتاق دیدن آنها می‌کند. این هنر اصیل ایرانی قدمت چندهزار ساله دارد و به دور هخامنشیان برمی‌گردد. زیبایی و اصالت در طرح‌های این محصولات موج می‌زند و نشان دهنده هنر مردم کشور عزیزمان است.
کاشی‌های زیبا در خانه‌های سنتی ایران را زیاد به چشم دیده اید. با رنگ و لعاب بی مثال و خاص که چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کنند. ذوق و سلیقه به کار رفته در طرح‌های آنها باعث شده که به محصولاتی خاص و اصیل تبدیل شوند.
یکی از راه‌های بسیار خوب درآمد زایی و وارد کردن ارز به کشور، صادرات همین صنایع دستی با ارزش به کشورهای دیگر است. این کار نه تنها جنبه مادی دارد، بلکه به ملت ما کمک می‌کند تا فرهنگ اصیل و با ارزش خود را به تمام جهان معرفی کند. با این کار، می‌توانیم یادآور این مسئله باشیم که ما مردمانی متمدن و هنرمند هستیم که تاریخ این هنر به هزاران سال قبل برمی‌گردد.
یکی دیگر از فواید فروش و صادرات این محصولات زیبا، این است که برای افراد زیادی در کشورمان، اشتغال‌زایی خواهد شد. زنان و مردان در کنار هم می‌توانند در دیار خودشان، به تولید محصولات اصیلی بپردازند که به آنها علاقه دارند و با عشق به تولیدشان می‌پردازند.
هدف ما در نوشتار، این بود که هنرهای اصیل کشورمان را باهم بررسی کنیم. هرچند که هیچگاه نمی‌توانیم بگوییم با همه این هنرها و صنایع آشنایی کامل داریم چرا که در هر شهر و روستا، مردمانی زندگی می‌کنند که هنر آنها، فراموش شده و یا نادیده گرفته شده است. امیدواریم که بتوانیم قدر این اصالت را بیشتر بدانیم. همچنین بسیار خوش‌حال می‌شویم نظرات شما و تجربیاتتان را از آشنایی با هنرهای دستی ایران با ما در میان بگذارید.
