خلاقیت در کودکان مثل یک رودخانه آرام است رودخانه ای که اگر مسیرش درست باز شود با آرامش و زیبایی جلو میرود و در طول مسیر چیزهای زیادی را میسازد اما اگر در مسیرش سنگ و مانع باشد کند میشود و حتی ممکن است خشک شود دفتر و قلم برای کودک، مثل همان مسیری است که رودخانه از میان آن عبور میکند هرچه این مسیر صافتر و هموارتر باشد خلاقیت کودک هم راحتتر و قویتر جریان پیدا میکند.
برای همین انتخاب این دو وسیله ساده برخلاف ظاهرشان اهمیت زیادی دارد گاهی یک دفتر خوب میتواند کاری بکند که ساعت ها کودک در سکوت و آرامش غرق نقاشی یا نوشتن شود گاهی یک قلم روان و سبک کاری میکند که کودک بدون خستگی آن چیزی را که در ذهن اش ساخته بر روی کاغذ بیاورد و تمام این چیزهای کوچک کنارهم آینده ذهنی و تخیلی کودک شما را شکل میدهند.
قبل از اینکه وارد بحث دفتر و قلم شویم باید بفهمیم خلاقیت چطور در ذهن کودک شکل میگیرد.
بچهها از روزی که به دنیا می آیند شروع میکنند به دیدن، شنیدن، لمس کردن و تجربه کردن هر تصویر، هر رنگ، هر صدا، هر داستان و حتی هر بازی کوچک، در ذهنشان ذخیره میشود این چیزها مثل قطعات یک پازل هستند خلاقیت زمانی اتفاق می افتد که کودک بتواند این قطعات را کنار هم بگذارد و چیزی تازه بسازد.
این چیزی تازه ممکن است یک نقاشی ساده باشد یا یک داستان کوتاه یا حتی یک سوال عجیب که هیچکس انتظارش را ندارد خلاقیت همیشه به شکل بزرگ و پیچیده خودش را نشان نمیدهد گاهی یک خط ساده که کودک روی کاغذ میکشد نشان دهنده یک ذهن فعال است گاهی هم چند خط اشتباه باعث میشود کودک ناگهان یک ایده تازه پیدا کند.
همه این اتفاق ها وقتی بیشتر میشوند که کودک ابزار مناسب داشته باشد.
دفتر خالی برای کودک تنها چند برگ سفید نیست یک جای امن است. جایی است که کودک در آن آزاد است هر کاری دلش خواست انجام بدهد.
هیچ قاعده سختی ندارد هیچ نظمی اجباری برایش تعریف نشده هیچکس نمیگوید اینجا اشتباه است یا این را پاک کن آزادی کامل برای آن کودک است.
وقتی کودک صفحه سفید دفتر را میبیند ذهنش باز میشود خود همان صفحه سفید به او میگوید ببین اینجا مال توست هرچیزی بخواهی میتوانی بسازی.
بعضی کودکان دفتر را تبدیل میکنند به دفتر خاطرات بعضی ها دفتر نقاشی بعضی ها دفتر بازی های خیالی و بعضی ها هم ترکیبی از همه این ها دفتر هر روز با کودک شکل تازه ای میگیرد این تغییر خودش بخشی از رشد خلاقیت است.
کودکان در برابر چیزهای کوچک حساستر از بزرگسالان اند مثلا اگر کاغذ دفتر خیلی نازک باشد وقتی مداد روی آن کشیده میشود ممکن است پاره شود همین اتفاق کوچک باعث میشود کودک احساس کند کاری اشتباه انجام داده یا نتواند راحت ادامه دهد.
اگر کاغذ زبر باشد مداد یا قلم روی آن به سختی حرکت میکند و همین میتواند جریان فکری کودک را متوقف کند اما اگر کاغذ صاف و روان باشد نوشتن و کشیدن تبدیل میشود به تجربه ای راحت و دلنشین.
حتی نوع دوخت یا سیم دفتر هم اهمیت دارد کودکی که دفترش خوب باز نمیشود برای نقاشی کردن آزادی کافی ندارد اگر جلد دفتر سنگین باشد کودک در دست گرفتنش سختی میکشد.
تمام این نکات ساده تاثیر مستقیم روی احساس کودک نسبت به نوشتن و کشیدن دارند
بیشتر بزرگسال ها فکر میکنند جلد دفتر چیز مهمی نیست اما برای کودکتان خیلی مهم است.
بچهها با رنگ ها و شکل ها رابطه ای احساسی دارند
وقتی جلد دفتر با چیزی که کودک دوست دارد هماهنگ باشد مثل حیوانات، شخصیتهای کارتونی، رنگهای شاد یا طرحهای فانتزی او نسبت به دفترش حس خوبی پیدا میکند. وقتی کودک از دفترش خوشش بیاید بیشتر از آن استفاده میکند و هرچقدر بیشتر استفاده کند خلاقیت بیشتر فرصت رشد پیدامیکند.
حالا میرسیم به قلم، قلم برای کودک فقط یک وسیله نیست چیزی است که کمک میکند دنیای ذهنی اش را روی کاغذ بیاورد اگر قلم خوب باشد کودک احساس میکند ساختن چیزهای جدید آسان است اگر قلم بد باشد ذهنش خسته و بی حوصله میشود. قلم مناسب باید سبک باشد اگر سنگین باشد دست کودک زود خسته میشود اگر بدنه قلم خیلی باریک باشد گرفتن آن برای کودک سخت است و ممکن است روی انگشت هایش فشار بیاورد اما قلمی که کمی ضخیمتر باشد و وزن متعادلی داشته باشد برای دست کودک دوستداشتنیتر است.
نوک قلم هم باید روان باشد هم قلمی که روی کاغذ گیر میکند یا جوهرش پخش میشود باعث میشود کودک احساس کند نقاشی یا نوشتن کار سختی است اما قلمی که آرام و نرم حرکت میکند به کودک احساس توانایی میدهد.
رنگ ها همیشه برای کودکان جذاب اند وقتی کودک چند رنگ مختلف در اختیار دارد میتواند از هر کدام برای ساختن چیزهای متفاوتی استفاده کند مثلا ممکن است با رنگ زرد خورشید بکشد با آبی دریا بسازد و با سبز جنگل درست کند و با قرمز شخصیت های خیالی خلق کند.
هر رنگ یک احساس دارد و هر احساسی یک فکر جدید میسازد و هر فکر جدید یک قدم به سمت خلاقیت است و وقتی قلم ها رنگی باشند کودک احساس میکند دنیا وسیعتر و متنوعتر است.
وقتی کودک دفتر مناسب دارد فضای خوبی برای ساختن دارد وقتی قلم مناسب دارد ابزار خوبی برای ساختن دارد وقتی هر دو کنار هم باشند خلاقیت کامل میشود.
کودک با دفتر و قلم یاد میگیرد که هر چیز کوچکی ارزش امتحان کردن دارد یاد میگیرد که حتی اگر چیزی اشتباه پیش برود باز هم میتواند دوباره از یک صفحه دیگر شروع کند. یاد میگیرد که هیچ محدودیتی وجود ندارد و دنیای ذهنش آزاد است. این آزادی، پایه اصلی خلاقیت است.
به علاقه کودک توجه کنیم اگر کودکی طرح خاصی را دوست دارد همان بهترین انتخاب است.
دفتر باید اندازه ای داشته باشد که کودک راحت بتواند نگهش دارد
کیفیت کاغذ باید خوب باشد تا هنگام نوشتن یا کشیدن پاره نشود
جلد باید محکم و جذاب باشد
دفتر باید بدون سختی باز و بسته شود
قلم باید سبک باشد
باید به راحتی در دست کودک قرار بگیرد
نوک آن باید نرم و روان حرکت کند
رنگهای متنوع داشته باشد
و هنگام نوشتن نباید روی کاغذ گیر کند یا صدای ناخوشایند ایجاد کند
سخن آخر
دفتر و قلم تنها ابزارند چیزی که همه چیز را کامل میکند تشویق و حمایت خانواده است کودک وقتی ببیند کارش اهمیت دارد انگیزه میگیرد حتی یک جمله ساده مثل چه قشنگ کشیدی میتواند باعث شود کودک ساعت ها ادامه بدهد.
تشویقهای کوچک بزرگترین اثر را روی خلاقیت دارند. یک اشاره کوچک و دوستانه.
اگر بخواهید دفتر و قلم مناسب برای کودک پیدا کنید یک سر زدن کوتاه به کتاب سرای بابک میتواند انتخاب ها را برایتان راحتتر کند تا هم از کیفیت محصول خیالتان راضی باشد هم تنوع های بیشتری دم دست داشته باشید.
