استریل کردن محیط و لوازم یک مطب یا کلینیک دندانپزشکی؛ یکی از پر اهمیت ترین فعالیت ها در یک محیط دندانپزشکی محسوب می شود. این مسئله با توجه به این موضوع که؛ مطب ها و کلینیک های دندانپزشکی یکی از بهترین محیط ها برای انتقال انواع عفونت و آلودگی محسوب می شود، بیش از پیش اهمیت یافته و به عنوان بار سنگینی بر دوش مطب ها و کلینیک های دندانپرشکی باید به آن توجه نمود.
زمانی که صحبت از میکروب زدایی یا گند زدایی از محیط و ابزار دندان پزشکی به میان می آید، در منابع مختلف از دو واژه ضدعفونی و استریل در کنار یکدیگر و یا بجای یکدیگر استفاده می شود. اما دانستن این مطلب لازم است که؛ ضد عفونی و استریل در واقع دو مفهوم جدا از یکدیگر هستند و کارایی هر کدام در مقایسه با دیگری متفاوت است.
استریليزاسيون در واقع عملی است کاملا مطلق و بدون دامنه نوسان كه موجب از بین رفتن تمامی میکروارگانیسمهای زنده مي شود.
ضدعفونی کردن اما به معنی کاهش تعداد میکروارگانیسم های موجود بر روی ابزار یا سطح به اندازه ایست که توان ایجاد بیماری در انسان را نداشته باشند. مواد ضدعفوني كننده در سه درجه بر میکروارگانیسم ها اثر دارند و درجه مقاومت ميكروارگانيسم ها در برابر عوامل نابودکننده ی آنها، متفاوت است.
بنا براین با توجه به تعاریف ذکر شده، استریليزاسيون در واقع عملی است که به طور کامل باعث از بین بردن تمام اشکال میکروبی می شود اما محلولهای ضدعفوني بسته به نوع و مدت ماندگاری خود، به سه درجه قوی، متوسط و ضعیف تقسيم مي شوند.
به عنوان نمونه، قرار دادن ابزار دندانپزشکی در یک محلول ضدعفونی قوی درمدت زمان مشخص به استریليزاسيون نزديك می شود، اما از آنجا که روش مناسبی براي ارزيابی كيفي محلولهای ضدعفونی كننده وجود ندارد، استفاده از اين محلولها برای ضدعفونی وسايل و ابزار های دندانپزشکی توصیه نمی شود و باید در مورد چنین ابزاری، خصوصا ابزار برنده، از روش های استریل کردن، استفاده کرد و تنها در صورتی می شود از ضدعفونی برای ابزار دندانپزشکی استفاده کرد؛ که ابزار یا وسیله مد نظر، نسبت به حرارت و سایر روشهای استریل کردن؛ حساس باشد که در این صورت نیاز است با حفظ پروتکل های ویژه و زیر نظر داشتن شرایط خاص از مواد ضدعفونی کننده برای این ابزار استفاده کرد.
همانطور که می دانید مطب دندان پزشکان همیشه محل مراجعه بیماران مختلف، با سوابق بیماری متفاوت و شرایط سلامتی متفاوت، برای درمان مشکلات دهانی و دندانی است و در این میان رعایت بهداشت و توجه به سلامت مراجعه کنندگان در مطب های دندانپزشکی بسیار مهم به نظر می رسد.
از آنجایی که در مطب های دندانپزشکی، امکان انتقال عفونت توسط بزاق و خون جدی است، عدم رعایت بهداشت در مطب و مراکز دندانپزشکی، دندانپزشک و بیماران وی را در گروههای در معرض خطر قرار می دهد.
بدین منظور لازم است جهت حفظ نکات بهداشتی در محیط درمانگاه یا مطب لازم است موارد زیر به صورتی روزانه و گاها لحظه ای، مورد بررسی قرار بگیرد:
برای میکروب و گند زدایی از محیط، سطوح و اثاثیه یک مطب یا کلینیک دندانپرشکی؛ می توان از محلولهای ضدعفونی کننده استفاده كرد.
استریل کردن ابزارهای دندانپزشکی، کمی پیچیده تر و قابل توجه تر از محیط یک کلینیک یا مطب دندانپزشکی است.
ابزارهای دندانپزشکی، برای استریلیزاسیون؛ به سه دسته تقسیم می شوند؛
وسایل بحرانی ؛ شامل ابزاری است که میزان آلودگی در آنها بسیار بالاست و ابزاری هستند که دربافت نرم نفوذ کرده و یا با استخوان تماس پیدا می کنند و در تماس مستقیم با خون یا نواحی استریل بدن می باشند. این وسایل باید پس از هر بار مصرف یا استریل شده و یا دور انداخته شوند.
وسایل نیمه بحرانی؛ این دسته شامل ابزارهایی است که میزان آلودگی متوسطی دارند و در تماس با غشاها و سطوح مخاطی بدن هستند، ولی وارد بافت نرم یا استخوان نمی شوند. این وسایل باید پس از هر بار استفاده استریل شوند و یا توسط مواد ضدعفونی کننده قوی ضدعفونی شوند.
وسایل غیر بحرانی؛ این ابزار معمولا، ابزاری با حد آلودگی پایین هستند و در واقع شامل ابزاری می شوند که تنها با قسمت های خارجی بدن و پوست سالم در تماس هستند. این ابزار به طور معمول احتیاجی به استریل کردن ندارند و در صورت آلوده شدن می توان آنها را با مواد ضدعفونی متوسط و یا در صورت آلوده نبودن، با مواد ضدعفونی کننده ضعیف ضدعفونی کرد.
انواع روشهای استریلیزاسیون ابزارهای دندانپزشکی به شرح زیر هستند:
اگر مایل هستید در زمینه مشکلات دهانی و دندانی اطلاعات مفید بیشتری به دست آورید می توانید به وبسایت خانم دکتر یسرا صفیعی، جراح و دندانپزشک،مراجعه کنید و از مطالب موجود استفاده کنید.
