انتخاب لباس آتش نشانی مناسب و ایمن، علاوه بر آموزش و مهارت آتش نشانان، یکی از اولویت های این شغل محسوب می شود. وظیفه آتش نشانان تنها اطفای حریق نیست. بلکه ممکن است شرایط سخت دیگری هم به وجود بیاید که آتش نشانان مجبور باشند به آن وارد شوند و عملیات نجات را انجام دهند. در طی یک عملیات آتش نشانی، ممکن است آتش نشان در معرض دمای بیش از 1000 درجه قرار گیرد. که در این دما احتمال ایجاد حداکثر سوختگی و خفگی وجود دارد.
علاوه بر خطرات آشکار آتش ممکن است، آتش نشانان در معرض گازهای سمی، اشیاء تیز، زمین ناهموار، سطوح لغزنده، مایعات بیولوژیکی، مواد شیمیایی ، برق و… قرار گیرند. به این جهت، لباس های آتش نشانی باید بهترین حالت حفاظتی ممکن را برای آتش نشانان داشته باشند. به عبارت دیگر، اگر ساختار لباس با محافظتی که به همراه دارد بهترین عملکرد را داشته باشد، قطعاً عملکرد آتش نشانان نیز چشمگیر خواهد بود.
از این رو لباس های آتش نشانان انواع گوناگونی دارد که هر کدام مناسب شرایط خاصی است. جنس و طراحی این لباس ها باید به گونه ای باشد که آتش نشانان از لحاظ فیزیکی صدمه ای نبینند و همچنین عمر و تداوم این لباس ها هم باید طولانی باشد، به دلیل استفاده از پارچه های خاص، قیمت لباس های آتش نشانی بالاست. و هر سازمانی برای تهیه این لباس ها بودجه خاصی در نظر می‌گیرد و بهتر است از نظر اقتصادی هم مقرون به صرفه باشند.
در این مقاله قصد داریم به بررسی انواع البسه آتش نشانی با توجه به جنس و کاربردهای آن بپردازیم.
لباس آتش نشانی ضد حریق، بسته به میزان حرارتی که فرد در معرض آن قرار می گیرد و نوع آلاینده های موجود در محیط انتخاب می شود. برای اطمینان از اینکه آتش نشانان میتوانند وظیفه خود را در هنگام آتش سوزی انجام دهند و از محیط های خطرناک در امان بمانند، به تجهیزات و لباس های خاصی نیاز دارند. به دلیل ایجاد مقاومت در برابر حرارت و استحکام بالا، انواع مختلفی از مواد برای تولید لباس یک آتش نشان انتخاب می شوند. برای نمونه، ژاکت و شلوارهایی که یک آتش نشان می پوشد، باید از موادی ساخته شود که در برابر گرمای شدید مقاومت کنند.
الیاف آرامید یک الیاف مصنوعی است که به دلیل استحکام و مقاومت بالا در برابر حرارت بسیار موردتوجه می باشد. Nomex نام تجاری لباس الیاف آرامید است و از این نوع مواد در ساخت ژاکت و شلوار لباس آتش نشانی استفاده می شود. نومکس، پارچه ای نسوز است که در برابر آتش و حرارت بسیار مقاوم است، این پارچه از ترکیب پلیمر پلی آمید آروماتیک است که تا دمای ۳۷۰ درجه سانتی‌گراد مقاومت دارد. این پارچه، در مقابل مواد شیمیایی، اسید و قلیا از مقاوت قابل توجهی برخوردار است. نومکس معمولاً با Kevlar ترکیب می شود تا مقاومت مواد را افزایش دهد.
همچنین لباس اتش نشانی ضد حریق، از سه لایه محافظتی تشکیل شده است که در ادامه با آن ها آشنا می شوید:
خارجی‌ترین لایه محافظتی لباس آتش نشانی از الیاف نسوز نومکس و کوالر است.
این لایه عمیق حرارتی جهت تامین مقاومت لباس در برابر شعله، حرارت و سایش می باشد و از نفوذ گرمای خارج به داخل لباس جلوگیری میکند.
این لایه، عایق رطوبت تنفس پذیر است. به این صورت که موجب خروج بخار بدن آتش نشان می شود و از طرفی در برابر نفوذ آب و مایعات به داخل لباس از خود مقاومت نشان می دهد. الیافی که برای تولید لباس های آتش نشانی استفاده می شود، دارای خواص ضد آب است. برای عایق بندی بیشتر لباس ها، از یک لایه ضد رطوبت بر روی الیاف متا آرامید استفاده می شود. معمولاً مچ شلوار و پیراهن لباس های در معرض نفوذ رطوبت، دارای پوشش ضد آب است. تا آن ها را در برابر حرارت Pu مقاوم کند.
برای سهولت در کار آتش نشانان، سرآستین لباس آتش نشانی به صورت کشبافت می باشد و از موادی که در برابر حرارت مقاوم است، ساخته می‌شود. این سرآستین ها از یک لایه پارچه از جنس الیاف آرمید پوشش داده می شود.
همانطور که پیش تر گفته شد، استفاده از نوارهای شبرنگ فسفری و نقره ای با زیرلایه کولار را در لباس های آتش نشانی به جهت ایجاد دید مناسب در مواقع خطرناک می باشد. رنگ نقره ای در روز و رنگ فسفری در شب، جلوه بهتری ایجاد می‌کنند. لازم به ذکر است که این نوارهای شبرنگ بیشتر در لباس های تیره رنگ آتش نشانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زیپی که در لباس آتش نشانی مورد استفاده قرار می گیرد، باید نسبت به تغییر شکل و ذوب شدن در دمای بالا، از مقاومت بالایی برخوردار باشد. زیپ این لباس ها، فلزی از جنس فولاد ۳۱۶ با آبکاری برنج است. که علاوه بر دوام بالا از آستانه تحمل قابل توجهی در شرایط دمایی گوناگون نیز برخوردار است.
جایگزین نمودن مواد پلی استری به جای مواد فلزی، قابلیت ارتجاعی و دوام بالای تنظیم‌کننده بند شلوار لباس آتش نشانی را به همراه دارد.
از آنجا که دوخت لباس آتش نشانی نیاز به دقت بیشتری دارد، استفاده از الیاف مقاوم، ضروری است. به همین خاطر برای دوخت این لباس ها از نخ Teijin Conex استفاده می شود. که از الیاف متا آرمید تشکیل شده است تا دمای ۲۵۰۰ درجه، به خوبی خواص خود را حفظ کند.
لباس آتش نشانی، شامل شلوار و اورکت، به صورت جدا و تکه ای یا سرهم و یک سره می باشد. تمامی لباس های آتش نشانی باید دارای استاندارد جهانی ویژه آتش نشانی باشد. در غیر این صورت آتش نشانان با خطر مرگ مواجه می شوند. لباس های آتش نشانی دارای انواع مختلفی است که در این بخش به بررسی هرکدام از انواع لباس آتش نشانی خواهیم پرداخت.
این لباس سرهمی از جنس پارچه مصنوعی مقاوم در برابر آتش می باشد. که پس از قرارگیری در معرض آتش، مقاومت ساختاری خود را حفظ میکند و در برابر بریدگی و پارگی مقاومت میکند. این لباس محافظت از آتش نشان را بدون تشدید فشار متابولیکی گرمایی تا سطوح بالایی فراهم میکند. این لباس آتش نشانی به گونه ای طراحی شده که انعطاف پذیری بالایی دارد و یقه آن دارای یک زیپ بلند است تا از پوشش کامل گردن اطمینان حاصل کند. این مدل از لباس ها بدون اینکه سنگین باشند و پوشیدن آن بسیار سخت باشد سطح بالایی از مقاومت در برابر حرارت را ایجاد می‌کنند.
این لباس عملیاتی مبارزه با حریق، همان لباسی است که در ذهن همه افراد به عنوان لباس آتش نشانی شکل گرفته است. همانگونه که پیش تر گفته شد، شامل شلوار و اورکت هایی می باشد که معمولا از سه لایه یا بیشتر تشکیل شده اند. جنس آن ها نومکس و کوالر می باشد که در برابر حرارت و آتش بسیار مقاوم است. از آنجایی که شغل آتش نشانان بسیار حیاتی است، لباس آن ها نیز باید دارای استانداردهای جهانی باشد تا در برابر حرارت ایمن باشند.
لباس های آتش نشانی در سایزهای کوچک، متوسط و بزرگ و در رنگ های سورمه ای، مشکی، قرمز، نارنجی، طوسی، زرد و خاکی ارائه می شوند.
از این لباس در عملیاتی استفاده می شود که آتشنشان مستقیماً با آتش سر وکار دارد و لباس های عملیاتی مبارزه با حریق مناسب آن نیست. لباس های آتش نشانی اصولاً شامل ۵ قسمت است که عبارت است از کلاه، اورکت، شلوار، دستکش ساق بلند و پاپوش ایمنی. که به ایمنی بیشتر آتشنشانان کمک میکند.
جنس لایه خارجی این لباس از آلومینیوم فایرتکس و فایبرگلاس نسوز است و حرارت را از طریق انعکاس بازتاب می دهد. لایه های داخل این لباس از جنس الیاف ضد گرما می باشد.
جنس این لباس از الیاف نسوز، فایبرگلاس و آلومینیوم می باشد. که برای عبور آتش نشانان از آتش مناسب است اما امکان عملیات و تماس با آتش با این لباس وجود ندارد. این لباس به صورت یک سره و سرهمی، طراحی شده و به همراه کلاه و دستکش ایمنی در بازار موجود است.
تجهیزات محیط های مرطوب بیشتر برای موارد خطرناک و حوادث امداد و نجات در آب و هوای نامناسب و همچنین هنگام انجام خدمات اضطراری در هنگام طوفان یا سیلاب مورد استفاده قرار می گیرد. آتش نشانان دارای یک ژاکت چندمنظوره برای استفاده در مناطق گوناگون عملیاتی با درجه حفاظت بالا در برابر عناصر و آسانی در شرایط شدید آب و هوایی هستند. این لباس ها معمولاً به صورت سرهمی یا اورال هستند که همراه پاپوش و دستکش مخصوص عرضه می شوند.
جنس این لباس ها به گونه ای است که در محیط های مرطوب و یا محیط هایی که مواد اسیدی و بخارات آن ها وجود دارد، عملکرد بسیار خوبی دارند. و آتش نشانان می توانند وظیفه خود را در محیط های مرطوب انجام دهد. همچنین این لباس ها الکتریسته بدن را به صورت ایمن به زمین انتقال می دهند و تا حدود بسیاری از برق گرفتگی آتش نشان جلوگیری می‌کنند.
عملیات آتش نشانی که در مناطقی مانند کوهستان های برفی انجام می شوند، لباس های متناسب با محیط خود را نیاز دارند. آتش نشانان برای انجام فعالیت در شرایط بسیار سرد، لباس های اضافی از جمله جوراب های سنگین، دستکش، کت های بارانی بلندتر و گرم تر، شلوار و زیرشلواری کاملاً آستردار، پیراهن کش دار سنگین و در بعضی شرایط، کلاهک های خزدار استفاده می کنند تا شرایط گرمایشی مناسبی را فراهم کنند.
گاهی اوقات آتش نشانان موظفند در مجاورت جاده ها یا مناطقی که باید به وضوح قابل دید باشند، فعالیت کنند. در این شرایط، آتش نشانان از جلیقه های زرد با نوار بازتابنده نقره ای استفاده می‌کنند. پوشیدن این جلیقه ها این امکان را فراهم می کنند که پرسنل در یک وضعیت غیر آتش نشانی می توانند توسط رانندگان عبوری به اندازه کافی دیده شوند. از این نوع لباس در عملیات اطفا حریق استفاده نمی شود.
این نوع لباس، آتش نشانان را در برابر انواع مواد خطرناک از جمله مواد شیمیایی، عوامل بیولوژیکی، مواد رادیواکتیو و… محافظت می نماید. این نوع لباس ایمنی، مجهز به دستگاه تنفسی هوا جهت تامین اکسیژن تنفسی مورد نیاز کاربر می باشد. این نوع لباس رنگ سفید خاصی دارد که موجب می شود کمی شبیه به لباس فضانوردان به نظر برسند. همچنین انجام فعالیت هنگام پوشش این نوع لباس به نسبت دیگر انواع لباس های ضد حریق دشوارتر است. زیرا هم وزن بیشتری دارد و هم از انعطاف پذیری کمتری برخوردار است.
لباس آتش نشانی یکی از تجهیزات و ملزومات بسیار پرکاربرد در این حوزه می باشد. در صورت بی توجهی در انتخاب لباس مناسب و یا عدم توجه به نکات ارگونومی و… خطرات و صدمات بسیار جبران ناپذیری به آتش نشانان وارد خواهد شد. و در نتیجه بازدهی و راندمان کاری آنان را کاهش می دهد و آتش نشانان را از انجام وظایف و تعهدات خود در خصوص جان و مال افراد باز می دارد.
شما مخاطبان گرامی می توانید برای خرید انواع لباس آتش نشانی و یا کسب اطلاعات بیشتر در زمینه تجهیزات ایمنی با مشاوران شرکت فرا ایمن صنعت پردیس تماس برقرار نموده و ضمن بررسی انواع برندهای لباس آتش نشانی و قیمت آن ها، بهترین انتخاب خود را انجام دهید و از خدمات ما بهره مند شوید.
www.pardisimen.com
نهیه و تدوین : دکتر حامد کرمانیون
معاونت اجرایی شرکت فرا ایمن صنعت پردیس hamed.kermani@yahoo.com- 09127804213
