حقوق مجموعه قواعدی است که از طریق مؤسسات اجتماعی یا دولتی، جهت تنظیم رفتار، ایجاد و اعمال میشود. دانش حقوق، دانش تحلیل و سیر تحول قواعد حقوقی است. همچنین حقوق مجموعه قوانین و مقرراتی است که حاکم و ناظر بر روابط افراد و اشخاص هستند. از حقوق در معنای امتیازی که شخص برای جامعهٔ معینی دارد، به حقوق فردی تعبیر میشود.[۱][۲]
یادمان انوشیروان دادگر در کاخ دادگستری تهران.
حقوق در نظامهای حقوقی ملی به روشهای مختلفی ایجاد میشود؛ از راه وضع یا نسخ قانون (قانونگذاری) توسط قوهٔ مقننه، از طریق صدور آییننامهها و بخشنامههای دولتی در قوهٔ مجریه، و تصمیمات قضایی الزامآور در قوهٔ قضائیه (که این روش آخر در نظامهای کامن لا اهمیت بیشتری دارد). اشخاص خصوصی هم میتوانند قراردادهای الزامآور قانونی را میان خود ایجاد کنند و در برخی وضعیتها با توافق یکدیگر سیستمهای میانجیگری را جایگزین فرایند معمول دادگستری کنند. قانون اساسی نقش انکارناپذیری در شکلگیری و ساماندهی هر کشور دارد و نظام حقوقی نیز به نوبه خود شکلدهندهٔ سیاست، اقتصاد و جامعه است و روابط میان افراد را هدایت میکند.
سامانههای حقوقی گوناگونی در کشورهای جهان وجود دارد اما بیشتر آنها در یک راستا هستند و بهطور کلی به چهار دسته بهنامهای قانون مدنی، کامن لا، عرفی و نوشته تقسیم میشوند.
