متخصص زنان یا دکتر زنان (به انگلیسی: Obstetric-Gynecologist که به اختصار OB-GYN است)٬ پزشکی است که در تشخیص و درمان انواع بیماری های مربوط به زنان در دستگاه تناسلی و موضوعات مربوط به بارداری و نازایی تبحر دارد. لذا نقش پررنگی در سلامتی زنان دارند.
متخصص زنان بعد از طی تحصیلات پزشک عمومی٬ به صورت تخصصی با بیماری های زنان و دستگاه تناسلی زنان آشنا میشوند و مهارت های عملی و تئوری در این زمینه را به دست میاورند و بطوریکه متخصص زنان پس از گذراندن این مراحل یک جراح زنان و یک پزشک درمانگر است.
در گذشته تشخیص بیماری های زنان به مانند امروز از دانش کافی برخوردار نبود اما امروزه پزشکان متخصص زنان با بالا بردن میزان آگاهی مردم و بخصوص زنان٬ آنان را در شناخت و درمان به موقع بیماری های زنان٬ مشاوره قبل از بارداری٬ مراقبت های بعد از بارداری و سقط جنین٬ شناخت به موقع بیماری های منتقله جنسی٬ و آشنایی در مورد تشخیص های پاپ اسمیر و ماموگرافی و … یاری میرسانند و ریسک رشد ناگهانی غده های سرطانی، بیماری های عفونی و نازایی و … در بین زنان را کاهش میدهند.
رشته تخصص زنان و زایمان یکی از با اهمیت ترین و گسترده ترین شاخه های پزشکی است که روش های درمانی متفاوتی از جمله جراحی و درمانی دارد.
پزشک زنان آموزش های پزشکی متفاوتی را طی میکند و میتواند در حوزه های گوناگون فعالیت کند.
دسته بندی فعالیت دکتر زنان متناسب با نوع فلوشیپ آن ها در زمینه های انکولوژی زنان، نازایی و ناباروری، پریناتولوژی، اختلالات کف لگن در زنان، لاپاراسکوپی (جراحی بدون برش عمیق در داخل بدن) متفاوت باشد.
فاوت این دو در دوره های گذرانده شده است. ماما تنها برای امور قبل و بعد از بارداری تعلیم دیده است و تمام امور مربوط به دوران بارداری٬ مراقبت های لازم در زایمان و بعد از آن٬ کمک در زایمان٬ نحوه آموزش شیردهی به مادر را انجام میدهد.
اما متخصص زنان٬ در تشخیص و درمان انواع بیماری های زنان و بیماری ها و مشکلات مربوط به بارداری و زایمان چه به صورت صرفا طبی و چه در صورت نیاز به جراحی را انجام میدهد و برای انجا آنها دوره تخصصی دیده است.
پزشک متخصص زنان٬ همانطور که در بالاتر هم توضیح داده شد در وهله اول مرحله پزشک عمومی را رد کرده و با تحصیل در مورد آناتومی بدن زنان٬ فیزیولوژی و تغییرات عملکرد بدن بانوان آشنایی کامل داشته و به همین دلیل اشراف کامل به مورد بیمار و درمان لازم برای آن دارد.
تفکر اکثریت جامع مردم این است که تنها زنان متاهل به متخصص زنان نیاز دارند و این باور غلط٬ در گذشته باعث افزایش بیماری و حتی نازایی در دختران مجرد بعد از تاهل میشد.
خانمها از زمانی که به بلوغ و فعالیت جنسی میرسند تا ۷۰ سالگی٬ سالانه میبایست به دکتر زنان رجوع کنند و معایناتی نظیر:
گاهی بانوان در چکاپ سالیانه خود مردد هستند و حتی گاهی بخاطر شرم و حجب از ویزیت٬ قید ویزیت شدن را میزنند. این در حالی است که ویزیت بانوان برای متخصصان زنان تنها یک امر عادی کاری است.
بعنوان یک خانم اولین قدم در حفظ سلامتی خودتان این است که همیشه گوش به زنگ بوده و بدن خودتان را ارزیابی کنید و با مشاهده علائمی چون بهم خوردن نظم پریودی٬ بوی نامطبوع ترشحات٬ رنگ غیرطبیعی ترشحات٬ درد در ناحیه لگن و ناحیه تناسلی٬ مشاهده انواع جوش و زگیل تناسلی٬ سوزش و خارش در ناحیه تناسلی٬ درد در سینه ها و هر گونه درد و شکل غیر طبیعی ایجاد شده در سینه و ناحیه تناسلی را با پزشک متخصص خود در میان گذاشته و از بروز بیماری ها و سرطان جلوگیری کنید.
بنابر توضیحات داده شده٬ زنان میبایست از دوران کودکی با دستگاه تناسلی و ادراری خود آشنا شده و مراقبت و رسیدگی لازم را بیاموزند.
متخصص زنان بخصوص در دختران کم سن و سال تر مانند یک مشاور مورد اعتماد است که میتوانند بدون هیچگونه ترس و قضاوتی مشکل زنانه خود را با پزشک در میان بگذارند. دردهای شدید قاعدگی٬ خونریزی های شدید و یا طولانی مدت٬ ترشحات بی رویه و بوی بد واژن از مسایلی است که ممکن است برای دختران پیش بیاید.
اما زنان متاهل و زنانی که دارای رابطه جنسی هستند٬ باید حداقل هر ۶ ماه یکبار توسط پزشک متخصص زنان معاینه شوند. گاهی ممکن است که در رابطه جنسی خود به وجود زگیل٬ تبخال و یا حتی مشکلات دیگری نظیر ایدز و هپاتیت در همسر خود مشکوک باشند که در این شرایط نیاز است که در اسرع وقت به دکتر متخصص زنان برای درمان زگیل تناسلی و سایر موارد رجوع کنند.
یکی از مهترین مواردی که نیاز به بررسی پزشک دارد٬ بهم خوردن نظم پریودی است که این چرخه نباید تاخیری بیش از ۱۰ روز داشته باشد. برخی از علل نامنظمی پریودی٬ میتواند مشکلات افسردگی و اضطراب٬ اختلالات هورمونی مانند تیرویید٬ کیست تخمدان٬ عفونت لگنی٬ یا سرطان و … باشد.
برخی از انواع سرطان٬ بیماری های مقاربتی (ایدز٬ هپاتیت٬ تبخال تناسلی و زگیل) و یا عفونت در ناحیه لگنی از مواردی هستند که با آگاهی از شیوه ابتلا به آن پیش از ابتلا٬ از بروز آن جلوگیری کرد. آگاهی از مسایلی چون استفاده از کاندوم و جلوگیری از رابطه جنسی مشکوک و پرخطر٬ رعایت بهداشت جنسی بعد از نزدیکی٬ همگی میتواند از بروز رخدادهای بد جلوگیری کند.
یکی از مشکلات بسیار مشترک در بین زنان٬ ابتلا به کیست تخمدان است که مهمترین نشانه آن بهم خوردن پریودی است.
این بیماری در بسیاری از موارد با دارو درمان میشود و در موارد جدی تر جراحی انجام میشود.
گاهی زنان در اثر زایمان مکرر و سایر علل به افتادگی رحم و مثانه دچار میشوند که با مصرف دارو٬ انجام تمرینات کگل و در موارد جدی تر روش جراحی توصیه میشود.
زنانی که قصد بارداری دارند باید از همان ابتدای تصمیم به باردای اقدام به مشاوره قبل از بارداری کنند و اگر باردار هستند از ابتدای ماه سوم بارداری تحت نظر پزشک زنان باشند.
از اتفاقات خوب تحت نظر پزشک بودن این است که در صورتی که بارداری برای مادر و یا فرزند خطری به همراه داشته باشد را در این ویزیت های ماهیانه درمان میکنند و مادر بارداری امنی را تجربه میکند.
بیمار در جلسه مشاوره بارداری در مورد مسایلی چون
اهمیت دوران بارداری در تغذیه٬ سلامتی روحی و جسمی خانم باردار است. مشکلاتی نظیر دیابت٬ فشار خون٬ سوراخ شدن کیسه آب و مسائل اینچنین ممکن است برای زنان باردار رخ دهد که اقدام به موقع منجر به سلامتی مادر و نوزاد میشود.
– از احتمال حاملگی بعد از زایمان مطلع میشود و با مشورت پزشک راههای پیشگیری از بارداری مانند استفاده از دستگاه داخل رحمی و سایر روش ها آگاه میشود
– از مسائلی مانند افسردگی بعد از زایمان و یا تغییرات هورمونی مطلع میشود و راههای پیشگیری را پیش بینی و درمان میکند
– برای موارد پزشکی که در دوران بارداری رخ داده است مانند دیابت بارداری یا فشار خون بالا دستورات لازم را میگیرد.
– همچنین در مورد واکسیناسیون کودک و زمان دقیق آن با پزشک مشورت میکند.
از جمله وظایف مهم متخصص زنان٬ درمان نازایی و پیشگیری از نازایی در دختران جوان و بانوان است. گاهی زنان با وجود رعایت مسائل بهداشتی٬ بدون مشکلی در چرخه پریودی باردار نمیشوند و یا ممکن است بیمار سابقه بیماری در ارتباط با نازایی داشته باشد که جهت بارداری باید تحت درمان متخصص زنانی که در حوزه نازایی و ناباروری بیشتر فعالیت دارد قرار گیرد حتی ممکن است بارداری به روش IVF انجام شود.
یکی از نگرانی های زنان٬ مربوط به یائسگی و عوارض ناشی از آن است که متخصص زنان میتواند با مشاوره و تجویز داروی مناسب در صورت نیاز٬ به زنان کم کند که این دوران را با آرامش و ایمنی سپری کنند.
زنان در سنین ۴۵ تا ۵۵ وارد مقطع یائسگی میشوند و در معرض برخی بیماری ها قرار میگیرند که با انجام تست پاپ اسمیر٬ ماموگرافی و … میتوانند از بروز و ابتلا به این بیماری ها جلوگیری کنند.
همچنین پیشگیری از یائسگی در دختران جوانی که در معرض ابتلا به یائسگی زودرس هستند.
از جمله خدماتی که برخی از متخصصان زنان انجام میدهند٬ جوانسازی واژن است که در بهبود کیفیت زندگی زناشویی زوجین موثر است. این خدمات مانند
در پیاده سازی این خدمات از روش هایی چون
مراحل و عمل جراحی برای هر متخصص متفاوت از دیگری است. به استثنای ویزیت منظم، روش های تشخیص و خدمات روتین موارد دیگری نیز انجام میشود:
اگر خانمی بارداری خطرناکی داشته باشد، متخصص زنان و زایمان ممکن است آزمایشات خاصی را تجویز کند:
دکتر زنان باید دارای مهارت در تشخیص، درمان و جراحی باشند.
۱- نکته ای که باید بدانید این است که شیو کردن ناحیه تناسلی شما برای پزشک شما خیلی اهمیتی ندارد لذا برای ویزیت شدن حتما درگیر اصلاح کردن ناحیه تناسلی خود نباشید.
۲- قبل از ویزیت٬ حتما استحمام کنید. رعایت بهداشت جنسی مناسب از هر امر دیگری مهم تر است.
۳- در حضور یک متخصص زنان از دانسته های خود که عمدتا از طریق اینترنت به دست آورده اید صحبت نکنید چرا که برای اکثریت پزشکان مطالب اینترنتی در حد آگاهی مناسب است اما از انجاییکه بیمار با بیمار متفاوت است لذا مطالب اینترنتی معیار مناسبی برای تشخیص بیماری محسوب نمیشود.
۴- از پزشک خود درخواست های نابجایی چون زایمان در روز خاصی که پزشک مناسب نمیداند نکنید. نوزاد سزارینی باید در وقت مناسبی که پزشک صلاح میداند متولد شود.
امیدواریم با مطالعه کامل و بررسی دقیق٬ پزشک متخصص زنان مناسب خودتان را انتخاب کنید و همواره به سلامتی خودتان اهمیت دهید.
منبع:
سایت دکتر سعیده اسدی٬ متخصص زنان در شرق تهران
https://drasadi-clinic.com
