چند سالی است که واژگانی مثل بلاک‌چین، ارز دیجیتال، متاورس و بسیاری از کلمات وابسته به این حوزه را به‌ویژه در اینترنت و در فضای‌مجازی مکررا می‌‌‌‌‌‌شنویم. افرادی که ادعا میکنند قادرند یک شبه شما را پولدار کنند، آیا چنین ادعایی صحت دارد؟ چگونه می‌توان این موضوع را راستی‌‌‌‌‌‌آزمایی کرد؟ در این گزارش سعی شده تا قسمت کوچکی از این حوزه نسبتا جوان و گسترده، یعنی متاورس، بررسی شود.
اولین سوالی که برای تازه‌واردان این حوزه مطرح می‌شود؛ این است که متاورس کجاست؟
این سوال با یک مثال پاسخ داده خواهد شد. دنیای فیزیکی که افراد در آن زندگی میکنند، چندین سری قانون در آن جاری است. برخی قوانین توسط محیط تعریف می‌شوند و به ناچار باید از آنها تبعیت شود؛ مثلا نیروی گرانش، وضعیت آب و هوا و بسیاری از قوانین طبیعی دیگر که انسان قدرت کنترل آنها را ندارد.
اما مسلما برخی از قوانین را انسان‌ها وضع میکنند؛ روابط پولی و مالی، عرف و نوع پوشش، رفتارهای اجتماعی، شرح وظایف شغلی و...
📷📷 📷
حالا دنیای‌مجازی را موازی دنیای حقیقی تصور کنید. در این جهان هم این دو نوع قانون صدق می‌کند، پس باید یک‌سری از آنها تغییرناپذیر و سری دوم تغییرپذیر باشند. قوانین تغییرناپذیر را برنامه‌نویسان و مجریان طرح با توجه به محدودیت‌های تکنولوژی، بودجه و... وضع میکنند و قوانین تغییرپذیر توسط افرادی که در پروژه مشارکت یا حضور دارند مشخص می‌شود.
اما این محدودیت‌ها باعث نمی‌شود تا سازندگان خلاقیت به‌خرج ندهند؛ مثلا پروژه‌‌‌‌‌‌ای را تصور کنید که جزیره‌هایی روی آسمان معلق هستند و مردم در آنجا به به‌جای پول برای دادوستد، از نوعی ارز دیجیتال استفاده میکنند. در چنین پروژه‌هایی، به تقلید از جهان حقیقی، روابط مالی مثل مالیات، خرید و فروش، دادوستد و حتی اجاره نیز ممکن است برقرار باشد.
پس نتیجه می‌گیریم، همانطور که در دنیای‌واقعی موقعیت‌های کسب درآمد وجود دارد، در این جهان‌‌‌‌‌‌های‌مجازی نیز باید چنین فرصتی مهیا باشد. به همین منظور، مدل‌های درآمدی ایجاد شده‌است که هریک به سبکی برای کاربر ایجاد درآمد می‌کند. لازم به ذکر است که قرار نیست کسی در یک شب میلیاردر شود، اما با صبر و کمین برای موقعیت‌های مناسب، می‌توان درآمدهای خوبی به‌دست آورد.
یکی از اصلی‌ترین و معروف‌‌‌‌‌‌ترین مدل‌های درآمدی در متاورس، خرید و فروش زمین‌‌‌‌‌‌های‌مجازی است؛ دقیقا مثل دنیای حقیقی. در همین ابتدا باید موضوعی توضیح داده شود. مالکیت این دارایی‌ها بر بستر بلاک‌چین ثبت می‌شود و طبق قرارداد هوشمندی که به امضای طرفین قرارداد (خریدار و فروشنده) می‌رسد، خریدار رسما مالک آن خواهد شد. نتیجه این تراکنش مثل برگ سند تا ابد بر روی بستر بلاک‌چین و غیرقابل برگشت خواهد بود. در این زمین‌مجازی، می‌توان ساخت‌وساز کرد، رویداد برگزار کرد یا فقط آن را نگه داشت تا قیمت آن افزایش یابد. البته انتخاب این پروژه‌ها با توجه به قیمت معمولا زیاد و تعداد زیاد پروژه‌ها کار راحتی نیست و ممکن است برخی از افراد در دام پروژه‌های پانزی یا کلاه‌‌‌‌‌‌برداری بیفتند. بسیاری از کسانی که متحمل ضرر می‌شوند به همین دلیل است، اما با بررسی، کارشناسی و شناخت پروژه‌های خوب، می‌توان سودهای خوبی از این راه کسب کرد.
بسیاری از برندهایی که محصول یا خدمت عرضه میکنند، مثل آدیداس، نایکی، استارباکس و... در پروژه‌های متاورسی حضور پررنگی دارند و میلیون‌ها دلار سرمایه‌گذاری میکنند؛ اما چرا؟ مگر می‌توان چنین محصولاتی را در این فضا عرضه کرد؟ سازمان‌های بسیاری به‌منظور گسترش برند، افزایش آگاهی و افزایش تعامل با مشتریان خود، اقدام به حمایت (Sponsorship) یا بر‌‌گزاری انواع رویداد با محوریت گیمیفیکیشن (Gamification) کردهاند. این رویدادها به‌قدری اخیرا پرطرفدار شده‌اند که بسیاری از مشاهیر و خوانندگان هم مثل Snoop dogg, Steve Aoki, Paris Hilton و برخی دیگر اقدام به بر‌‌گزاری چنین رویدادهایی کردهاند. پروژه‌های متاورسی مثل سندباکس (SandBox) و دیسنترالند (Decentraland)، از پروژه‌های محبوب هستند. در قبال شرکت در این رویدادها و انجام بازی‌ها، مقادیری ارز دیجیتال بومی آن پروژه، به‌عنوان جایزه در بین شرکت‌کنندگان توزیع می‌شود. این میزان ممکن است کم یا حتی زیاد باشد. انجام چنین برنامه‌هایی به یکی از بهترین و موثرترین روش‌های افزایش آگاهی برند تبدیل شده‌است.
یکی از پردرآمدترین سیستم‌های درآمدی در حوزه متاورس که موردعلاقه طراحان گرافیک و هنرمندان است، طراحی و فروش انواع NFT است؛ به‌عنوان مثال ساخت ان‌اف‌تی آواتار (Avatar).
آواتار، نمادی از اشخاص در فضای متاورس است. به‌عنوان مثال شما به‌جای اینکه شمایل یک انسان با مشخصات خودتان (چهره، بدن و...) را داشته باشید، میتوانید بدن انسان به‌همراه سر کوسه و بال عقاب داشته باشید! اگرچه چنین موضوعی ممکن است برای شما عجیب به‌نظر برسد، اما واقعیت دارد. چنین آواتارهایی تا چندین‌هزار دلار به‌فروش می‌رسند. جالب‌تر اینکه ساخت و فروش این آواتارها کار خیلی دشواری نیست.
از مدل‌های درآمدی که طرفداران زیادی دارد، می‌توان به مدلP۲E اشاره کرد. به زبان ساده شما در ازای بازی کردن، درآمد خواهید داشت. شکل این پروژه‌ها، دقیقا مثل یک بازی کامپیوتری است که امتیازهای افراد بعد از رسیدن به سطحی خاص، به ارزهای دیجیتال تبدیل شده و پرداخت می‌شود. یکی از اصلی‌ترین، محبوب‌‌‌‌‌‌ترین و قدیمی‌‌‌‌‌‌ترین بازی‌های P۲E، بازی Axie Infinity است. در این بازی، بازیکن با تیمی سه‌نفره، متشکل از موجوداتی به‌نام «اکسی» با سایرین به رقابت می‌پردازد. برنده این مسابقات، رمزارز SLP به‌عنوان جایزه دریافت می‌کند. بازیکنان می‌توانند از این امتیازات و توکن‌‌‌‌‌‌ها، تیم خود را تقویت کنند، اکسی‌‌‌‌‌‌های جدید بخرند، آنها را معامله کنند یا آن را تبدیل به پول نقد کنند. بازی دیگری مثل Thetan Arena نیز از همین مدل تبعیت می‌کند.
یکی از جالب‌ترین و غیرقابل‌‌‌‌‌‌باورترین مدل‌های درآمدی در متاورس، مدل W۲E است. در این مدل افراد در ازای راه‌رفتن یا فعالیت فیزیکی داشتن، درآمد خواهند داشت. جالب‌تر اینکه برندهایی مثلAsics وNike پیشتازان این نوع بازی‌ها هستند. از اصلی‌ترین پروژه‌های این مدل درآمدی می‌توان به بازی StepN اشاره کرد. بازیکنان در این بازی با تهیه NFT یک کفش‌مجازی که گاهی ممکن است تا چند‌هزار دلار قیمت داشته باشد، در ازای سرعت و مسافت خاصی که طی میکنند، رمزارز GMT دریافت خواهند کرد. این توکن نیز توانایی نقد‌شدن را دارد. در سال۲۰۲۲ رمزارز این بازی بیش از دویست‌درصد افزایش قیمت داشته است. SweatCoin پروژه دیگری در این مدل است و فرد بدون نیاز به خرید NFT، فقط با توجه به تعداد قدم‌های پیموده شده، میتواند درآمد داشته باشد؛ اما در حال‌حاضر توانایی نقد‌کردن درآمد وجود نداشته و فعلا باید در بازار داخلی پروژه خرج شود.
در نهایت، مدل B۲E که افراد در ازای طراحی، اجرا و خلق انواع اشیا، درآمد خواهند داشت. در این اکوسیستم بازیکن باید از طریق طراحی و اجرای موارد مختلف (ساختمان، اشیا، آواتار و...)، آنها را در فروشگاه داخلی پروژه قرار دهد. این کار میتواند به شکل رایگان یا پولی باشد. بخشی از این درآمد به‌حساب طراح واریز می‌شود. به‌عنوان مثال، میتوانید در پروژه Spatial، یک گالری نقاشی طراحی کنید و آن را در محیط برنامه بسازید؛ درست مثل بازی The Sims و آن را برای فروش یا اجاره قرار دهید و از این طریق درآمد داشته باشید. چنین حالتی در پروژه REALM و Bit.country نیز دیده می‌شود که این اجازه را به افراد می‌دهد تا با ساخت دنیاهای کامل متاورسی (ساخت یک پروژه شخصی متاورسی در یک پروژه خیلی بزرگ متاورسی عمومی)، درآمد داشته باشند.
در این گزارش سعی شد به اختصار چند مدل درآمدی را معرفی شود. هرچند صحبت کامل درباره مدل‌های درآمدی در متاورس نیازمند ساعت‌ها گفت‌وگو است.
