یکی از مهمترین نشانه های سلامتی بدن داشتن ضربان قلب نرمال و طبیعی است. ضربان قلب تعداد دفعاتی است که در هر دقیقه قلب می تپد. ضربان طبیعی قلب معمولاً برای کودکان (6 تا 15 سال) 70 تا 100 بار و برای بزرگسالان( 18 سال به بالا) بین 60 تا 100 بار در دقیقه است. گرفتن نبض راهی است که می توانید هر بار که قلبتان می تپد را احساس کنید.
تعداد نبض از فردی به فرد دیگر متفاوت است. نبض شما در زمان استراحت کمتر می شود و هنگام ورزش افزایش می یابد، زیرا هنگام ورزش بدن به خون غنی از اکسیژن بیشتری نیاز دارد. اندازه گیری ضربان قلب به شما کمک می کند تا سلامت خود را هرچه بهتر کنترل و مدیریت کنید. در واقع این روشی است که باعث می شود تا شما در مورد تغییر سبک زندگی، انجام فعالیت های ورزشی مناسب و… بیشتر بیندیشید و روز به روز در مسیر سلامتی خود گام بردارید، اما ضربان طبیعی قلب چیست و چه عواملی درتغییر آن تاثیر دارند؟ این مقاله با هدف پاسخگویی به سوالات شما در این زمینه نگارش شده است پس با ما همراه باشید تا بیشتر بیاموزید.
شاید بارها شنیده باشید که ریتم ضربان قلب همانند تیک تیک ساعت است و برای داشتن ضربان قلب طبیعی باید این ریتم منظم مانند عقربه های ساعت حرکت کند، اما ثابت شده که این نام و شباهت کاملا اشتباه است. قلب سالم مانند عقربه های ساعت منظم حرکت نمی کند. سرعت آن افزایش و کاهش می یابد تا نیاز بدن به اکسیژن را برآورده کند. زیرا فعالیت های شما در طول روز متفاوت است و از همین رو اکسیژن رسانی به سلول ها نیز متغییر خواهد بود. ضربان طبیعی قلب از فردی به فرد بر اساس سن، بیماری، سابقه پزشکی، سبک زندگی، مصرف دارو و … متفاوت است. با این حال، ضربان قلب غیرعادی بالا در حالت استراحت یا ضربان قلب پایین ممکن است نشان دهنده خطر حمله قلبی و حتی مرگ باشد.
یک کار ساده که افراد می توانند انجام دهند این است که ضربان قلب خود را در حالت استراحت بررسی کنند. انجام این کار نسبتاً آسان است. ایده خوبی است که گاهی اوقات نبض خود را بگیرید تا متوجه شوید که چه تغییرات غیرعادی در ریتم سرعت یا منظم بودن ضربان قلب شما اثر گذار است. همه عواملی که ممکن است نیاز به توجه پزشکی داشته باشند را شناسایی کنید تا از وقوع هرگونه اتفاق ناخوشایند پیشگیری کنید.
اندازه گیری دقیق ضربان قلب از طریق مچ دست و کنار گردن امکان پذیر است. اگرچه می توان از آرنج و قسمت بالایی پا نیز برای این منظور استفاده کرد. برای اندازه گیری ضربان قلب مراحل زیر را دنبال کنید:
1) نوک انگشت سبابه، دوم و سوم خود را روی مچ دست دیگر خود قرار دهید. یا نوک انگشت سبابه و انگشت دوم خود را در قسمت پایینی گردن خود در دو طرف نای قرار دهید.
2) به آرامی با انگشتان خود فشار دهید تا زمانی که احساس کنید خون در زیر انگشتان جریان دارد. ممکن است لازم باشد انگشتان خود را کمی به سمت بالا یا پایین حرکت دهید تا زمانی که نبض را احساس کنید.
3) حالا به عقربه بزرگ ساعت نگاه کنید. ضربانی را که احساس می کنید برای 10 ثانیه بشمارید. این عدد را در شش ضرب کنید تا ضربان قلب (نبض) شما در دقیقه به دست آید.
حداکثر ضربان قلب بالاترین ضربان قلب است که در طول انجام تمرینات شدید ورزشی به دست می آید. یک روش ساده برای محاسبه حداکثر ضربان قلب پیش بینی شده، عدد 220 را از سن خود کم کنید. حداکثر ضربان قلب پیش بینی شده برای یک فرد 40 ساله 180 ضربه در دقیقه است.
چگونه می توان ضربان طبیعی قلب را اندازه گیری کرد؟
همانطور که گفته شد، در بزرگسالی، محدوده طبیعی ضربان قلب در حالت استراحت 60 تا 100 ضربه در دقیقه است. عوامل بسیاری می توانند باعث تغییر یا افزایش ضربان قلب شوند. درزیر به برخی از این عوامل اشاره شده است:
ورزش: هنگامی که ورزش می کنید، ضربان قلب شما باید افزایش یابد تا خون بیشتری در بدن پمپاژ شود. یک فرد عادی حدود 5 تا 6 لیتر در دقیقه خون پمپاژ می کند. این میزان برای یک فرد معمولی هنگام انجام تمرینات ورزشی 20 لیتر در دقیقه و برای ورزشکاران حتی می توانند تا 35 لیتردر دقیقه باشد.
قهوه و نوشیدنی های انرژی زا: کافئین با مسدود کردن آدنوزین ضربان قلب را افزایش می دهد. این یک ماده شیمیایی در مغز است که باعث خواب آلودگی و کاهش ضربان قلب می شود.
استرس: استرس و هیجان باعث فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک می شود و از این طریق موجب افزایش ضربان قلب شود.
عفونت: عفونت‌های جدی، به ویژه زمانی که در جریان خون پخش می‌شوند، فشار بیشتری بر قلب وارد می‌کنند، زیرا جریان خون بیشتری برای حمل سلول‌های ایمنی از مغز استخوان و غدد لنفاوی برای هدف قرار دادن عفونت مورد نیاز است. ضربان قلب سریعتر به پزشکان هشدار می دهد که عفونت شدید است.
بیماری تیروئید: تیروئید غده ای در گردن است که برای حفظ متابولیسم کار می کند. غده تیروئید پرکار می تواند ضربان قلب را افزایش دهد و باعث کاهش وزن، تحریک پذیری، عدم تحمل گرما و اسهال شود.
آریتمی های قلبی: فعالیت الکتریکی طبیعی قلب نیز می تواند بر ضربان طبیعی قلب اثر گذار باشند و منجر به تاکی آریتمی شود که در آن قلب تند و غیر طبیعی می زند. فیبریلاسیون دهلیزی شایع ترین آریتمی قلبی است که در آن نبض نامنظم می شود و می تواند علائمی مانند تپش قلب، تنگی نفس و سبکی سر را ایجاد کند.
شناخت دقیق دلایل و علتهای بالا رفتن یا پایین آمدن ضربان طبیعی قلب باید توسط پزشکان متخصص در کلینیک های مجهز کنند کلینیک آریتمی دکتر محمود افتخارزاده و دکتر میرمعصومی انجام شود. برای پیدا کردن کلینیک معتبر در این زمینه شما می توانید به صورت حضوری یا از طریق سایت اقدام کنید. برای راحت تر شدن کار خود می توانید به آدرس تهران خیابان ولیعصر- خیابان توانیر(عباس پور) پلاک 22 مراجعه نمایید. یا با شماره تلفن های 88881891، 87793628، 88793389 تماس بگیرید.
منبع:
https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/17402-pulse--heart-rate
https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/fitness/expert-answers/heart-rate/faq-20057979
