دندان‌های شیری اغلب در سه سالگی یک مجموعه کامل در دهان کودک تشکیل می‌دهند. این دندان‌ها که نقش زیادی در رشد و استحکام دندان‌های دائمی و ماهیچه های دهان دارند، به رویش دندان های دائمی در محل مناسب کمک می‌کنند. اگر دندان‌های شیری کودکان به دلیل ضربه یا پوسیدگی دندان زودتر از موعد بیفتند یا دندان‌های دائمی دیرتر رشد کنند، دندانپزشک از یک فضا نگهدار یا نگهدارنده دندان را برای دندان کودک استفاده می‌کند.
بیشتر والدین فکر می‌کنند که دندان‌های شیری خیلی مهم نیستند زیرا خیلی زود می‌افتند و دندان دیگری جایگزین آن می‌شود. اما والدین باید در نظر داشته باشند که این دندان‌های شیری تکیه گاه و راهنمای خوبی برای رشد دندان‌های دائمی زیر در همان محل هستند.
استفاده از فضا نگهدار برای زمانی است که، دندان شیری کودک بر اثر عوامل مختلف زودرتر می‌افتد و سایر دندان‌های شیری کنار آن دندان سعی می‌کنند وارد فضای خالی شده و بخشی از آن فضا را اشغال کنند. این امر باعث می‌شود که دندان‌های دائمی در آینده فضای کمی برای رویش داشته باشند و کج بیرون بیایند و دندان‌ها گیج شده و نیاز به درمان ارتودنسی دارند.
بنابراین با توجه به بروز مشکلات مشابه با از دست دادن زودرس دندان‌های شیری، بسته به سن کودک و محل افتادن دندان، دندانپزشک کودک استفاده از نگهدارنده را برای کودک تا زمان رویش دندان توصیه می‌کند.
نگهدارنده دندان شیری وسیله ای حلقه ای شکل است که از فلز (فولاد ضد زنگ) یا اکریلیک (نوعی پلاستیک) طراحی شده است. این دستگاه بسته به تشخیص دندانپزشک به صورت ثابت یا متحرک در دهان کودک قرار می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: آرامبخشی در دندانپزشکی کودکان چیست؟
همانطور که گفته شد دو نوع نگهدارنده دندان ثابت و متحرک وجود دارد که با صلاحدید دندانپزشک اطفال استفاده می‌شود. نحوه گذاشتن فضا نگهدار در کودکان متفاوت است.
فضا نگهدار ثابت یکی از انواع فضا نگهدارنده دندانی کودکان است که انواع مختلفی دارد. نحوه گذاشتن فضا نگهدار به این صورت است که، با چسب‌های مخصوص دندانپزشکی به طور دائم به دندان‌های کودک متصل می‌شوند تا توسط کودک یا والدین قابل جدا شدن نباشند.
این نوع فضا نگهدار بیشتر در مواقعی استفاده می‌شود که کودک کوچک است و دندان‌های عقب او افتاده است. فضا نگهدار ثابت نیز به دو دسته یک طرفه و دو طرفه تقسیم می‌شود که با توجه به تعداد دندان‌ها و موقعیت آنها انتخاب می‌شوند که در ادامه به معرفی هر کدام می‌پردازیم.
این نوع فضا نگهدار که به فضا نگهدار نواری و حلقه‌ای نیز معروف است از سیم فولادی ضد زنگ ساخته می‌شود. نحوه گذاشتن فضا نگهدار شکل مربعی به این صورت است که روی فضای خالی دندان قرار می‌گیرد و به حلقه‌ای فلزی که دور دندان کناری قرار می‌گیرد متصل می‌شود.
این دستگاه به دندان دائمی اجازه می‌دهد تا جوانه بزند و در جای خود رشد کند. زمانی که کودک یک یا چند دندان عقبی را از دست داده باشد، دندانپزشک از این فضاساز استفاده می‌کند.
نحوه گذاشتن فضا نگهدار که به صورت سفارشی برای هر کودک ساخته می‌شود و از فضا نگهدار دیستال برای حفظ موقعیت دندان آسیاب استفاده می‌شود تا مولر اول دائمی در جای خود رشد کند.
این دستگاه که به عنوان نگهدارنده لینگوال نیز شناخته می شود، نحوه گذاشتن فضا نگهدار برای حمایت از دندان‌های عقب یا فضای قوس در دندان‌های عقبی استفاده می‌شود.
نحوه گذاشتن فضا نگهدار سیم عرضی کام که برای دندان‌های فک بالا استفاده می‌شود، توسط سیمی که در سراسر کام قرار دارد به دندان‌ها متصل می‌شود و فضای دو طرف قوس دندانی را حفظ می‌کند.
نحوه گذاشتن فضا نگهدار متحرک مشابه ریتینرهایی هستند که در پایان درمان ارتودنسی استفاده می‌شوند. این نوع فضا نگهدار کودک گزینه بهتری برای کودکان بزرگتر هستند زیرا می‌توانند مسئولیت مراقبت از آنها را بر عهده بگیرند.
ابتدا باید در نظر داشته باشید که عدم استفاده از فضا نگهدار می‌تواند صدمات جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد. نحوه گذاشتن فضا نگهدار که از حرکت دندان‌ها به سمت فضای خالی بین دندان‌ها جلوگیری می‌کند، می‌تواند برای کودک کمی آزاردهنده باشد.
البته این ناراحتی کودک در همان روزهای ابتدایی است که بند یا سیم نگهدارنده می‌تواند زبان و دندان کودک را اذیت کند و گاهی اوقات دندان‌هایی که به فضا نگهدار متصل هستند آسیب ببینند.
اما جای نگرانی نیست زیرا پس از چند روز کودک به آن عادت کرده و درد از بین می رود و حتی می‌توانید برای استفاده از مسکن در دوره درد با دندانپزشک مشورت کنید. به خاطر داشته باشید که وجود جسم خارجی در دهان همیشه می‌تواند باعث ناراحتی کودکان شود، اما نتیجه بعد از کار بسیار خوشایندتر خواهد بود.
فضانگهدار به دندان‌های دیگر آسیب نمی‌رسانند، اما به خاطر داشته باشید که عدم مراقبت از سلامت حفره دهان و دندان‌ها می‌تواند منجر به عواملی مانند پوسیدگی دندان و التهاب لثه شود.
کودکان ممکن است به دلیل ضربه به دندان و پوسیدگی دندان زودتر از حد انتظار دندان های شیری خود را از دست بدهند. حفره‌های دهانی در کودکان از شیر شب و هنگام که کودک پس از خوردن شیر به خواب می رود ظاهر می‌شود. تمیز نشدن دندان کودک قبل از خواب منجر به ایجاد حفره در مینای دندان کودک می‌شود و این یکی از دلایل افتادن زودهنگام شیر کودکان است.
البته گاهی عوامل ژنتیکی نیز می تواند در از دست دادن زودرس دندان کودک دخیل باشد. اما سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا نگهدارنده فضا همیشه لازم است یا خیر؟برای تشخیص این مشکل دندانپزشک اطفال باید معاینات لازم را انجام دهد و بگوید از آن استفاده شود یا خیر.
دندانپزشک فضای ذخیره سازی را مطابق با دندان افتاده کودک ساخته و در دهان کودک قرار می‌دهد. ممکن است چند روز طول بکشد تا کودک به این وسیله عادت کند، البته ممکن است به این وسیله واکنش نشان دهد و در روزهای اول احساس خوبی نداشته باشد. یکی از مهم ترین دغدغه‌ها در این دوران، بهداشت منظم حفره دهان و دندان ها است و باید نحوه صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را به کودک آموزش داد.
در این مدت به کودک توصیه می شود از غذاهای سفت و چسبناک مانند آب نبات، آب نبات، آدامس و شیرینی جات پرهیز کند. همچنین توصیه می‌شود در این دوران به کودک آموزش دهید که به فضانگهدار فشار نیاورد و او را با انگشت و زبان تکان ندهد. برای جلوگیری از آسیب به فضانگهدار، باید هر 6 ماه یک بار معاینه دندان انجام دهید، بنابراین اگر فضانگهدار شل یا خم شده باشد، دندانپزشک می‌تواند به سرعت از آن مراقبت کند.
یکی از نگرانی‌های والدین آسیب دیدن دندان‌ها هنگام استفاده از فضانگهدار و یا نحوه گذاشتن فضا نگهدار است. برای رفع این نگرانی باید بگوییم که فضانگهدارها فقط از حرکت دندان‌ها به سمت فضای خالی جلوگیری می‌کنند و در صورت مراقبت از آن باعث ناراحتی و درد کودک نمی‌شود.
در طول رشد کودک، از آنجایی که تمام دندان‌ها به طور کامل رشد نکرده‌اند، اگر دندان کودک بر اثر عوامل مختلف بیفتد، دندان‌های مجاور فضای خالی به این فضا حرکت می‌کنند، زیرا کودک در حال رشد است. بنابراین فضای بین دندانی خود به خود بسته می‌شود و فضای رویش دندان‌های کودکان و رویش دندان‌های دائمی محدود می‌شود.
زمانی که دندان شیری به دلیل ضربه یا پوسیدگی دندان شیری خود را از دست می‌دهد، از نگهدارنده استفاده می‌شود تا دندان‌های مجاور دندان از دست رفته فضای خالی را پر نکنند و فضای دندان دائمی پایینی را محدود نکنند. این روش از گیج شدن دندان‌ها در بزرگسالی جلوگیری می‌کند.
خیر، در طی فرآیند قالب گیری و نحوه گذاشتن فضا نگهدار در دهان کودک، بیهوشی دندانپزشکی کودکان انجام نمی‌شود.
منابع: https://drfaezehfotouhi.com/tooth-spacer/
