روش‌های فیزیولوژیک شامل اسکن هسته‌ای، استرس اکوکاردیوگرافی، تست ورزش، پت اسکن و ... است. روش‌های آناتومیک شامل سی تی آنژیوگرافی و آنژیوگرافی متداول می‌باشد. تمامی روش‌های دیگر غیر از آنژیوگرافی که روش تشخیصی با دقت ۱۰۰ درصد است، نقش غربالگری دارند. همواره در روش‌های تشخیصی و درمانی به دنبال راه‌های کمتر تهاجمی بوده‌ایم و تکنولوژی به موفقیت این موضوع کمک شایانی نموده است.
در آنژیوگرافی متداول مستقیما از طریق شریان فمورال یا رادیال وارد سیستم شریانی می‌شویم و پس از رسیدن نوک کاتتر مخصوص به دهانه شریان کرونر ماده حاجب به طور کاملا سلکتیو به داخل کرونر تزریق می‌شود و همزمان اشعه ایکس تابیده و فیلم گرفته می‌شود، پس هیچ دوربینی وارد رگ نمی‌شود. در ضمن یک شیت شریانی ۴ یا ۵ یا ۶ فرنچ (هر فرنچ یک سوم میلی متر است) در رگ قرار داده می‌شود و کاتترها و وسایل مورد نیاز از آن طریق وارد سرخرگ می‌شود و شریان کشاله ران یا دست پاره نخواهد شد. پس از اتمام کار باید هموستاز شریان صورت گیرد و قرار دادن کیسه شن هم به خاطر پدیده هموستاز است. با پیشرفت روش‌ها و کوچک شدن قطر شیت مدت زمان قرار دادن کیسه شن کم شده است و اگر از روش رادیال (دست) هم استفاد شود بیمار پس از آنژیوگرافی می‌تواند بلند شود، راه برود و همان روز ترخیص شود.
در سی تی آنژیوگرافی ماده حاجب از طریق سیاهرگ وارد می‌شود و بیمار در زیر دستگاه سی تی قرار می‌گیرد که دارای مولتی دتکتور است و اشعه ایکس تابیده و از جهات مختلف با دتکتورهای متعدد عکس گرفته می‌شود و با استفاده از کامپیوتر تصاویر گرفته شده روی هم قرار داده می‌شود و تصویر رگ بازسازی می‌گردد. با پیشرفت روش‌ها و دستگاه‌ها دقت تشخیصی سی تی آنژیوگرافی به میزان قابل توجهی بالا رفته است. نکته مهم این است که ارزش پیشگویی کننده منفی سی تی آنژیوگرافی بالا است و در صورتی که سی تی آنژیوگرافی نشان دهد که تنگی قابل توجهی وجود ندارد میتوان روی آن حساب کرد. در صورتی که در سی تی آنژیوگرافی اگر تنگی متوسط به بالا نشان داده شود، میبایست آنژیوگرافی انجام شود. یک ایراد بزرگ در سی تی انژیوگرافی میزان بسیار زیاد اشعه و همچنین میزان زیاد ماده‌ی کنتراست تزریقی است.
تفاوت دیگر این که در آنژیوگرافی شدت تنگی با درصد بیان شده ولی در سی تی آنژیوگرافی تنگی به صورت خفیف، متوسط و شدید گزارش می‌شود. وجود کلسیفیکاسیون در رگ دقت تشخیصی سی تی آنژیوگرافی را پایین می‌آورد. در آنژیوگرافی در صورتی که دقت تصاویر کافی نباشد همان موقع میتوان تصاویر بیشتری تهیه کرد و دقت کار را بالا برد. نکته مهم دیگر اینکه در آنژیوگرافی این امکان وجود دارد که درصورت وجود تنگی در رگ در همان جلسه اقدام به اینترونشن و باز کردن رگ نمود، چیزی که اکنون به یک مطالبه خیلی مهم بیماران تبدیل شده است و در سی تی آنژیوگرافی چنین امکانی نیست.
امروزه با ابداع آنژیوگرافی از طریق شریان رادیال (دست) که بسیار کم عارضه و سریع می‌باشد و زمان مورد نیاز به بستری هم خیلی کمتر و میزان کنتراست و اشعه‌ی کمتری هم وجود دارد، استفاده از سی تی آنژیوگرافی بسیار محدود شده است. همچنین بیشتر موارد استفاده‌ی سی تی آنژیوگرافی به عنوان نقشه راه کمکی برای آنژيوگرافی و اینترونشن است، مثلا بیمارانی که دچار انسداد کامل رگ کرونر هستند (Chronic Total Occlusion – CTO) و یا دچار تنگی در رگهای پیوند شده به قلب می‌باشند، همچنین در تخمین اقدامات تهاجمی مورد نیاز، تخمین سایز استنت، تعداد استنت مورد نیاز و …. کمک شایانی می‌نماید.
بنابراین سی تی آنژیوگرافی و آنژیوگرافی دو روش مکمل هم برای کمک به بیماران هستند و متخصصین قلب از پیشرفت سی تی آنژیوگرافی به عنوان یک روش دیگر برای کمک بیشتر و بهتر به بیماران استقبال می‌نمایند. روش‌های غربالگری همگی دارای مقادیری خطا به صورت منفی یا مثبت کاذب است، یعنی ممکن است تست غربالگری نشان بدهد که رگ سالم است ولی بیمار باشد یا برعکس نشان بدهد که عروق دچار تنگی هستند ولی سالم باشند و تنها روش با دقت صد درصد آنژیوگرافی است. نکته‌ی مهم دیگه در مورد تست‌های غربالگری این است که نتیجه و تفسیر تست رابطه‌ی زیادی به تبحر و دقت فرد گزارش کننده دارد. در نهایت همه‌ی روش‌های فوق شامل استرس اکو، تست ورزش، اسکن هسته‌ای، سی تی انژیوگرافی، ام آر ای قلبی و آنژیوگرافی بسته به شرایط جایگاه خود را داشته و اکثرا مکمل هم هستند و پزشک بر اساس شرایط بیمار تصمیم می‌گیرد که از کدام برای تشخیص و درمان استفاده نماید.
دکتر آرش هاشمی
متخصص قلب و عروق - فلوشیپ اینترونشنال کاردیولوژی
وبسایت کلینیک قلب و عروق دکتر هاشمی: www.DrHashemiClinic.com
